Nevzat AYDIN, H. Orhan BAYRAMOĞLU, Zeki MUT, Hasan ÖZCAN

Ekmeklik Buğday Triticum aestivum L. Çeşit ve Hatlarının Karadeniz Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Ekmeklik buğdayda verim ve kalite; genotip, çevre ve genotip x çevre interaksiyonundan etkilenmektedir. Bu çalışmada ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının Orta Karadeniz Bölgesi koşullarında verim ve bazı kalite özellikleri saptanmaya çalışılmıştır. Denemelerde 5 adet kontrol çeşit ve 20 adet ekmeklik buğday hattı yer almıştır. Samsun ve Amasya lokasyonlarında kurulan denemeler 2003-2004 yetişme sezonunda Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada tane verimi, bitki boyu, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve Zeleny sedimantasyon değeri incelenmiştir. Samsun lokasyonunda ortalama tane verimi 345.0 kg/da, Amasya lokasyonunda 486.3 kg/da’dır. Bin tane ağırlığı Samsun ve Amasya lokasyonlarında sırasıyla 25.9-38.3 g ve 27.8-36.9 g, hektolitre ağırlığı ise 63.8-71.8 kg ve 73.1-80.2 kg arasında değişmiştir. Lokasyon ortalamalarına göre sedimantasyon değeri 38.3 ml, protein oranı ise % 11.2’dir

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday, tane verimi, protein oranı, Zeleny sedimantasyon

Determination of Yield and Quality Characters of Bread Wheat Triticum aestivum L. Cultivars and Lines under Black Sea Region Conditions of Turkey

Genotype, environment and genotype x environment interaction influence yield and quality traits of bread wheat. The aim of this study was to determine to yield and some quality characters of bread wheat genotypes under the Middle Black Sea Region conditions. Five control cultivars and 20 bread wheat lines were used in the trial. Experiments were conducted in Samsun and Amasya locations during 2003-2004 growing season. The experiment was arranged in accordance with a Completely Randomized Block Design with four replications. Grain yield, plant height, 1000 kernel weight, test weight, protein content and Zeleny sedimentation were evaluated in this research. Grain yield in Samsun was 3450 kg ha-1 while it was determined 4863 kg ha-1 in Amasya. 1000 kernel weight in Samsun ranged from 25.9 to 38.3 g and it varied from 27.8 - 36.9 g in Amasya. Test weight was between 63.8 and 71.8 kg in Samsun while it was 73.1 - 80.2 kg in Amasya. Protein content is 11.2 % and Zeleny sedimentation value was 38.3 ml as the average of two locations

Keywords:

Bread wheat, grain yield, protein content, Zeleny sedimentation,

PDF

___

Anonymous, 1990. Cereals. PBI Cambridge, Plant Breeding International. Cambridge.
Atlı, A., N. Koçak ve M., Aktan. 1999. Ülkemiz çevre koşullarının kaliteli makarnalık buğday yetiştirmeye uygunluk yönünden değerlendirilmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, Konya, 345-351.
Cook, R. J. and R. J. Veseth. 1991. Wheat Health Management. The American Phytopathological Society, St. Paul, Minnesota 55121, USA.
Costa, J. M., W. E. Kronstad. 1994. Association of grain protein concentration and selected traits in hard red winter wheat populations in the Pacific Northwest. Crop Sci. 34: 1234- 1239.
Gençtan, T. ve N. Sağlam. 1987. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, Bursa, 171- 183.
Grasbosch, R. A., C. J. Peterson, D. R. Shelton and S. Baenziger. 1996. Genotypic and enviromental modification of wheat flour protein composition in relation to end-use quality. Crop Sci. 36:296-300.
Korkut, K. Z., N. Sağlam ve İ. Başer. 1993. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verimi etkileyen bazı özellikler üzerine araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdağ Ziraat Fak. Dergisi, 2 (2): 111-118.
Kün, E. 1988. Serin İklim Tahılları, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 1032, Ders Kitabı No: 299, Ankara.
Kün, E. 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları, Yayın No:1451, Ankara.
McClung, A.N., R.G. Cantrell, J.S. Quick, R.S. Gregory. 1986. Influence of Rht1 semidwarf gene on yield, yield components and grain protein in durum wheat. Crop Sci. 26: 1095-1099.
Miezan, K., E.G. Heyne, and K.F. Finney. 1977. Genetic and environmental effects on the grain protein content in wheat. Crop Sci. 17: 591-593.
Olugbemi, L. B., R. B. Austin and J. Bingham. 1976. Effects of awns on the photosynthesis and yield of wheat, Triticum aestivum. Ann. Appl. Biol. 84: 241-250.
Özkaya, H. ve B. Kahveci. 1990. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 14, Ankara.
Pelshenke, P. 1964. Standard-Methoden für Getreide, Mehl und Brot. Im Verlag Moritz Schaefer, Detmold.
Peterson, C.J., R.A. Graybosch, P.S. Baenziger, and A.W. Grombacher. 1992. Genotype and environment effects on quality characteristics of hard red winter wheat. Crop Sci. 32: 98-103.
Poehlman, J.M., 1987. Breeding Field Crops, Van Nostrand Reinhold Company Inc. 115 Fifth Avenue New York.
Sade, B., Topal, A. ve Soylu, S., 1999. Konya sulu koşullarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, Konya, 91-96.
SAS Institute. 1988. SAS user’s guide: Statistics. SAS Institute, Cary, NC.
Schular, S. F., R. K. Bacon, E. E. Gbur. 1994. Kernel and spike character influence on test weight of soft red winter wheat. Crop Sci. 34: 1309-1313.
Souza E. J., J. M. Martin, M. J. Guttieri, K. M. O'Brien, D. K. Habernicht, S. P. Lanning, R. McLean, G. R. Carlson and L. E. Talbert. 2004. Influence of Genotype, Environment, and Nitrogen Management on Spring Wheat Quality. Crop Sci. 44: 425-432.
Şener, O., M. Kılınç, T. Yağbasanlar, H. Gözübenli ve U. Karadavut. 1997. Hatay koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum L. Em Thell) ve makarnalık buğday (Triticum durum Desf) çeşit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22 – 25 Eylül, Samsun, 1-5.
Tosun, O. ve N. Yurtman. 1973. Ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L. em Thell) verime etkili morfolojik ve fizyolojik özellikler. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıllığı, 23: 418-434.
Tugay, M. E. 1978. Dört ekmeklik buğday çeşidinde ekim sıklığı ve azotun verim, verim komponentleri ve diğer bazı özellikler üzerine etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 316, İzmir.
Zeleny, L. 1947. A simple sedimentation test for estimating the bread-baking and gluten qualities of wheat flour. Cereal Chem., 24: 465-475.