Mücahit Taha OZKAYA, Erkan ERGÜLEN, Salih ÜLGER, Nejat ÖZİLBEY

Türkiye’de Yetişen Bazı Seçilmiş Karadelice Olea oleaster L. Ekotiplerinin Moleküler Tanımlaması

Karadelice olarak adlandırılan yabani zeytin, alt tür oleaster; düzensiz büyüme gösteren dikenli dallara sahip bodur ağaç veya çalı formundadır. Genç yapraklar, koyu grimsi-yeşil renkli üst ve açık renkli alt yüzeye sahip, sürgün üzerinde bir birine karşılıklı olarak dizilmiştir. Genellikle bodur anaç olarak kullanılmaktadır ancak bazı önemli zeytin çeşitleri ile aşı uyuşmazlığı bulunmaktadır. Karadelicelerin ender bulunduğu yerlerden biri olan İzmir’e 20km mesafedeki Kayadibi köyünden bazı karadeliceler seçilmiştir. Bu ekotiplerin RAPD-PCR tekniği ile moleküler tanımlamaları yapılmıştır. Bodur anaç olarak kullanılabilirliği nedeniyle bazı önemli zeytin çeşitleri ile ilişkileri de analiz edilmiştir. Bu nedenle öncelikle zeytinyağı üretimi için en önemli zeytin çeşidi olan Ayvalık çeşidi kullanılmıştır. Ayvalık çeşidinin KD-8 ekotipi ile %97 oranında benzerlik göstermesi anaç-çeşit aşı uyuşabilirliğini de gösterebilir. Çalışmanın ikinci kısmında karşılaştırma önemli bir yağlık zeytin çeşidi olan Memecik ile önemli bir sofralık zeytin çeşidi olan Tavşan Yüreği ile yapılmıştır. Memecik ve Tavşan Yüreği çeşitleri %100 benzerlik göstermiş olmaları, her ikisinin de KD-3 ve KD-8 ekotipleri ile aşı uyuşabilirliğini gösterebilir. Her iki çalışmada da Kayadibi-İzmir’de yetişen dokuz karadelice ekotipi içinde, en düşük seviyede morfolojik farklılık gösteren ve karıştırılanlarda genetik bazda benzerlik bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

Delice, Oleaster, Karadelice, RAPD, Zeytin, Yabani zeytin, Ayvalık, Memecik, Tavşan Yüreği

Molecular Characterization of Some Selected Wild Olive Olea oleaster L. Ecotypes Grown in Turkey

The wild olive subspecies oleaster called “Karadelice” in Turkish is a small tree or bush of rather irregular growth, with thorny branches and oppositely positioned oblong pointed leaves, dark grayishgreen on the leaf surface and, in the early growth state, hoary on the lower surface with whitish scales. Generally, it is used as a dwarf rootstock; however, it has some grafting incompatibility with certain important olive cultivars. Some wild olive plants were selected from the village Kayadibi, 20 km distant from the city of İzmir in Turkey. This region is a very unique place for this type of wild olive. These ecotypes were differentiated by molecular markers using RAPD-PCR. Since they can be used as a dwarf rootstock, the correlations with some important olive cultivars were analyzed. For that reason Ayvalık cv, which is the most important olive cultivar for olive oil production was used primarily. Since Ayvalık cv and KD-8 are 97% similar, it was expected that they may have grafting compability. In the second part of the study, the comparison were done with Memecik and Tavşan Yüreği cultivars which are important olive oil and table olive cultivars, respectively. Since Memecik and Tavşan Yüreği were 100% similar therefore, it was considered that they may have more grafting compability with oleasters KD-3 and KD-8. Both studies were carried out to find similarities in 9 olive oleasters growing at Kayadibi of İzmir province which are said to have confused and low level morphologic variations in their features

Keywords:

Wild olive, Olive, Oleaster, RAPD, ecotypes, Ayvalık, Memecik, Tavşan Yüreği, Karadelice,

PDF

___

Belaj, A., Z. Satovic, L. Rallo and I. Trujillo. 2002. Genetic diversity and relationships in olive (Olea europaea L.) germplasm collections as determined by randomly amplified polymorphic DNA. Theoretical and Applied Genetics 105: 638–644.
Besnard, G., B. Khadari, P. Villemur and A. Berville. 2000. A cytoplasmic male sterility in olive cultivars (Olea europaea L.): phenotypic, genetic and molecular approaches. Theoretical and Applied Genetics 100: 1018–1024
Besnard, G., P. Baradat, C. Breton, B. Khadari and A. Berville. 2001. Olive domestication from structure of oleasters and cultivars using RAPDs and mitochondrial RFLP. Genetics Selection Evolution 33 (1): 251-268.
Breton, C., M. Tersac and A. Berville. 2006. Genetic diversity and gene flow between the wild olive (oleaster, Olea europaea L.) and the olive: several Plio-Pleistocene refuge zones in the Mediterranean basin suggested by simple sequence repeats analysis. Journal of Biogeography 33: 1916–1928
Bronzini de V. Caraffa, J. Maury, C. Gambotti, C. Breton, A. Bervillé and J. Giannettini. 2002. Mitochondrial DNA variation and RAPD mark oleasters, olive and feral olive from Western and Eastern Mediterranean. Theoretical and Applied Genetics 104: 1209-16.
Busconi, M., C. Foroni, M. Corradi, C. Bongiorni, F. Cattapan and C. Fogher. 2003. DNA extraction from olive oil and its use in the identification of the production cultivar. Food Chemistry 83: 127-134.
Doyle, J.J. and J. L. Doyle. 1987. A rapid DNA isolation procedure for small quantities of fresh leaf tissue. Phytochemical Bulletin 19: 11-15.
Lavee, S. 1996. Biology and physiology of the olive, p. 59– 104. In: International Olive Oil Council (IOOC) (eds.). World Olive Encyclopedia, IOOC, Madrid, Spain.
Lumaret, R. and N. Ouazzani. 2001. Plant genetics. Ancient wild olives in Mediterranean forests. Nature 413: 700.
Nei, M. and W.H. Li. 1979. Mathematical model for studying genetic variation in terms of restriction nucleases. Proc. Natl. Acad. Soc. USA 76: 5269–5273.
Ozkaya, M.T., E. Cakir, Z. Gokbayrak, H. Ercan and N. Taksin. 2006. characterization of Derik Halhali olive (Olea europaea L.) accessions grown in Derik–Mardin province of Turkey. Scientia Horticulturae 108: 205–209. molecular
Seker, M., S. Dulger, N. Kaynas and Z. Yucel. 2008. Determination of isozyme polymorphism in open- pollinated olive (Olea europaea l.) Seedlings used as rootstock . Acta Horticulturae 791:173-176
Spennemann, D.H.R. and L.R. Allen. 2000. The avian dispersal of olive (Olea europaea L.): implications for Australia. Emu: Austral Ornithology 100: 264–273.
Ülger,S., N. Ertoy, M.T. Özkaya ve N. Özilbey. 2001. “Zeytin (Olea europaea L.) için bodur anaç özelliği gösteren bazı delicelerin köklenme özelliklerinin saptanması”. GAP II.Tarım Kongresi, 24-26 Ekim 2001, Şanlıurfa, 137-143.
Vossen, P. 2007. Olive oil: history, production, and characteristics of the world’s classic oils. Hortscience 42(5): 1093-1100.
Zohary, D. and P. Spiegel Roy. 1975. Beginnings of fruit growing in the Old World. Science 187: 319–327.
Zohary, D. 1994. The wild genetic resources of the cultivated olive. Acta Horticulturae 356: 62–65.