XVIII. YÜZYIL ORTALARINDA OSMANLI DEVLETİ’NDE İKTİSADİ POLİTİKALARIN UYGULANMASINDA ORTAYA ÇIKAN SORUNLARA DAİR BİR ANALİZ: ADIYAMAN ÖRNEĞİ

Osmanlı tarih çalışmalarında gerek süreç ve koşullar gerek ise temel dinamik ve stratejiler bakımından birçok yönden ele alınan tımar ve malikâne gibi iktisadi politikaların en azından belirli bir zaman aralığı ve bölgede tatbikinde yaşanan sorunların kritik ve analizini yaparak bu alanda yapılan çalışmalara katkı sağlama amacı bu çalışmanın temel hareket noktasını oluşturmaktadır. Bu noktadan hareketle, çalışmada söz konusu iktisadi politikaların tatbikindene tür sorunların yaşandığı, bu sorunların kaynağının ne olduğu ve bu sorunlar karşısında devletin nasıl bir çözüm geliştirdiği şeklindeki sorular yanıtlanmaya çalışılmaktadır. Çalışmanın yukarıda tanımlanan problematiğine ilişkin olarak zengin muhtevasına istinaden 1742-1751 yılları arasında Maraş eyaleti ve bağlı birimlere gönderilen hükümlerin birer suretlerini ihtiva eden I Numaralı Maraş Ahkâm Defteri temel başvuru kaynağı olarak belirlenmiştir. Ancak, söz konusu defterde tüm idari birimlere gönderilen hükümlerin incelenmesi bir makale kapsamını aşması dolayısıyla bu çalışmada sadece günümüz Adıyaman ili sınırlarını oluşturan Hısn-ı Mansur, Behisni, Kâhta, Gerger ve Samsad gibi idari birimlere gönderilen hükümlerin analiz ve kritiği yapılmıştır. Yapılan analizlerden, ortaya çıkan sorunların kaynağınınfarklılık gösterdiği görülmektedir. Buna göre, sorunların kaynağı reayadan kimseler olduğu gibi devleti temsil eden sipahi ve mültezimler de olabilmekteydi. Tahsilinde en çok sıkıntı yaşanan vergi türleri ise tahsil usul ve esaslarının özgünlüğüne bağlı olarak avarız vergileri olmuştur. İzahı yapılan tüm sorunlar karşısında Osmanlı Devleti kurum ve kurallarıyla gerek reayayı gerek ise sipahi ve mültezimleri kendi idari ve yasal konumları çerçevesinde tutarak iktisadi politikaların nizam içerisinde tatbikine muazzam bir özen göstermek olmuştur. I Numaralı Maraş Ahkâm Defteri temelinde tespiti yapılan tüm bu bulguların çalışmanın amacı çerçevesinde belirtilen hususların aydınlatılabilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

___

A. Arşiv Belgeleri

BOA (Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi), Maraş Ahkâm Defterleri (A.DVNS.AHK.d), No:1

B. Araştırma ve İncelemeler

Akdağ, M.(2010).Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi.Yapı Kredi Yayınları.

Barkan,Ö. L.(1977).Çiftlik.MEB İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt 3, 392-397).

Barkan,Ö. L. (1979a).Avârız.MEB İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt2,13-19).

Barkan,Ö. L. (1979b).Tımar.MEB İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt 12/I,286-339).

Genç, M. (2000). İltizam.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt22, 154-155).

Genç, M. (2003).Mâlikâne.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt 27, 516-517).

Genç, Y. İ. vd. (haz.). (2010).Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi.Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı.

Heaton, H.(1948). Economic History of Europe.Harper & Row.

İnalcık, H.&Quatert, D. (1997).An Economicand Social History of the Ottoman Empire 1300-1600(Cilt 1).Cambridge University press.

İnalcık, H. & Quatert, D. (2012). Tımar.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt41, 168-173).

İpşirli, M. (1994). Ehl-i Örf.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt 10,519-520)

Küçükbaşçı, M. S. (2009).Seyyid.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt10, 40-43).

Sahillioğlu,H. (1988). Ahkâm Defterleri.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt1, 551).

Sahillioğlu, H.(1991). Avârız.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt 4, 108-109).

Söylemez, F. (2011).Osmanlı Devletinde Aşiret Yönetimi-Rişvan Aşireti Örneği.Kitabevi.

Tabakoğlu, A. (2000). İmdâdiyye.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisiiçinde(Cilt22,221-222).
Tarih Okulu Dergisi-Cover
  • ISSN: 1308-5298
  • Başlangıç: 2008
  • Yayıncı: Ahmet KARA
Sayıdaki Diğer Makaleler

TÜRK SPORUNUN BAŞARI DÜZEYİ İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

Enes BELTEKİN, İhsan KUYULU

REHBERLİK SERVİSİ İHTİYAÇ ANALİZİ ENVANTERİNİN GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Cemal KARADAŞ

OSMANLI DEVLETİNDE TÜRK MÜZİĞİNE KATKIDA BULUNAN BAZI ERMENİ BESTEKÂR VE KANUN SANATÇILARI

Ramazan KAMİLOĞLU

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN GİRİŞİMCİLİK ÖZELLİKLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Gamze MURATHAN, Hande İNAN, Emine KARAKAPLAN ÖZER

ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE İLİŞKİN TUTUMLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Nevruz TAŞDEMİR, ALİ ÜNİŞEN

TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ DİNLEME ÜSTBİLİŞ STRATEJİLERİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME: RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yasemin BAKİ

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ AKIL YÜRÜTME SÜREÇLERİNDE HÖRİSTİKLERİN ROLÜ: BİLEŞİKLERİN ÇÖZÜNÜRLÜKLERİNE GÖRE SIRALANMASI

Gülen ÖNAL KARAKOYUN, Erol ASILTÜRK

SPOR EĞİTİMİ ALAN 1. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖZGÜVEN DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: FIRAT ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Veysel ALBAYRAK, Mustafa KIZILKOCA, Ecesu ÖZCAN

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME YÖNTEMİNİN İLKOKUL MATEMATİK DERSİNE VE MATEMATİĞE KARŞI TUTUMA ETKİSİ

Yalçın KARALI, Hasan AYDEMİR

TÜRKÇE DERSİNDE BİRLEŞTİRİLMİŞ İŞBİRLİKLİ OKUMA VE KOMPOZİSYON TEKNİĞİYLE KULLANILAN HİKÂYE HARİTASI YÖNTEMİ UYGULAMASINA İLİŞKİN NİTEL BİR ÇALIŞMA

Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ, Ebru BOZPOLAT