YETİŞKİN EĞİTİMİ KAPSAMINDA İLKOKULLARDA AÇILAN OKUMA-YAZMA KURSLARINA YÖNELİK ÖĞRETMENLERİN ALGI VE ROLLERİNİN BELİRLENMESİ

Bu araştırmanın amacı, yetişkin eğitimi kapsamında ilkokullarda açılan okuma-yazma kurslarına yönelik öğretmenlerin algı ve rollerini belirlemektir. Nitel özellikte olan ve fenomenolojik desene göre yürütülmüş araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde İstanbul ili, Esenyurt ilçesindeki 5 ilkokulda yaygın eğitim kapsamında yetişkinlere yönelik açılan okuma-yazma kurslarında eğitmen olarak görev almış 10 öğretmen oluşturmuştur. Esenyurt ilçesinin kenar mahallelerinde bulunan okullar, amaçlı örnekleme türlerinden benzeşik örnekleme ve bu okullarda açılmış olan yetişkin eğitimi okuma-yazma kurslarında görev almış öğretmenlerden gönüllü bir şekilde araştırmaya katılanlar ise ölçüt örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir.Veriler2019 yılının Aralık ayında ilk araştırmacı tarafından öğretmenlerle yüzyüze görüşmeler yapılarak toplanmış ve görüşmeler, telefonun ses kaydedici programı ile kaydedilmiştir. Sonrasında kaydedilen veriler Microsoft Word programı aracılığıyla yazıya dökülmüş ve içerik analizi tekniği kullanılarak araştırmacılar tarafından analiz edilmiştir. Bu süreçte her soru birbirinden bağımsız bir şekilde değerlendirilerek araştırma bulguları, öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda ortak tema, kategori ve kodlar oluşturularak verilmiştir. Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin çoğu yetişkin eğitimini, normal eğitim-öğretim yaşı içerisinde herhangi bir örgün eğitim kurumundan yararlanamayan kişilerin aldığı eğitim olarak tanımlamıştır. Ayrıca öğretmenlere göre kursiyerler, çoğunlukla günlük yaşamlarını kolaylaştırmak, işyeri beklentilerini karşılamak ve farkındalık sahibi olabilmek amacıyla kurslara katılmaktadırlar. Ek olarak öğretmenler genel olarak kurslarda kullanılan öğretim kaynaklarını ve ölçme değerlendirme sürecini yetersiz ancak bu kurs sürecinde kendilerini yeterli bulduklarını belirtmişlerdir.Diğer sonuçlar da öğretmenlerin genellikle kurslarda eğitici/öğretici rolüne sahip olduğu, kursların yaygınlaştırılması gerektiği, kurslarda çeşitli öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı ve bazı önemli motivasyon uygulamaları gerçekleştirildiği şeklindedir.

Determining the Perception and Roles of Teachers towards Literacy Courses Open in Primary Schools within the Scope of Adult Education

The purpose of this research is to determine the perceptions and roles of teachers towards literacy courses opened in primaryschools within the scope of adult education. The study group of the research, which is qualitative and conducted according to the phenomenological pattern, consisted of 10 teachers who took part as instructor in the literacy courses opened for adults within the scope of non-formal education in 5 primary schools in Esenyurt, district of Istanbul province in the first semester of the 2019-2020 academic year. Homogenous sampling, one of the purposeful sampling types was used to determine the schools in the suburbs of Esenyurt district and among the teachers who took part in the adult education literacy courses opened in these schools, those who voluntarily participated in the research were determined according to the criterion sampling method. The data were collected by the first researcher in December 2019 through face-to-face interviews with the teachers, and the interviews were recorded with the cell phone’s voice recorder program. Afterwards, the recorded data were written down using Microsoft Word program and analyzed by the researchers using the content analysis technique. In this process, each question was evaluated independently from each other and the research findings were given by creating common themes, categories and codes in line with the opinions of the teachers. According to the findings of the study, most of the teachers define adult education as the education received by people who cannot benefit from any formal education institution within the normal education-training age. In addition, according to teachers, trainees mostly attend courses in order to facilitate their daily lives, to meet workplace expectations and to gain awareness. Moreover, according to teachers, trainees mostly attend courses in order to facilitate their daily lives, to meetworkplace expectations and to gain awareness. In addition, the teachers have stated that they generally find the teaching resources used in the courses and the assessment and evaluation process insufficient, but they find themselves sufficient in the course process.Other results are that teachers generally have the role of educator/instructor in courses, the courses should be expanded, various teaching methods and techniques are used in the courses and some important motivational practices are implemented.

