XVI. YÜZYILDA ADALA KAZASI PİYADE ÇİFTLİKLERİ

Bu çalışma Osmanlı Devletinde görülen Piyade çiftliklerini ve buralardakiyaya, yamak gibi unsurların XVI. Yüzyılda Saruhan sancağının Adala kazasındakiyapısını ve yüzyılın içindeki gelişimini karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Adala,Osmanlı Devletinin klasik taşra teşkilatı içinde kaza olarak yer almış ve kaza dâhilindepiyade teşkilatı oluşturulmuştur. Osmanlı Devletinin ilk dönemlerinde fetihleringenişlemesiyle asker ihtiyacı artınca, Osman Bey döneminden itibaren köylerde oturanTürk çiftçilerden yaralanma yoluna gidilmiştir. Böylece sefer zamanlarında ihtiyaçdurumuna göre kullanılan askeri bir sınıf ortaya çıkmış, sonrasında da bunlar gerihizmetlerde görevlendirilmiştir. XVI. Yüzyılda Adala kazasında ortalama 40 civarındaköye yayılan piyade teşkilatının nüfus, yaya ve yamak sayısı bakımından 1545 yılındaen iyi dönemini yaşadığı anlaşılmaktadır. 1580’den sonraki dönemde Adala kazasındakipiyade çiftliklerinin timar sistemi içine dâhil edilerek mensuh hale getirildiği ve birkısmının da mevkuf olduğu arşiv vesikalarından tespit edilmektedir.

Infantry Farms Of Adala Dıstrıct In The 16th Century

This study comparatively discusses the infantry farms that were common in the Ottoman Empire, the structure of elements such as pedestrians and helpers in these farms in the Adala district of Saruhan sanjak in the 16th century, and their development throughout the century. Adala was a district in the classical provincial organization of the Ottoman Empire, and the infantry organization was established in the district. In the early periods of the Ottoman Empire, with the expansion of the conquests, the need for troops increased, which led — beginning with the period of Osman Bey — to the idea of benefiting from the Turkish farmers who lived in villages. Thus and so, a military class emerged, whom would be used depending on the needs in times of military campaigns. Later on, they were deployed-in garrison. It is understood that the infantry organization which spread to an average of 40 villages in the Adala district of the16th century experienced its best period in 1545 in terms of the number of people in the population, pedestrians and helpers. It is understood from the archival documents that the infantry farms in the Adala district were incorporated into the Timar system in the period after 1580 and thus were dismissed, and some of them were turned into foundations.

PDF

___

Tahrir Defterleri (COA. TD.)
No: 48, 165, 239, 398, 568, 600
Mühimme Defterleri(COA. MD.) No: 18, 21
Tahrir Defterleri (TK. KKA.TD.) No: 78, 103, 115, 356, 544, 683
AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi 1 (1243- 1453),Cem Yayınevi, İstanbul 1995.
ARIKAN, Muzaffer, XV. Asırda Yaya ve Müsellem Ocakları (Toprak Tasarrufu, Vergi Muafiyetleri ve Hizmet), Basılmamış Doçentlik Tezi, Ankara 1966.
BARKAN, Ö. Lütfi, “Çiftlik”, İA. , C.3, MEB. Yayını, İstanbul 1988, ss. 392-397.
BARKAN, Ö. Lütfi,“Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi” Türkiyat Mecmuası,C. 10, İstanbul Ü. Türkiyat Enstitüsü Yayını, İstanbul 1953, ss. 1-25.
BİZBİRLİK, A.- ÇİÇEK, Y. , “XV. Yüzyıl Sonlarında Saruhan Sancağı’nda Piyâde Teşkilatı, Yaya Çiftlikleri ve Demografik Yapı”, Türkiyat Mecmuası, C.23, S. 1, İÜ. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2013, ss. 1-26.
ÇİÇEK, Yusuf, BOA. TTD. 48 Numaralı Saruhan Sancağı Piyadegan Defterinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) MCBÜ. , SBE., Manisa 2011.
DOĞRU, Halime, Osmanlı İmparatorluğunda Yaya-Müsellem-Taycı Teşkilatı (XV. ve XVI. Yüzyılda Sultanönü Sancağı), Eren Yayıncılık, İstanbul 1990.
DOĞRU, Halime, XV. ve XVI. Yüzyıllarda Sivrihisar Nahiyesi, TTK. Yayını, Ankara 1997.
EMECEN, Feridun M.,XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK. Yayını, Ankara 1989.
EMECEN, Feridun M., “Yaya ve Müsellem”, DİA. C. 43, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara 2013, ss. 354-356.
GÖKÇE, Turan “XV-XVI. Yüzyıllarda Nif Kazası Piyade Teşkilatı ve Yaya Çiftlikleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.15, S.1, İzmir 2000, ss. 137- 153.
İNALCIK, Halil, Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar I, 2. Baskı, TTK. Yayını, Ankara 1987.
REFİK, Ahmet, Anadolu’da Türk Aşiretleri (966-1200), Devlet Matbaası, İstanbul 1930.
TELCİ, Cahit, XV. XVI. Yüzyıllarda Ayasulug Kazası, (Basılmamış Doktora Tezi), Ege Ü. , SBE. , İzmir 1999.
UZUNÇARŞILI, İsmail H. , Osmanlı Tarihi, C. 1, 7. Baskı, TTK. Yayını, Ankara 1988.
UZUNÇARŞILI, İsmail H. , Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı, 3. Baskı, TTK. Yayını, Ankara 1988.