SELÇUKLU ÖNCESİNDE HORASAN’IN SOSYAL YAPISI: ETNİK, DİNİ, SINIFSAL UNSURLAR VE YAPI

İnsanların bir coğrafya parçası üzerinde birlikte yaşamak zorunda olmaları, sosyal bir hayatı var etmiştir. Bu sosyal hayat çeşitli etnik ve dini unsurlardan oluşmuştur. Bunun yanı sıra etnik ve dini unsurların çeşitliliğinde bir dil yapısı da birlikte var olmuştur. Sosyal bir hayatın esaslarından biri ise bürokratik, ilmi, askeri ve diğer sınıflardan teşekkül eden bir sınıfsal yapı olmaktadır. Aynı zamanda sosyal bir hayatın işlemesi ve bunu etkileyen kurumlarıyla birlikte sosyal hayatı değiştirip ve dönüştüren faktörler bulunmaktadır. Horasan bölgesi de çeşitli etnik ve dini unsurların birlikte yaşadığı bir coğrafi bölgeydi. Bölge İç Asya'ya, Çin'e, Hind'e, Bulgar, ve Harzem topraklarına açılan bir kavşak noktası olması hasebiyle çeşitli etnik ve dini unsurları üzerinde barındırmıştır. Bu öneminden dolayı Horasan'ın etnik ve dini unsurları, sınıfsal yapısı, sosyal hayatı, sosyal kurumları ve sosyal hayatı etkileyen faktörler bu çalışmada ele alınmıştır

Social Structure Of Khorasan Prior To Seljuq: Ethnic And Religious Components, Linguistic And Denominational Structures

groups lived together. The region had contained within itself many ethnic and religious groups since it was a junction point towards China, India, and Russia. Because of the significance of this region, the ethnic and religious components, denominational structure, social life, social institutions of Khorasan will be examined in this study components. One of the main elements of a social life is a denominational structure that consists of bureaucratic, scientific, military, and other classes. Meanwhile, there are some factors, which change and transform the social life. Khorasan Region is a geographical area, where some ethnic and religious groups lived together. The region had contained within itself many ethnic and religious groups since it was a junction point towards China, India, and Russia. Because of the significance of this region, the ethnic and religious components, denominational structure, social life, social institutions of Khorasan will be examined in this study.

___

  • ARNOLD, Thomas Walker, İslam’ın Tebliğ Tarihi, çev. Bekir Yıldırım-Cenker İlhan Polat, İnkılab Yayınları, İstanbul 2007.
  • BAZ, İbrahim, “Tasavvuf Döneminin Özellikleri”, Tasavvuf, Ankara 2002.
  • BELAZURİ, Fütühül Büldan, çev. Mustafa Fayda, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1. Baskı, Ankara 1987.
  • BOSWORTH, C. E. The Mediaeval İslamic Underworld, The Banu Sasan in Arabic Life and Tuta Sub Aegide Pallas, Part One, Leiden 1976. Yunus Arifoğlu [656]
  • BROCKELMANN, Carl, History of the İslamic Peoples, çev. Joel Carmichael, Moshe Perlmann, Lund Humphries, Lund Humhries, 4. Press, London 1982.
  • CAHEN, Claude, “Tribes, Cities and Social Organization”, The Cambridge History of Iran, Cambridege University Press, v. 4, Newyork 1993, ss. 305-329.
  • DANİEL, Elton L. The Policial and Social History of Khurasan under Abbasid Rule 747-820, The İran America Foundation, Chicago 1979.
  • ERDEM Sargon-BAYRAKTAR İbrahim-BOZKURT Nabi, “Bayram”,
  • TDV İslam Ansiklopedisi, c. 5, İstanbul 1992, ss. 257-264.
  • EYİCE, Semavi, “Mescid”, İslam Ansiklopedisi, c. 8, İstanbul 1988, ss. 1-118.
  • _____________, “Hamam”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 15, İstanbul 1997, ss. 402-434. FRYE, Richard Nelson, The Heritage of Persia, World Publishing Company, 1. Press, Newyork 1963.
  • GABAİN, A. Von, “ The Land of Iran, Iranan Common Beliefs and World View”, The Cambridge History Iran, Cambridge at the University Press, v. 3/1, Newyork 1983, ss. 343-357.
  • GÜRKAN, Salime-Leyla, “Sünnet”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 38, İstanbul 2010, ss. 155-157.
  • GÜL, Muammer, İslam Şehrinin Doğuşu, Balıkkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, Balıkesir 2001, ss. 78-87.
  • HEFFENİNG, W. “Düğün”, İslam Ansiklopedis, c. 3, İstanbul 1988.
  • İBN HALDUN, Mukaddime, çev. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, 2. Baskı, c. 1, İstanbul 1982. İbn Havkal, Suretü’l-Arz, haz. E.J. Brill, 2. Baskı, Leiden 1939.
  • KONUR, Himmet, Horasan’ın İslam ve Tasavvuf Tarihine Katkısı, D.E.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir 2005, ss. 3-27.
  • LOMBART, Maurice, İslam’ın Altın Çağı, çev. Nezih Uzel, İstanbul 2002.
  • MAZAHARİ, Ali, Ortaçağda Müslümanlar’ın Yaşayışları, çev. Bahriye Uçok, Varlık Yayınları, Ankara 1972.
  • MESUDİ, Murucu Ez-Zeheb-Altın Bozkırlar, çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2011. Selçuklu Öncesinde Horasan’ın Sosyal Yapısı: Etnik, Dini, Sınıfsal Unsurlar ve Yapı [657]
  • MUQADDASİ, The Best Division for Knowledge of the Regions, Ahsan al- Taqasim fi Ma’rifat al-Aqalim, çev. Anthony Collins- Mohammad Hamid Alta’i, Garnet publishing, London 1994.
  • NASIRI HÜSREV, Sefername, çev. A.Terzi, Milli Eğitim Basımevi, 1. Baskı, İstanbul 1967.
  • ÖNGÖREN, Reşat, “Tasavvuf Döneminin Özellikleri”, Tasavvuf, Ankara 2002.
  • ORMAN, İsmail, “Türbe”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 41, İstanbul 2012, ss. 264-466.
  • PİYADEOĞLU, Cihan, Güneş Ülkesi Horasan, Büyük Selçuklular Dönemi, İstanbul 2012.
  • SCHACHT, J. “Nikâh”, İslam Ansiklopedisi, c. 9, İstanbul 1988, ss. 257-272.
  • ULUDAĞ, Süleyman,“Hankah”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 16, İstanbul 1997, ss. 42-46.
  • YAKUBÎ, İbn Cafer b. Vehb b. Vazıh, Ülkeler Kitabı, çev. Murat Ağarı, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2002.
  • YAŞAROĞLU, M. Kamil, “Namaz”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 32, İstanbul 2006, ss. 350-357.
  • YİTİK, A. İhsan, “Oruç”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 33, İstanbul 2007, ss. 414-425.
  • YILDIZ, Hakkı Dursun, İslamiyet ve Türkler, İlgi Kültür Sanat Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 2011.
  • ZAHODER, B. “Selçuklu Devletinin Kuruluşu Sırasında Horasan”, çev. İsmail Kaynak, Belleten, Ekim, c. XIX, S. 76, Ankara 1955, ss. 491-527.
  • ZERRİNKUB, Hüseyin, Medreseden Kaçış İmam Gazali’nin Hayatı, Fikirleri ve Eserleri, çev. Hikmet Soylu, 1. Baskı, İstanbul 2001.