PDF

___

Akay, C. & Ültanır, E. (2010). Andragojik temellere dayalı kolaylaştırılmış okuma-yazma eğitimi (KOYE) sürecine yönelik KOYE eğiticilerinin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 75-88.
Aktaş, E. & Yolcu, H. (2020). Yetişkinlerin halk eğitim merkezlerindeki eğitim faaliyetlerine olan istemlerinin farklı değişkenler bakımından incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(1), 131-151. https://doi.org/10.33308/26674874. 2020341166
Avşar, P. (2018). Beden eğitimi öğretmenlerinin internet temelli yetişkin eğitiminde kolaylaştırıcının (yetişkin eğitimci) rolüne ilişkin görüşleri. Journal of Global Sport and Education Research, 1(1), 18-32.
Aziz, A. (1981). Yetişkin eğitimi ve okuma yazma seferberliği. Eğitim ve Bilim, 6(31), 8-15.
Babayiğit, Ö. & Gökçe, A. (2018). Okuma-yazma bilmeyen yetişkinlerin okumayazma öğrenme nedenlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 813-826.
Bahçeci, F. & Yıldız, E. (2016). Yetişkin eğitimindeki bireylerin öğrenme yönetim sistemleri hakkındaki görüşleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(1), 94-113.
Bernard, H. R. (2002). Research methods in anthropology: Qualitative and quantitative methods (3rd ed.) AltaMira Press.
Bilgin, H., İnce, Z. & Canatan, H. A. (2017). Halk eğitim merkezlerinde yetişkinlere yönelik açılan kurslar ve etkililikleri nelerdir?. Social Sciences Studies Journal, 3(10), 1412-1421.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. Baskı). Pegem Akademi.
Creswell, J. W. (2014). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. Selçuk Beşir, Demir (Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
Çankaya, N. (2019). Halk Eğitim Merkezlerinde Eğitim Alan Yetişkinlerin Motivasyonuna Etki Eden Unsurların İncelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstisüsü.
Çeçen, A. (1977). Türkiye’de halk eğitimi. Eğitim ve Bilim, 2(10), 20-25.
Çelikkaleli, Ö. (2011). Yetişkin eğitimcisi öğretmenlerin tükenmişlik ve mesleki yetkinliklerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 38-53.
Deveci, T. (2019). Writing for and because of lifelong learning. European Journal of Educational Research, 8(1), 1-7. https://doi.org/10.12973/eujer. 8.1.1
Doğaner, Y. (2005). Elifba’dan alfabeye: Yeni Türk harfleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 2(4), 27-44.
Duman, A. (1991). Türkiyede yetişkin eğitimi alanında karşılaşılan sorunlar. Eğitim ve Bilim, 15(82), 43-46.
Fisher, R., Simmons, R. & Thompson, R. (2019). Introduction to lifelong learning: Introduction to the lifelong learning sector. In J. Avis, R. Fisher & R. Thompson (Eds.), Teaching in Lifelong Learning: A Guide to Theory and Practices (pp. 3-17). Open Universtiy Press, McGraw-Hill Education.
Fitzpatrick, K. & Smith, B. (2007). Reading and life-long learning. All Things Academic, 8(4), 1-10.
Gibbs, G. (2007). Analyzing Qualitative Data. Sage Publications Ltd.
Giorgi, A. (2009). The Descriptive Phenomenological Method in Psychology: A Modified Husserlian Approach. Duquesne University Press.
Guest, G., MacQueen, K. M. & Namey, E. E. (2012). Applied Thematic Analysis. Sage Publications, Inc.
Günlü, S. (2004). Dönemsel Değişimler Işığında Türkiye’de Okuma Yazma Kampanyalarının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü (HBÖGM) (t.y.). Yetişkin Eğitimi Okuma-Yazma Faaliyetleri. http://www.hbo.gov.tr/OgrenmeFirsatlari/ YetiskinOkumaYazma/Istatistik, Erişim tarihi: 25.06.2020.
İnce, G. (2008). Yetişkin Okuryazarlık Programlarının Nitelik Açısından Değerlendirilmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kadıoğlu, H. (2012). Yetişkinlere yönelik okuma yazma kursuna ilişkin öğretmen görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 32, 1-13.
Kaya, H. E. (2015). Türkiye’de halk eğitim merkezleri. International Journal of Science Culture and Sport, 3,268-277. https://doi.org/10.14486/IJSCS289
Kılıç, Ç. (2012). Yetişkin Eğitimi Programlarının Geliştirilmesi Süreci Açısından “Benim Ailem” Kurs Programının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kılıç, F. (2017). Yeni Türk alfabesinin yaygın eğitim yoluyla öğretilmesi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 61, 207- 248.
Komşu, U. C. (2013). Yetişkin eğitimine katılım, eğitim ihtiyaçları, güçlükler ve kazanımlar: “Karaduvar Mahallesi örneği”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 286-299.
MEB (1961). İlköğretim ve Eğitim Temel Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.4.222.pdf, Erişim tarihi: 30.07.2020.
