SALİH PAŞA HÜKÜMETİ, BASIN VE SİYASİ ÇEVRELERİN HÜKÜMETE YAKLAŞIMI

I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı Devleti ile savaşın galibi olan itilaf devletleri arasında yapılacak olan barış antlaşmasının ilk adımı 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi ile atıldı. Osmanlı devleti için son derece ağır hükümler taşıyan bu mütareke, Türk halkı tarafından kabul görmedi ve Anadolu'da Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde bir Milli Mücadele hareketi başladı. Bu hareket gittikçe kuvvet kazandı ve zamanla itilaf devletlerinin baskıları altında bulunan İstanbul hükümetlerinden bağımsız bir hal aldı. Bu durum itilaf devletleri tarafından beklenen bir gelişme değildi. Dolayısıyla bu süreçte yönetime gelen İstanbul hükümetleri, itilaf devletlerinin yoğun baskılarına maruz kaldılar. İşte bu hükümetlerden birisi de bu dönemde en kısa süreyle iktidarda kalan Salih Paşa hükümeti oldu. Bu makalede Salih Paşa'nın sadrazamlığa tayin süreci ana çizgileriyle verildikten sonra, kabinenin kuruluşu, hükümetin karşılaştığı dâhili ve harici güçlükler, bu durumun İstanbul ve Anadolu basını ile siyasi çevrelerde nasıl yankılandığı ele alınmaktadır

The Salih Pasha Government, Media's and Political Environmetns' Approaches to the Government

The first step of the peace treaty was taken within the Truce of Mondros in 30th of October 1918, between the Ottoman State which was one of the losers of I. World War and the Allied Powers who were the winners of the war. This Truce included very heavy provisions against Ottoman State, it wasn't accepted by the Turkish people and a movement of national struggle was begun under the leadership of Mustafa Kemal in Anatolia. This movement gained power over time and got free form the government placed in the Istanbul which was under pressure of Allied powers. This situation was not expected by the Allied powers. Therefore, the governments which came to power in Istanbul, was exposed to dense pressure by Allied Powers. So, one of these governments is the government of Salih Pasha which stayed on power shortest. In this article, first the process of Salih Pasha's assignment to the Grand visiership, then the establishment of cabinet, the domestic and foreign difficulties which the government was faced and how these situations were reflected in the Media and Political environment in Anatolia and Istanbul will be examined

PDF

___

BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), İ.DUİT. (İrade Dosya Usulü Tasnifi), 9/92.
PRO (PublicRecord Office), FO. (Foreign Office), 371/5046, 371/5047, 371/5166.
İkdam
Alemdar
Vakit
Hakimiyet-i Milliye
AKŞİN, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele II, Son Meşrutiyet (1919-1920), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 1992.
AKANDERE, Osman-POLAT, Hasan Ali, Damat Ferit Paşa Hükümetlerinin Millî Mücadele Karşıtı Politikaları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2011.
AKANDERE, Osman, "11 Nisan 1920 (1336) Tarihli Takvim-i Vekâyi'de Kuva-yı Milliye Aleyhinde Yayınlanan Kararlar", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 24, Kasım 1999-2003, ss. 417-467.
ATATÜRK, Mustafa Kemal Nutuk, C. I, 1919-1920, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 2001.
AYIŞIĞI, Metin, Belgelerin Işığında Milli Mücadele Tarihimiz, Sentez Yayıncılık, İstanbul 2012.
AYBARS, Ergün, "Milli Mücadele'de İngiliz Basını", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. IV, S 12, Ankara 1988, ss. 603-636.
BOZKURT, Abdurrahman, İtilaf Devletleri'nin İstanbul'da İşgal Yönetimi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2014.
CEBESOY, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, Vatan Neşriyat, İstanbul 1953.
ÇETİN, Nurten, Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2015.
GÖKÇEN, Salim, Bozdoğan'ın İşgali ve Ali Rıza Paşa Hükümeti'nin İstifası, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2003.
GÖZTEPE, Tarık Mümtaz, Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Mütareke Gayyasında, Sebil Yayınları, İstanbul 1994.
GÜNER, Zekâi, Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Kuruluşu ve Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1998.
İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Sadrazamlar, C. 4, Dergah Yayınları, İstanbul 1982.
KARABEKİR, Kazım, İstiklal Harbimizin Esasları, Emre Yayınları, 5. Baskı İstanbul 2000.
SARIHAN, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, C. II, TTK Basımevi, Ankara 1994.
SELEK, Sabahattin, Milli Mücadele, C. I, Örgün Yayınevi, İstanbul 2002.
SONYEL, Salâhi, Mustafa Kemal Atatürk ve Kurtuluş Savaşı, C. I, Ankara 2008.
SONYEL, Salâhi, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C. I, TTK Basımevi, Ankara 1973.
SOFUOĞLU, Adnan, Kuva-yı Milliye Döneminde Kuzeybatı Anadolu 1919-1921, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1994.
ŞİMŞİR, Bilâl N., İngiliz Belgelerinde Atatürk, C. I, TTK Yayınları, Ankara 1992.
JAESCHKE, Gotthard, Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri, TTK Basımevi, Ankara 1991.
TANSEL, Selahattin, Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, C III, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1991.
TEPEYRAN, Ebubekir Hazım, Belgelerle Kurtuluş Savaşı, 2. Baskı, Gürer Yayınları, İstanbul 2009.
TÜRKMEN, Zekeriya, "Ali Rıza Paşa Hükümeti ve Kuva-yı Milliye İlişkileri", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 16, S. 46, Ankara 2000, ss. 37-87.
TÜRKGELDİ, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2010.