YAHYA KEMAL’İN ESERLERİNDE VATAN VE VATANSEVERLİK

Vatan, farklı siyasi görüşlere sahip olsalar bile hemen her zaman “bu topraklar, bu coğrafya, bu memleket, bu yurt ve benzeri” ifadelerinde olduğu gibi, genellikle insanların vicdanlarında olumlu sıfatlara bürünerek yer alan bir kavramdır. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıldan sonra Batı dünyasındaki devletler karşısında geri kalması sonucunda düştüğü durum ve özellikle Batıdaki siyasi gelişmelerin ardındanbütün dünyaya yayılan hürriyet, eşitlik, adalet, meşrutiyet, milliyet gibi bazı fikirler, XIX. yüzyıl Osmanlı aydınının da bu farklı fikirlere karşı daha dikkatli bir hassasiyet göstermesine sebep olur. İşte vatana karşıduyulan bu hassasiyet, böyle olayların yoğun olarak yaşandığı bir devrin şairi olan Yahya Kemal’in eserlerinde de akis bulmuştur. Türk edebiyatının en önemli şairlerinden biri olan Yahya Kemal’de “vatan” kavramı çok geniş ve derin karşılıkları bulunan birbirikim, aziz bir varlık, bir “anne” ve bazen de “sevgili” olarak karşımıza çıkar. Yahya Kemal, Türk kültürünün yaşandığı her yeri vatan olarak kabul etmiştir. Buna göre bir toprağın vatan olması, bir milletin o topraklar üzerinde yaşadığı maceralara ve özellikle tarihin tanığı olan şehitlere bağlıdır. Yahya Kemal’in küçük yaşta dolaylı da olsa savaş sebebiyle ayrılmak zorunda kaldığı Üsküp, onun hayatında hazin izler ve derin bir özlem duygusu bırakmıştır. Vatanından ayrı kaldığı süre içinde vatan hasretinin etkisiyle, vatanının ve vatanda yaşamanın önemini iyice anlar. “Vatan eğer üzerinde hür yaşanan yerse vatandır” diyen Yahya Kemal’e göre, Anadolu köy köy verdiği mücadele ile hürriyeti hak etmiştir. Vatan topraklarını al kanları ile sulayan bu millet, vatan savunmasını “namus borcu” olarak telakki etmiştir. Yahya Kemal’de büyük bir İstanbul hayranlığı ve sevgisi de vardır. İstanbul sembolünün arkasında bütün vatanı dikkatlere verir. Yahya Kemal edebi sahada pek çok yenilik getirmekle, eski dönem ile kopan bağları yeniden kopmayacak biçimde korumakla beraber, Namık Kemal’den beri edebiyatımızda hasreti çekilen vatan aşkını ve bu aşkı haykıran o gür sesi bize en ihtiyaç duyulan bir dönemde tekrar duyuran ve yaşatan bir şair olmuştur.

___

Bachelard, G.(1996).Mekânın Poetikası (Çev. A. Derman). Kesit yayıncılık.

Bakırcıoğlu, Z. (2000).Remzi Oğuz Arık’ın Fikir Dünyası.Dergâh yayınları.

Banarlı, N. S. (1987).Resimli Türk Edebiyatı Tarihi(Cilt II).Millî Eğitim basımevi.

Birinci, N. (1990).Kahramanlık Şiirleri Antolojisi.Kültür Bakanlığıyayınları.

Danişmend, İ. H. (1983).Türklük Meseleleri.İstanbul Kitabevi yayını.

Doğan, Â. (2008). Yahya Kemal’in İstanbul’u. H.Ü. Türkiyat Araştırmaları, 9,165-182.

Donuk, A.(1985). Türkler’de Vatan Sevgisi.Türk Kültürü,24(266), 370-371.Ergin, M.(1970).Oğuz Kağan Destanı.Milli Eğitim basımevi.Göze, A.(1959).Devletin Ülke Unsuru (Sınırları ve Devletle Olan Münasebeti).İstanbul Üniversitesi yayınları.

Hayes, J.H. C. (1995).Milliyetçilik: Bir Din(Çev. M. Çiftkaya).İz yayıncılık.

Kaplan, M.(1948).Nâmık Kemâl Hayatı ve Eserleri.İstanbul Üniversitesi yayınları.

Kaplan, M.(1978).Nesillerin Ruhu(4. Baskı).Dergâh yayınları.

Kuntay, M. C. (1971). Türkün Şehnâmesinden-Seçmeler. (Haz. F. K. Timurtaş). Millî Eğitim Basımevi.

Mardin, Ş.(1998).Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu(2. Baskı). İletişim yayınları.

Morin, E.& Kern, A. B.(2001).Dünya-Vatan(Çev. M. H. Kıraç).İletişim yayınları.

Nalçaoğlu, H.(2003).Vatan: Toprakların Altı,Üstü ve Ötesi.Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce &Milliyetçilikiçinde (Editör. Tanıl Bora)(Cilt 4, 2. Baskı).İletişim yayınları.

Ögel, B.(1991).Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları(4. Baskı).Türk Dünyası Araştırmaları Vakfıyayınları.

Ögel, B.(2001).Türk Mitolojisi(Cilt II).Millî Eğitim Bakanlığı yayınları.

Seferoğlu, Ş. K.& Başbuğ, H.(1985).Millet ve Millî Birlik Bilinci.Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsüyayınları.

Sütçü, T. (2004). Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Vatan Temi(Başlangıçtan 1918’e Kadar). Yayınlanmamışdoktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tanpınar, A. H. (1982). Yahya Kemal (2. Baskı). Dergâh yayınları.

Turan, O.(1997).Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi(Cilt 1, 10. Baskı). Boğaziçi yayınları.

Ülken, H. Z.(1948).Millet ve Tarih Şuuru.İstanbul Üniversitesi yayınları.

Viroli, M.(1997).Vatan Aşkı&Yurtseverlik ve Milliyetçilik Üzerine bir Deneme(Çev. A. Yılmaz).Ayrıntı yayınları.

Yahya Kemal(2007).Aziz İstanbul(10. Baskı).İstanbul Fetih Cemiyeti yayınları.

Yahya Kemal (1976).Bitmemiş Şiirler.İstanbul Fetih Cemiyeti yayınları.

Yahya Kemal(1985).Eğil Dağlar&İstiklâl Harbi Yazıları.Milli Eğitim basımevi.

Yahya Kemal(1983).Eski Şiirin Rüzgârıyle(3. Baskı).İstanbul Fetih Cemiyeti yayınları.

Yahya Kemal(2005).Kendi Gök Kubbemiz(7. Baskı). Yapı Kredi yayınları.