THE TREATY OF BALTA LIMANI’S ROLE IN ANGLO-OTTOMAN RELATIONS DURING THE MEHMET ALI PROBLEM

Tarihsel olarak önemli bir yere sahip olan Balta Limanı Antlaşması 1838 yılında İngiltere ve Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanmıştır. Hem İngilizlerin hem Osmanlıların bu anlaşmadan farklı beklentileri ve çıkarları mevzu bahisti. Meseleye İngiltere açısından bakıldığında, bu anlaşmadan beklentileri olan sadece Akdeniz'deki ticari faaliyetlerini geliştirmek isteyen İngiliz tüccarları değildi, aynı zamanda İngiliz Dışişleri Bakanı Palmerston bu anlaşma ile Osmanlılar ile diplomatik ilişkileri geliştirerek, bu coğrafya üzerinde İngiltere'nin uluslar arası çıkarları konusunda bir tehlike olan Rusya meselesine de bir çözüm bulmak istiyordu. Antlaşmaya Osmanlılar açısından baktığımızda ise, II. Mahmud bu antlaşmayı kullanarak, İmparatorluğunun içinde bulunduğu en büyük tehlike olan Mehmet Ali Paşa Sorununu, yıllardır peşinde olduğu Osmanlı-İngiliz askeri ittifakı ile bir nihayete erdirmek istiyordu. Bütün bu önemli unsurlar göz önüne alınarak denilebilir ki; Balta Limanı Antlaşması, mevcut literatürde şu ana kadar diplomatik bağlamda yeterince ele alınmamıştır. Bu makalenin amacı ise bu önemli boşluğu bir nebze de olsa doldurmak ve Antlaşmayı hem ekonomik hem de diplomatik açıdan mercek altına almaktır

Balta Limanı Antlaşmasının Mehmet Ali Paşa Sorunu Sürecinde İngiltereOsmanlı İlişkilerindeki Rolü

The Treaty of Balta Limani, signed between Britain and the Ottoman Empire in 1838, was one such pivotal and historic treaty. Both the British and the Ottomans were expecting different benefits from the same treaty. Through it, not only did some British merchants aspire to develop their commerce within the Levant, but also Palmerston planned to enhance diplomatic relations with the Ottomans, thereby easing anxiety over a perceived Russian threat to British international interests. Additionally, the Ottoman Sultan Mahmud II hoped the treaty would help bring about an Anglo-Ottoman military alliance for the purpose of combating his biggest enemy Mehmet Ali Pasha, the governor of Egypt. Considering all these motives, proper evaluation of this treaty with all its diplomatic impacts is vital; however, no scholar has fully achieved this so far. The aim of this article is to analyse this treaty from two perspectives: the economic and the diplomatic

___

  • BOA, HAT,. 907/39759.
  • BOA, HAT,. 961/41196-L.
  • BOA, HAT,. 380/20558-C.
  • BOA, HAT,. 1187/46768.
  • BOA, HAT,. 1186/46759.
  • BOA, HAT,. 1190/46879-001.
  • BOA, HAT,. 685/33266-H.
  • Turkey, The Morning Post (London, England), Tuesday, November 14, 1837; Issue20873.
  • Holroyd, Arthur T., Egypt and Mahomed Ali Pacha in 1837: a letter containing
  • remarks upon Egypt as it is in 1837, Hume Tracts, (1838).
  • Bailey, F.E. ‘The Economics of British Foreign Policy, 1825-50’ in The Journal ofModern History, Vol. 12, No. 4 (Dec., 1940), pp. 449-484.
  • Brown, D. Palmerston: A Biography, (Yale: 2010).
  • Demirbaş, S. ‘İngiltere’nin Hindistan Rotaları ve Bu Rotalardan Biri Olan Fırat Nehri Projesi’nin Mehmet Ali Paşa Sorunu Konteksinde GösterdiğiGelişim’ Osmanlı Devleti’nde Nehirler ve Göller Vol. 1, (Kayseri: 2015), pp.805-819
  • Geyikdağı, V.N. Osmanlı Devleti’nde Yabancı Sermaye 1854-1914. (İstanbul: 2008).
  • İslamoğlu H.-Inan, The Ottoman Empire and the World Economy, (New York: 1987).
  • Kıray, E. Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar, (Istanbul: 2008).
  • Kurdakul, N. Osmanlı Devleti’nde Ticaret Antlaşmalar ve Kapitülasyonlar. (İstanbul:1981).
  • Kurmuş, O. Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi. (Ankara: 1982).
  • Kütükoğlu, M.S. Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri 1838-1850 Vol.I. (Istanbul: 1974).
  • ------------- Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri 1838-1850 Vol.II. (Istanbul: 1976).
  • Lamb, M. ‘Writing up the Eastern Question in 1835-1836’ in The International History Review, Vol. 15, No. 2 (May, 1993), pp. 239-268.
  • Özdemir, B. Ottoman Reforms and Social Life Reflections from Salonica 1830-1850, (İstanbul: 2003).
  • Pamuk, Ş. The Ottoman Empire and European Capitalism 1820-1913, (New York: 1987).
  • Ridley, J. Lord Palmerston,(London: 1972).
  • Southgate, D. The Most English Minister-The Policies and Politics of Palmerston, (New York:1966).
  • Ünal, S. 1838-1841 Yılları Arasında Türk İngiliz Politik İlişkileri, VIII. Türk Tarih Kongresi, (Ankara:1976), pp. 1545-1559.