VİLAYAT-I SELÂSE MÜFETTİŞLİK FAALİYETLERİNİN TERCÜMAN GAZETESİNE YANSIMASI

20. yüzyıl başında Osmanlı Devletinin Avrupa siyaseti karşısında var olmak için uyguladığı yöntemler arasında bulunan ıslahatlar Hüseyin Hilmi Paşa'nın Genel Müfettiş olarak Vilayat-ı Selâse'de görevli olduğu dönemde yoğunluk kazanmıştır. İsmail Bey Gaspıralı yönetimindeki Tercüman gazetesinde bu gelişmelere önemli oranda yer verilmiştir. Bu çalışmada amaç Hüseyin Hilmi Paşa'nın genel müfettişliği döneminde yapılmış ıslahatların Tercüman gazetesinde nasıl değerlendirildiğini ortaya koymaktır. Doküman analizi yöntemi kullanılarak yapılan araştırmada ana kaynak 1883-1918 yılları arasında Bahçesaray'da yayınlanan Tercüman gazetesinde çıkan yazıların derlendiği Sabri Arıkan'a ait Kendi Kaleminden İsmail Bey Gaspıralı'nın İdealleri, İşleri, Tavsiyeleri ve Haberleri adlı eserdir. Bunun dışında Fikret Adanır'a ait Makedonya Sorunu Oluşumu ve 1908'e Kadar Gelişimi ve Gül Tokay'a ait Makedonya Sorunu Jön Türk İhtilalinin Kökenleri adlı eserler bu dönemde Makedonya ıslahatları ile ilgili gelişmeleri ortaya koyan önemli çalışmalardır. Ayrıca ele alınan olaylara dair bilgiler ilgili arşiv belgeleri kullanılarak desteklendi. Araştırma sonunda Makedonya'daki ıslahatlar konusunda Osmanlı dışından bir bakış açısıyla Tercüman gazetesinin, Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu durumu Osmanlı yönetiminin yanlışlarını da ortaya koyarak değerlendirebildiği sonucuna ulaşıldı

The Reflections of the Activities of the General Inspectorate of Vılayat-ı Selâse to the Newspaper Tercüman

At the beginning of the 20th century, the reform was among the methods applied by the Ottoman State to continue to exist against the European politics. These reforms gained intensity during the period of the General Inspectorate of Hüseyin Hilmi Paşa in the Vilayat-ı Selâse (the Three Vilayets) . These developments were published a lot in the newspaper Tercüman under the management of İsmail Bey Gasprinskiy. In this study, it is aimed to demonstrate how these reforms were evaluated in the newspaper Tercüman. The main source in this study done by the document analysis method is the book written by Sabri Arıkan editing the articles written in the newspaper Tercüman published in Bahçesaray between 1883 and 1918 called İsmail Bey Gasprinskiy’s Ideals, Works and News From His Writings. Apart from this work, The Macedonian Question, Formation and Evolution Until 1908 by Fikret Adanır and The Macedonian Question The Origins of the Young Turk Revolution by Gül Tokay are two important works demonstrating the developments dealing with the Macedonian reforms in this period. And also the developments researched in this study are supported by the Ottoman archival documents. At the end of this study, it is resulted that the newspaper Tercüman as a perspective from outside the Ottoman State was able to evaluate the situation of the Ottoman State about the Macedonian reforms even criticizing the wrong management of the Ottoman State

PDF

___

ADANIR, Fikret, Makedonya Sorunu Oluşumu ve 1908’e Kadar Gelişimi, (çeviren İhsan Çağatay), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996.
ADIYEKE, Ayşe Nükhet, “Şark Meselesi’nin Bir Aynası: Girit”, Fethinden Kaybına Girit (derleyen Ömer Kul), Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul, 2007, s. 239-250.
ALKAN Mustafa, “Hüseyin Hilmi Paşa’nın Rumeli Umumi Müfettişliği (1902-1908)”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.13, Sayı 1, Beşeri Bilimler Sayısı, s. 242-255.
ARIKAN, Sabri, Kendi Kaleminden İsmail Bey Gaspıralı’nın İdealleri, İşleri, Tavsiyeleri ve Haberleri (2 cilt), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 2006.
AYDIN, Mahir, “Hüseyin Hilmi Paşa (1855-1923)” TDV İslam Ansiklopedisi, C.18, 1998, s. 550-551.
BAYRAKTAR, Kaya, “Makedonya Sorunu ve Avrupa Müdahalesi (1902-1905)”, Bilig, Bahar 2014, Sayı 69, s. 1-28.
BEYDİLLİ, Kemal, “II. Abdülhamid Devrinde Makedonya Mes’elesine Dâir”, Osmanlı Araştırmaları IX, (der. Halil İnalcık, Nejat Göyünç, Heath W. Lowry), ?, İstanbul, 1989, s. 97-98.
DEMİREL, Fatmagül, “Vilayet-i Selase (Selanik, Manastır, Kosova) Adli Islahatı”, Balkanlarda İslam Medeniyeti II. Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri (Tiran, Arnavutluk, 4-7 Aralık 2003) Cilt 1 (der. Ali Çaksu, Halit Eren), İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul, 2006, s. 467- 476.
DERİNGİL, Selim, “II.Abdülhamid’in Dış Politikası”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İletişim yayınları, İstanbul, 1985, C. 2, s. 304-307.
JELAVICH, Barbara, Balkan Tarihi 20. Yüzyıl, (cilt 2), (2. baskı), Küre yayınları, İstanbul, 2009.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907), C.8, (6. baskı), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2007.
ÖZDAĞ, Abdullah, “Son Sadrazamlardan Hüseyin Hilmi Paşa’nın Hayatı ve Faaliyetleri (1855-1923)” Karadeniz Araştırmaları, Bahar 2014, Sayı 41, s. 147-159.
PERİNÇEK, Mehmet, Arda ODABAŞI, Stambulskie Novosti’de Jön Türk Devrimi Türkiye’de Çıkan İlk Rusça Gazete, Kaynak yayınları, İstanbul, 2013.
SOWARDS, Steven W., Austria’s Policy of Macedonian Reforms, Columbia University Press, NewYork, 1989.
TAŞTAN, Yahya Kemal, “Balkanlarda Ulusçuluk Hareketleri”, Balkanlar El Kitabı, (1. Cilt) (2. Baskı) (derleyen Bilgehan A. Gökdağ, Osman Karatay), s. 430-433, Akçağ, Ankara, 2013.
TOKAY, Gül, Makedonya Sorunu Jön Türk İhtilalinin Kökenleri (1903- 1908), Afa yayınları, İstanbul, 1995.
UZER, Tahsin, Makedonya Eşkıyalık Tarihi ve Osmanlı Yönetimi, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
YARCI, Güler, “Osmanlı Diplomasisinde Makedonya Meselesi (1876- 1913)”, Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, Ocak 2013, Cilt: 4 Sayı:1, s. 76-114.
Yeni Asır’ın Selanik Yılları “Evlâd-ı Fatihan Diyârları” 1895-1924, Yeni Asır Yayınları, İzmir, 1986.
YILMAZATA, Mehmet, Savaşa Giden Yol 1908 Bosna-Hersek’in İlhakı, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2013.