ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ ETKİLEŞİMİNDE KÜLTÜREL FARKLILIKLARIN BAŞARIDAKİ EŞİTSİZLİKLERİ ÜRETMEDEKİ ETKİSİ (HAKKÂRİ/YÜKSEKOVA ÖRNEĞİ)

Eğitim programlarının oluşturulması sürecinde sosyal kökenlerin göz ardı edilmesi ve çokkültürlü eğitim modellerinin referans olarak alınmaması hem eğitimdeki başarısızlıkları tetikleyerek fırsat eşitliği ilkesini gölgede bırakmakta hem de mevcut toplumsal eşitsizliklerin süregelmesine neden olmaktadır. Literatürde "kültürel farklılıklar" kuramı olarak ifade edilen bu bakış açısına göre öğrencilerin eğitimdeki başarısızlıkları kültürel yoksunluktan değil, egemen kültürden farklı bir kültüre sahip olmalarından kaynaklanır. Bu çalışma, kültürel farklılıkların başarıdaki eşitsizlikleri belirleyen bir etken olup olmadığını, sürecin aktörleri diğer bir deyişle süreci deneyimleyen ve gözlemleyen öğretmenler üzerinden ele almaktadır. Bu amaç doğrultusunda Hakkâri/Yüksekova’da görev yapan 17 öğretmenle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veriler, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Sonuç olarak öğretmenler, eğitim sisteminden (sık sık öğretmen değişmesi, öğretmen açığı, mesleki tecrübe eksikliği, materyal yetersizliği ve imkânların sınırlılığı gibi) ve toplumsal yapıdan (ataerkil düzen, cinsiyet ayrımcılığı, çokeşlilik ve kalabalık hanelere sahip olma gibi) kaynaklanan sorunların yanı sıra dil ve etnik aidiyet farklılığının da bir kültürel farklılık olarak öğrencinin eğitim başarısını etkilediğini ifade etmiştir.

The Impact Of The Cultural Differences In The Interaction Between Teachers And Students On The Generation Of Inequalities In Success (The Example Of Hakkari / Yüksekova)

Overlooking social roots and failing to take multi-cultural programmes of education as a reference during the process of establishing programmes of education, both eclipses the principle of equal opportunities by triggering the failures in education and causes the existing social inequalities to continue. According to this point of view, which is expressed as the theory of “cultural differences” in the literature, the lack of success of students in education results not from cultural deprivation, but from possessing a culture that is different to the dominant culture. This study discusses the matter of whether cultural differences are a factor which determine the inequalities in success, through the actors of the process – in other words, the teachers who experience and observe the process. The sample selected in line with this aim is Hakkari /Yüksekova. In depth interviews have been held with 17 teachers within this scope. The data which was obtained has been analysed with the method of content analysis. As a result, the teachers have stated that differences in language and ethnic identity also affect the success of students in education, as cultural differences, alongside the issues arising from the education system (such as the frequent change of teachers, the deficiency of teachers, the lack of professional experience, the lack of materials and the limited opportunities) and the social structure (such as the patriarchal social order, gender discrimination, polygamy and having crowded households).

