ŞER’İYYE SİCİLLERİNE GÖRE DİYARBEKİR’DE BOŞANMA HADİSELERİ (1655-1747)
Toplumun en küçük birimi olan ailenin dağılması yani eşlerin arasındaki evlilik bağının çözülmesi olarak adlandırılan boşanma olayları, her dönem önemli bir mesele olarak görülmüştür. Toplumların sosyo-kültürel değişimleri içerisinde boşanma kavramına yükledikleri anlamlar ve algılamalar zaman içerisinde farklılıklar göstermiştir. Çalışma alanı olarak seçtiğimiz bölge, farklı din ve mezheplerin birlikte yaşadığı bir coğrafya olması dolayısıyla, farklı boşanma gerekçeleri ve usullerini de ihtiva etmektedir. Bahsettiğimiz inanç farlılıklarının yanında töre diye adlandırdığımız gelenek ve göreneklerin hukukun üstüne çıkabildiği bir sosyal yapıyı da çalışma sahamızda görmek mümkündür. Yapılan araştırmada 18. Yüzyıl Diyarbekir'inde Şer'iyye Sicillerine yansıyan boşanma ve boşanma ile ilgili dava kayıtları incelenmiştir. Dava konusu olan boşanma olaylarının nedenleri, karşılaşılan boşanma türleri ve mahkemeye intikal etmiş boşanma sonrası anlaşmazlıklar değerlendirilmiştir. Mahkeme kayıtlarında boşanma ile ilgili kullanılan kavramlar, boşanma sonrası çocukların durumu, nafaka ve mehir ödenmesi, başlık meselesi gibi problemler ve bu problemlere karşı üretilen çözümler çalışmanın temelini oluşturmaktadır
According to Qadi Records Divorcement Case in Diyarbakır (1655- 1747)
Divorce, which is defined as the disruption of family as the smallest unit of society and thus termination of the relationship between husband and wife, has always been deemed as a very important issue. Societies have assigned different meanings to divorce and their perceptions towards it have chaged throughout history. As the region that was selected as the field of study was an area where different religions and denominations used to live together, it used to containe different causes and ways of divorce. Besides diversity of beliefs we mentioned, it is possible to observe a social structure in which conventions and traditions that are called customs could be more powerful than law. In this paper, divorce-related verdicts recorded in the Qadi records (Şer’iye Sicilleri) in Diyarbakır in the 18th century were studied. Causes and types of divorce cases and cases of disputes after divorce were evaluated. Divorce-related terminology in law registers, problems such as status of children after divorce, aliment and allowance, and dowry and solutions to such problems form the basis of this study
___
- ABACI, Nurcan, Bursa Şehri’nde Osmanlı Hukuku’nun Uygulanması (17. Yüzyıl), Kültür Bakanlığı yay., Ankara 2001.
- BARMAN, Mehmet, Mehmet İpçioğlu, “1792-95 Yılları Arasında Osmanlı Konya’sında Sosyal Yaşamdan Kesitler”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 22, 2009, s. 239-253.
- DEMİR, Abdullah, “Şeyhülislam Ebussuud Efendi’nin Anlaşarak Boşanma İle İlgili Fetvaları”, Uluslararası Teoloji & Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S.1, 2017, s. 28-37.
- DEVELİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat Eski ve Yeni Harflerle, Yay. Haz. Aydın Sami Güneyçal, Aydın Kitabevi Yay. Ankara 2007 Diyarbakır Şer’iyye Sicilleri (DŞS 310, DŞS 313, DŞS 316, DŞS 592, DŞS 631)
- ERKAN, Ümit, İlyas Yıldırım, “Osmanlı Hukuk Sistemi’nde Fıkhın Belirleyiciliği (1509 No’lu Rize Şer’iyye Sicili Boşanma Kayıtları Örneği)”, Şer’iyye Sicillerine Göre Diyarbekir’de Boşanma Hadiseleri (1655-1747) [371]
- Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 1, 2012, s. 241-259.
- ERTUĞ, Hüseyin Nejdet, “Şeriyye Sicillerine Göre Hicri 1137 (1724- 1725) İstanbul’unda Osmanlı Ailesinin Evlenme ve Boşanma Verilerine Göre İncelenmesi”, Akademik İncelemeler Dergisi, C.10, S.1, 2015, s. 75-107.
- ESİRGEN, Seda Örsten, “Aile Hukuku ve Mülkiyet İlişkileri Açısından Klasik Dönem Osmanlı Hukukunda Gayrimüslim Kadın”, Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 3, 2016, s. 893-935.
- KARAMAN, Hayrettin, Mukayeseli İslam Hukuku, C. 1, İstanbul 1982.
- KIVRIM, İsmail, “17. Yüzyılda Osmanlı Toplumunda Boşanma Hadiseleri (Ayıntab Örneği; Talak, Muhala’a ve Tefrik)”, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, C. 10, S. 1, 2011, s. 371- 400.
- KOÇAK, Zülfiye, “Ayntab Şehrinde Aile Birliğinin Sona Erme Süreci (1600-1650)”, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, C 10, S.1, 2011, s. 417-435.
- MAYDAER, Saadet, “Klasik Dönem Osmanlı Toplumunda Boşanma (Bursa Şer’iyye Sicillerine Göre)”, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 1, 2007, s.299-320.
- OKUR, Kaşif Hamdi, “İslam Hukuku’nda Boşama Yemini (Talaka Yemin) Meselesi” Hitit Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 15, 2009, s. 5-30 .
- ORTAYLI, İlber, Osmanlı Toplumunda Aile, Timaş Yay., İstanbul 2012. Şemseddin Sami, Kamus-i Türki, İstanbul 1317.
- YAKUT, Esra, “Şeyhülislam Çatalcalı Ali Efendi’nin Feteva-yi Ali Efendi Adlı Fetva Mecmuasına Göre Osmanlı Toplumunda Aile Kurumunun Oluşması ve Dağılması”, Ankara Üniversitesi, Osmanlı Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi, S. 7, 1996, s 287-318.
- YAKUT, Esra, “XIX. Yüzyılda Orta Anadolu Bölgesi’nde Evliliğin Ortaya Çıkışı, Sona Ermesi ve Sonuçları”, Gazi Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, 2008, s. 237-266.
- ISSN: 1308-5298
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Ahmet KARA
Sayıdaki Diğer Makaleler
ERKEN DEMİR ÇAĞI’NDAN ARKAİK ÇAĞ’A KITA YUNANİSTAN’DA KONUT TİPLERİ
EGE KRONOLOJİSİ ÜZERİNE: MÖ 12.-11. YÜZYIL
III. MURAD DÖNEMİ TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE BAYEZİD SANCAĞI ve TEVABİHA
HAKAN KAYA, MEHMET EMİN TÜRKLÜ
ŞER’İYYE SİCİLLERİNE GÖRE DİYARBEKİR’DE BOŞANMA HADİSELERİ (1655-1747)
TANZİMAT VE İSKÂN: 1844 NÜFUS SAYIMINDA AYDIN SANCAĞI’NDA AŞİRETLER
BELÂGAT KİTAPLARINDA RÜCÛ’ SANATININ TARİF VE TASNİFİ
İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN TÜRKİYE’DEN İSTEKLERİ VE İNGİLTERE (1945-1946)
DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ’NDE TBMM’DEKİ KADIN MİLLETVEKİLLERİ VE MECLİSTEKİ FAALİYETLERİİ (1950-1960)