TÜRKİYE’DE LAİK FRANSIZ OKULLARI (1919-1925)

Laik Fransız okulları, Osmanlı ülkesinde XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren görülmeye başlar. Bu, Fransa’da cumhuriyetçi laik okul anlayışının yerleşmeye başladığı dönemle eşzamanlı bir gelişmedir. 1914 Türkiyesi’nde toplam 163 Fransız okulundan yalnızca 12’si laik niteliktedir. Türkiye’deki Fransız okullaşmasında Katolik misyon okullarının sahip olduğu ağırlığa rağmen laik Fransız okullarının da 1914 yılına kadar belli bir gelişim içinde oldukları söylenebilir. Mondros Mütarekesi sonrasında ise bu kurumlar önemli bir etkinlik gösterememişlerdir. Bu çalışmada 1919-1925 yılları arasında Türkiye’deki laik Fransız okullarının görece elverişli koşullara rağmen neden gelişme gösteremedikleri analiz edilmeye çalışılmıştır. Dönemin Fransız hükümetleri başta ekonomik ve ikincil olarak da ideolojik nedenlerle laik Fransız okullarını güçlü bir şekilde desteklememişlerdir. Türkiye’deki genç Cumhuriyet rejimi de, benimsediği milli eğitim politikası ve pedagojik anlayış doğrultusunda, laik nitelik taşımakla birlikte kozmopolit bir eğitim ortamı sunan laik Fransız okullarının gelişmesine izin vermemiştir.

French Lay Schools in Turkey (1919-1925)

French lay schools have come into existence in Ottoman Empire as of the last quarter of the nineteenth century. This is a development which occurs simultaneously as the understanding of Republican secular school began to evolve in France. In 1914s Turkey, from a total of 163 French schools only 12 are in secular nature. Despite the domination of the Catholic mission school in the French schooling in Turkey, it could be said the French lay schools were within a certain development until 1914. After the Mudros Armistice Agreement, these institutions did not realize an important activity. This study aimed to analyze the reasons why the French lay schools in Turkey could not make any progress between 1919 and 1925 despite the relatively fruitful conditions. The French governments of the period did not strongly support the French lay schools due primarily to economic and secondarily to ideological reasons. Moreover, the young republic regime in Turkey, in line with the national education policy and adopted pedagogical approach, did not allow the development of the French lay schooling, which though lay in nature offered a cosmopolitan educational milieu.

PDF

___

Série E Levant, 1918-1929, Turquie, Vol. 179
Série E Levant, 1918-1929, Turquie, Vol. 312
Série E Levant, 1918-1929,
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 45
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 358
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 359
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 360
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 361
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 364
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 505
CADN, Fonds Ankara, Ambassade, Carton 506
CADN, Fonds İstanbul, Consulat Général, Série B, Carton 30
CADN, Fonds İstanbul, Consulat Général, Série B, Carton 31
CADN, Fonds İzmir, Consulat Général (1922-1978), Carton 73Turquie, Vol. 521
BCA, 180.09/24.130
BCA, 180.09/26.140.1
Anadolu’da Yenigün
Hakimiyet-i Milliye
Vatan
Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (M. Ö. 1000-M. S. 2007), 11. B., Pegem A Yay., Ankara, 2007.
Alaux, Louis-Paul, “Les écoles françaises laïques en Orient”, Le Temps, 3 Novembre 1913, s.2.
Babot, Christiane, La Mission des Augustins de l’Assomption à EskiChéhir 1891-1924, Les Éditions Isis, İstanbul-Strasbourg, 1996
Berstein, Serge ve Milza, Pierre, Histoire de la France au XXe siècle, Tome I: 1900-1930, Éditions Perrin, 2009.
Deguilhem, Randi, “Exporter la France laïque dans la Méditerranée ottomane: le projet colonial de la Mission laïque française”, Une France en Méditerranée: Ecoles, langue et culture françaises, XIXe-XXe siècles, ed. Patrick Cabanel, Créaphis, Paris, 2006, s. 179-190.
Ergün, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yay., Ankara, 1982.
Fréville, Ernest, “Une Pointe en Macédoine”, La Nouvelle revue, Année 28, Tome 45, Mart-Nisan 1907, s.105-116.
Mutlu, Şamil, Osmanlı Devleti’nde Misyoner Okulları, 2. B., Gökkubbe, İstanbul, 2005.
Özen, Saadet, Yüz Elli Yılın Tanığı Notre Dame de Sion, 2. B., YKY, İstanbul, 2006.
Pernot, Maurice, Rapport sur un voyage d’étude à Constantinople, en Egypte et en Turquie d’Asie (Janvier-Août 1912), Paris, [t.y.].
Polvan, Nurettin, Türkiye’de Yabancı Öğretim, C.1, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1952.
Prudhomme, Claude, “Missions catholiques et rivalités culturelles en Méditerranée orientale (1870-1914)”, Une France en Méditerranée: Ecoles, langue et culture françaises, XIXe-XXe siècles, ed. Patrick Cabanel, Créaphis, Paris, 2006, s.33-54.
Roche, Max, Education, assistance et culture françaises dans l’Empire ottoman (1784-1868), Les Éditions Isis, İstanbul, 1989.
Rodrigue, Aron, Türkiye Yahudilerinin Batılılaşması: “Alliance” Okulları 1860-1925, çev. İbrahim Yıldız, Ayraç Yayınevi, Ankara, 1997.
Shorrock, William I., The French Presence in Syria and Lebanon before the First World War, 1900-1914, Historian, 34:2, February 1972, s.293-303.
Sylvère, Paul, “Les écoles françaises en Turquie”, Le Correspondant, 97ème année, No. 1517, 10 Décembre 1925, s.641 -655.
Thévenin, André, La Mission laïque française à travers son histoire 1902-2002, Mission laïque française, Paris, 2002.
Thobie, Jacques, Les intérêts culturels français dans l’Empire ottoman finissant: L’enseignement laïque et en partenariat, Peeters, Paris-LouvainDudley, 2008.
Thobie, Jacques, La France a-t-elle une politique culturelle dans l’Empire ottoman à la veille de la première guerre mondiale?, Relations internationales, no.25, printemps 1981, s.21-40.
“Ulusal Blok”, AnaBritannica, C. 21, İstanbul, Ana Yayıncılık, 1990, s.383.
Üstel, Füsun, “Makbul Vatandaş”ın Peşinde II. Meşrutiyet’ten Bugüne Türkiye’de Vatandaş Eğitimi, İletişim Yay., İstanbul, 2004.
Michel, Frère Ange, “Présentation du Secteur de Turquie”, www.lasallepo.org Erişim Tarihi: 29 Temmuz 2014.