Emine Erman KARA, İlknur AÇIKGÖZ, Pelin GÜLTEKİN, Havva KÜLAHLI

Samsun Azot Sanayii TÜGSAŞ ve Karadeniz Bakır işletmeleri KBi Emisyonlarının Çevre Topraklarına Olan Etkileri

Bu araşt ı rmada Ülkemizin Orta Karadeniz Co ğ rafi bölgesinde yer alan Samsun ilinde Samsun Azot Sanayii TÜGSAŞ ve Karadeniz Bak ı r i ş letmeleri KBI baca emisyonlar ı n ı n çevredeki tar ı m toprakla! ı n ı n baz ı kimyasal ve biyolojik özellikleri ile mikroelement kapsamlar ı na olan etkilerini belirlemek amaçlanm ıştı r. Bölgedeki hakim rüzgar yönü ve tarı msal alanları n yay ı lma durumu dikkate al ı narak üç ayrı doğrultuda al ı nan toprak örnekleri 0-5, 5-10, 10-20, 20-40, 40-60 ve 60-80 cm derinliklerden al ı nmışt ı r. Fabrika uzakl ığı ile topraklar ı n pH değ erleri ve kireç. içerikleri aras ı nda bir ilişki olmad ığı , derinlikle pH ve kireç içeri ğ inde düşme olduğ u belirlenmiştir. 'Topra ğı n biyolojik altivitesini belirlernede kullan ı lan kriterlerinden CO2 üretimi ve dehidrogenaz DHG enzim aktivitesinde fabrikadan uzakl ı k ve yöne bağ l ı olarak karakteristik bir da ğı l ı m olmad ığı saptanmışt ı r. Ayrı ca fabrikalara yak ı n kesimlerde toprak yüzeyinde a ğı r metallerden Fe, Cu, Zn ve Mn birikimi olduğu ortaya konulmu ştur.

Anahtar Kelimeler:

Fabrika baca emisyonlar ı , topra ğı n CO2 üretimi, dehidrogenaz DHG enzim aktivitesi, a ğı r nı etal birikimi Fe, Cu, Zn, Mn

The Effect of Chimney Emissions of Samsun Nitrogen Industry and Black Sea Copper Enterprise on The Surrounding Soil

The aim of this research is to determine the effects of the Chimney emissions of Samsun Nitrogen Industry and Black Sea Copper Enterprise, established in Samsun, located in the Middle Black Sea Geographical Region, on some chemical and biological properties and microelement contens of the surrounding agricultural soil. Since wind direction and extension of agricultural lands have been considered, soil samples have been taken from 0-5, 5-10, 10-20, 20-40, 40-60 and 60-80 cm depths in three different directions. It has been found out that there is no relationship between factory distance and pH values; and between factory distance and lime content, that pH values and time content decreased in dephts. It has been determined that there is no characteristic distribution dependent upon direction and factory distance in CO2 production and dehydrogenase DHG activity, which are the criteria used in the determination of the biological activity of the soil. Besides, it has been brought out that there is heavy metal accurrulation such as Fe, Cu, Zn, Mn, on the surface of the soil in the parts close to the factories.

Keywords:

Factory chimney emissions, soil CO2 production, dehydrogenase activity, heavy metal accumulation Fe, Cu, Zn, Mn,

PDF

___

Bouyouces, G.J-., 1951. A Recalibration of the Hydrometer Method for Making Mechanical Analysis of Soil. Agron. J., 43, 434-438
Çağ lar, K.0., 1958. Toprak ilmi. Ankara Üniversitesi Yay ı nları . No:10 Ankara
Çepel, N., Dündar, M., 1983. Karadeniz Bak ı r iş letmeleri ve Azot Sanayii Fabrikalar ı ndan Çı kan Kükürt Dioksit Gaz ı n ı n Yöredeki Topraklar ı n Asitleşmesi Üzerine Etkisi. I. U. Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, Cilt 33, Say11.
Haktan ı r,K ,1987.Toprak Kirlili ği ve Bu Konuda Hazı rlanacak Yönetmelik Üzerine Düşünceler. Çal ışma Grubu Raporu 2 TÇSV Yay ı n ı -Ankara.
lsermeyer. H., 1952. Eine Eingache Methode zur Bestimmung Der Bodenatmung und Karbonate Boden. Z. Pflanzenernahrung. Dungung and Bodenkunde. 56, 26- 28
Kloke,A.,1980.0rientierungsdaten für Tolerierbare Gesamtgehalte Einiger Elemente in Kulturboden. M itt.VDLUFAH.1,9-11.
Lindsay, W.L., Norwell, W.A., 1978. Development of a DTPA Soil Test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Sci. Soc. Am. J. 42:421-428.
Oruç, N., 1980. Tehlikeli Bir Çevre Sorunu; Asit Yağış Bölgesel Çevre Sorunlar ı Simpozyumu Bildiri özetleri. Atatürk Üniversitesi, Çevre Sorunlar ı Araşt ı rma Enstitüsü.19.
Oruç, N., S. Kı r ı mhan, 1984. A preliminary study on the distribution of soil fluori des' near on airborne flouredisource. V. Türk-Alman Çevre Müh. Semp., 11-16
Haziran. Dokuz Eylül Üniv. Mühendislik-Mimarl ı kFak. Çevre Müh. BOL Izmir.
Richards, L.A., 1954. Diagnosis and Improvement Saline and Alkaline Soils. U.S. Dep. Ay. Handbook 60.
Thalmann, A., 1967. Uber die mikrobielle Aktivitat und ihre Beziehungen Zu Fruchtbarke smerkmalen einiger Ackerböden unter beson derer Berücksichtigung der Dehydrogenase aktivitat (TTC-Reduction) Diss-Giessen.
Zabunoğ lu, S., Haktan ı r., İ . Karaca, İ ., K. Oskay., 1989. Samsun Azot Sanayii ve Karadeniz Bak ı r işletmeleri Baca Emisyonlann ı n Çevredeki Tarı m Alanları na ve Bitkisel Ürüne Etkilerinin Araştı rı lmas ı , TOBITAK Proje No: ÇAĞ84.