PDF

___

Akın, E. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 11(3), 29-42.
Avcı, M. (2013). Yoksulluğun dili ya da alt sosyal sınıf çocuklarının dil kodlarının eğitim sürecine etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 1050- 1077.
Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye'de çokkültürlü eğitim tartışmaları ve uygulamaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Banks, J. A. (2013). Çokkültürlü eğitime giriş. (Hasan Aydın, çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Başarır, F., Sarı, M. & Çetin, A. (2016). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim algılarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(2), 91-110.
Baudrillard, J. & Şeffaflığı, K. (1991). Sessiz yığınların gölgesinde ya da toplumsalın sonu, (Oğuz Adanır, çev. ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bennet, C.I. (1999). Comprehensive multicultural education: Theory and practice. (4th edition). Boston: Allyn and Bacon.
Bernstein, B. (2003). Class, codes and control therotical studies towards a sociology of languge. London: Routledge Taylor & Francis Group.
Bourdieu, P. ve Passeron, J.C. (1990). Reproduction in education, society and culture. London: Sage Publications.
Bourdieu, P. ve Passeron, J.C. (2005). Yeniden üretim: Eğitim sistemine ilişkin bir teorinin ilkeleri. (A. Sümer, L. Ünsaldı ve Ö. Akkaya, çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bowles, S. and Gintis, H. (1976). Schooling in capitalist America: Educational reform and the contradictions of economic Life. New York: Basic Books.
Bulut, C. & Başbay, A. (2014). Öğretmenlerin çok kültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 957-978.
Carlson, M., Rabo, A. & Gök, F. (2011). Çokkültürlü toplumlarda eğitim Türkiye ve İsveç’ten örnekler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,
Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
Collins, R. (1979). The credential society: A historical sociology of education and stratification. New York: Academic Press.
Damgacı, F. K. & Aydın, H. (2014). Akademisyenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 325-341.
Demir, S. & Üstün, E. (2017). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve etnik merkezcilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 182-204.
Demircioğlu, E. & Özdemir, M. (2014). Pedagojik formasyon öğrencilerinin çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 211-232.
Farkas, G. et al. (1990). Cultural resources and school success: Gender, ethnicity, and poverty groups within an urban school district. American Sociological Review, 55(1), 127-142.
Ferreira F. H. G. ve Gignoux, J. (2010). Eğitimde fırsat eşitsizliği: Türkiye örneği, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı. Çalışma Raporu, 4, Erişim Tarihi: 06 Temmuz 2017.
Friedman, N. L. (1967). Cultural deprivation: a commentary in the sociology of knowledge. The Journal of Educational Thought (JET)/Revue de la Pensée Educative, 1(2), 88-99.
Gay, G. (2014). Kültürel değerlere duyarlı eğitim: Teori, araştırma ve uygulama. (H. Aydın, çev.) Ankara: Anı Yayınları.
Gezgin, U.B. (2015). İnsan hakları, demokratik okul ve anadilinde öğretim için çokkültürlü eğitim. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Hurn, C. J. (2016). Okulun imkân ve sınırları: Eğitim sosyolojisine giriş. (Mustafa Sever, Ahmet Kaysılı, Ayşe Soylu, çev.). Ankara: Pegem Akademi.
Illich, I. (2013). Okulsuz toplum. (Mehmet Özay, çev.). İstanbul: Şule Yayınları. Kaya, İ., & Aydın, H. (2014). Çoğulculuk, çokkültürlü ve çokdilli eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık.
Nieto, S. & Bode, P. (2013). Affirming diversity: the sociopolitical context of multicultural education (6th edition). NY: Longman Press.
Rengi, Ö. & Polat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(3), 135-156.
Rist, R. C. (1970). Student social class and teacher expectations: The selffulfilling prophecy in ghetto education. Harvard Eduvational Review, 40(3), 411-451.
Roscigno, V. J. & Ainsworth-Darnell, J. W. (1999). Race, cultural capital, and educational resources: Persistent inequalities and achievement returns. Sociology of education, 72(3),158-178.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2018). Akademik becerilerin izlenmesi ve değerlendirilmesi. URL: http://abide.meb.gov.tr/index.asp, Erişim Tarihi: 08.05.2018
Toffler, A. (1973). Future shock in education. Saturday Evening Post, 245(3), 46-91
Toffler, A. (2008). Üçüncü dalga: bir fütürist ekonomi analizi klasiği. (Selim Yeniçeri, çev.). İstanbul: Baskı Koridor Yayıncılık.
Tortop, H. S. (2014). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli ve çok kültürlü eğitime ilişkin tutumları. Üstün Yetenekliler Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), 16- 26.
Türkan, A., Aydın, H. & Üner, S. S. (2016). Öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile epistemolojik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(1), 148-159.
Türkiye İstatistik Kurumu (2015). İllerde yaşam endeksi, URL: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24561, Erişim Tarihi: 08.05.2018
Yazıcı, S., Başol, G. & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 229-242.
Yılmaz, F. & Göçen, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının kültürlerarası duyarlılık hakkındaki görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 373- 392.