SARI GÜRZ NUREDDİN HAMZA B. YUSUF EFENDİ (Ö. 928/1521) VE ECVİBE ‘ALÂ ES’İLETİ’S-SEYYİDÎ RİSALESİNİN TAHKİKİ

Bu makalede “Sarı Gürz” lakaplı Nureddîn Hamza b. Yusuf Efendi’nin (ö. 928/1521) hayatı ile “Ecvibe ‘alâ Esi’leti’s-Seyyidî” adlı risalesi incelenecektir. Müellif bu risaleyi, Belagat ilminin önemli eserlerinden olan Sekkâkî’nin el-Miftah adlı eserine Seyyid Şerîf Cürcânî’nin yazdığı şerhindeki birkaç meseleye reddiye yazan Kara Seyyidi’nin “Es’ile ‘alâ Şerhi’s-Seyyid” adlı risalesine Sultan II. Bayezid’in teşvikiyle, cevap mahiyetinde kaleme almıştır. Bu çalışmada Hamza b. Yusuf’un takip ettiği yöntem açıklanmış, yazma eser olarak bulunan risalesinin Bayezid Kütüphanesi, Veliyuddin Efendi Bölümü, no. 2843, 174b-178a varakları arasındaki nüshası ile Süleymaniye Kütüphanesi, Murat Molla Bölümü, no. 1826, 9-12 (1a-4a) varakları arasındaki nüshası karşılaştırılarak sunulmuştur.

Sarı Gürz Nureddin Hamza B. Yusuf Efendi (D. 928/1521) And Treatise Ecvibe ‘Alâ Es’ileti’s-Seyyidî

In this article the life of Nureddin Hamza bin Yusuf Efendi (d. 928/1521), who was nicknamed “Sarı Gürz”, and his treatise “Ecvibe ‘alâ Esi’leti’s-Seyyidî” will be scrutinized. He wrote it as an answer with theen couragement of Sultan Bayezid II, for the treatise of “Es’ile ‘alâ Şerhi’s-Seyyid” by Kara Seyyidî which was written as a refutation for a number of matters in Seyyid Şerîf Cürcânî’s explication of al-Miftah by Sekkâkî, an important book in rhetoric. The method that Hamza b. Yusuf used is explained and the version of the manuscript of his treatise in Bayezid Library Veliyyuddin Efendi section no. 2843, between the leaves 174b-178a and the version in Süleymaniye Library Murat Molla section no. 1826, between the leaves 9-12 (1a-4a) are compared and presented in this work.

___

  • ALAK, Musa: Sekkâkî ve Miftâhu’l-ulûm adlı eserleri, İstanbul, 2011
  • ARSLAN SÖZÜDOĞRU, Hatice: "Kara Seyyidi Hamidi’nin (ö. 913/1507) Hayatı ve “Es’ile ‘alâ Şerhi’s-Seyyid” Risalesinin Tahkiki" Journal of İslamic Research, Year 8, Volume 1 December 2015, s. 262-288
  • AYDIN, Cengiz: “Ali Kuşçu”, DİA, c.II, s. 408-410
  • BAĞDATLI, İsmail Paşa (Babanzâde) (ö. 1920): Hediyyetü’l-‘ârifîn esmâ’u’lmu’ellifìn ve â‘sâru’l-musannifîn, I-II, nşr. MEB, Ankara, 1955
  • BALTACI, Cahid: XV. ve XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri, 2 c., 2. bs., İstanbul Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 2005
  • BURSALI, Mehmed Tahir: Osmanlı Müellifleri, c. I-III, İstanbul, 1972
  • ÇELİK, Yüksel: “es-Seyyid eş-Şerîf el-Cürcânî’nin “el-Misbâh fî Şerh el- Miftâh” Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili (Edisyon Kritik)”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2009
  • ÇELİK, Yüksel: “Saduddin Teftâzânî ile Seyyid Şerif Cürcânî’nin İlmi Münazaraları ve Yankıları”, NEÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, Sayı: 1, Ocak-Haziran, Konya, 2015, s. 190-203
  • İPŞİRLİ, Mehmet: “Sarıgörez Nureddin Efendi (ö. 928/1522)”, DİA, c. 36, s. 151-152
  • İSHAKOĞLU, Ömer: “Türklerin XV-XVI. Asırlarda Arapça Belagata Yaptığı Katkılar”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2004
  • KARABULUT, Ali Rıza – KARABULUT, Ahmed Turan: Mu’cemu’t-Tarihi’t- Turâsi’l-İslamiyye fî Mektebâti’l-Âlem, Ukbe yayınları, Kayseri, (1-6 cilt)
  • KEHHÂLE, Ömer Rıza: Mu‘cemu’l-muellifîn terâcim musannifî’l-kutubi’l- ‘Arabiyye, Muessesetu’r-risale, Beyrût, 1414/1993, c. 7, s. 121
  • MECDİ Mehmed Efendi: Hadâiku’ş-Şakâik, Şakâik-ı Nu’mâniyye ve Zeyilleri, yayına haz. Abdulkdir Özcan, İstanbul, 1989
  • KOÇ, Aylin: “Sinan Paşa”, DİA, c. 37, s. 229-231
  • KÖSE, Saffet: “Hocazâde Muslihuddin Efendi”, DİA, c. 18, s. 207-209
  • es-SEKKÂKÎ, Ebû Yakub Yûsuf b. Muhammed b. Alî (ö. 626/1228): Miftâhu’l- ‘ulûm, thk. Abdulhamîd Hindâvî, Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, Beyrut, 2014
  • es-SUYÛTÎ, el-Hâfız Celâluddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr (ö. 911/1505): Buğyetu’l-vu‘ât fî tabakâti’l-luğaviyyîn ve’n-nuhât, thk: Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm, Dâru’l-fikr, Beyrût, 1399/1979
  • SÜREYYA, Mehmet: Sicilli Osmani, yay. haz. Ali Aktan, Abdulkadir Yuvalı, Metin Hülagü, c. 4/2, s. 176, İstanbul, 1996
  • ŞABAN, İbrahim: “Türk-Osmanlı Âlimlerinin Arap Belagatına Yaptıkları Katkılar (XVII-XVIII. Asırlar)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007
  • et-TEFTÂZÂNÎ, Saduddîn Mes‘ud b. Ömer (ö. 792/1390): el-Mutavvel, Şerh Telhis Miftâhi’l-‘Ulûm, thk. Abdulhamîd Hindâvî, Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, Beyrut, 2007
  • ÜZÜM, İlyas: “Hatibzâde Muhyiddin Efendi”, DİA, c. 16, s. 463-464