MEB (1973). Millî Eğitim Temel Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.1739.pdf, Erişim tarihi: 30.07.2020.
MEB (1983). Zorunlu İlköğrenim Çağı Dışında Kalmış Okuma Yazma Bilmeyen Vatandaşların, Okur-Yazar Duruma Getirilmesi veya Bunlara İlkokul Düzeyinde Eğitim-Öğretim Yaptırılması Hakkında Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2841.pdf, Erişim tarihi: 01.08.2020.
MEB (2006). Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar. https://kocaeli.meb.gov.tr/meb_ iys_dosyalar/2018_10/10144051_ek_ders_esaslarY_1.pdf, Erişim tarihi: 02.08.2020.
MEB (2010). Millî Eğitim Bakanlığı Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği (Resmî Gazete No. 27587). https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/ 05/20100521-4.htm, Erişim tarihi: 05.08.2020.
MEB (2018a). Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği (Resmî Gazete 30388). https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuat?MevzuatNo=24507&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, Erişim tarihi: 07.08.2020.
MEB (2018b). Yetişkinler I. kademe okuma yazma öğretimi ve temel eğitim programı. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. http://hbogm.meb. gov.tr/modulerprogramlar/kurslar/Okuma%20Yazma_Yeti%C5%9Fkinle r%20I.Kademe%20Okuma%20Yazma%20%C3%96%C4%9Fretimi%20 TEP.pdf, Erişim tarihi: 10.08.2020.
MEB (2019). 2019 yılı izleme ve değerlendirme raporu. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü: İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığı. http://hbogm.meb.gov.tr/www/izleme-degerlendirme-raporlari/kategori/ 104, Erişim tarihi: 15.08.2020.
Miser, R. & Arslan, S. (2015). Halk eğitim merkezlerinin rekreatif kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 404-410.
Özengi, M. & Şahan, G. (2017). Halk eğitimi merkezlerinin kursiyer görüşlerine göre durum değerlendirilmesi: Amasra örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(Özel Sayı 2), 345-361.
Özer, N. & Kır, Ş. (2018). Halk eğitim merkezinde görev yapan öğretmenlerin yetişkin eğitiminde uzaktan eğitimin uygulanabilirliğine ilişkin görüşleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 4(4), 69-86.
Patton, M. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods (2nd). Sage.
Sakaoğlu, N. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi (Cep Üniversitesi 71). İletişim Yayınları.
Selçuk, M. (2017). Halk Eğitim Merkezlerinin Karşılaştığı Sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şenel, H. (2005). İstanbul ilinde açılan I. kademe okuma-yazma programlarının ve bu programlara katılan kursiyer özelliklerinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 105-123.
Taşçı, D., Aydın, C. H., Genç-Kumtepe, E., Kumtepe, A. T., Kıyık-Kıcır, G. & Dinçer, G. D. (2015). Eskişehir’de yaşam boyu öğrenme başlığı altında yetişkin eğitiminin analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, 197-211.
Tekin, M. (1991). Halk eğitimi merkezleri etkinliklerinin yönetimi. Eğitim ve Bilim, 15(82), 36-42.
Tezcan, F. & Duman, A. (2014). Yetişkin öğrenenlerin güdüsel yönelimleri üzerine nitel bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 307-326.
Uysal, M. (2004). Türkiye Adalet Akademisi Eğiticilerin Eğitimi Temel Eğitim Programı Ders Notları. Ankara Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Yayınları.
Yenen, E. T. & Yıldırım, M. (2020). Yetişkin eğitimi kapsamında okuma yazma kurslarına katılan kadın kursiyerlerin günlük yaşamlarındaki değişimler. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 719- 726. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.647279
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Güncelleştirilmiş geliştirilmiş 6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, A. (2006). Türkiye’de Yetişkin Okuryazarlığı: Yetişkin Okuma-Yazma Eğitimine Eleştirel Bir Yaklaşım. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldız, A. (2008). Popular ideas, attitudes, and value patterns affecting participation in adult literacy programs in slum communities of Turkey: The case of Nato Yolu Neighbourhood. Adult Basic Education and Literacy Journal, 2(2), 74-83.
Yıldız, A. (2010). Birinci kademe okuma-yazma kurslarına katılan yetişkinlerin matematik becerileri üzerine bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 35(158), 28- 43.
Yıldız, A. (2011). Okuma-yazma kurslarında okuma-yazma öğreniliyor mu? Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 403-421.