MARİNO SANUDO TORSELLO’NUN MEKTUPLARINDA TÜRK KARŞITI İTTİFAK SÖYLEMLERİ (1311-1334) VE HAÇLI DONANMA İTTİFAKININ EDREMİT BASKINI (1334)

Haçlıların Doğu Akdeniz’deki son dayanak noktası olan Akka’nın, 1291 yılında Memlûk ordusu tarafından zaptedilmesi, beklenmedik bir sonuç olmamakla birlikte Hıristiyan Batı’da büyük yankı uyandırmıştır. Akka’nın düşüşünden 1336 yılında Fransa Kralı VI. Philippe’nin Haçlı Seferi projesine kadar geçen dönemde, kraliyet ailesine mensup kişilerden tacirlere, diplomatlardan din adamlarına ve asker kökenli kişilere kadar farklı yazar grupları tarafından Kutsal Toprakların yeniden ele geçirilmesi için birçok plan, proje ve teklif metni oluşturulmuştur. Başlangıçta “kâfir Müslümanların” toprağı Mısır ile “sapkın Hıristiyanların” başkenti İstanbul’un işgali ve akabinde Kutsal Toprakların zaptının hedeflendiği bu projeler, XIV. yüzyılın birinci çeyreğinden itibaren Batı Anadolu’daki denizci Türkmen beyliklerinin, Ege’deki Latin çıkarlarına karşı oluşturduğu tehlikenin tehdit algılamasında birinci sıraya yükselmesiyle hedef değiştirerek, Türklere karşı Haçlı Donanma İttifakları tesis edilmesi çabalarına dönüşmüştür. Bu kapsamda 1334 ve 1344 tarihlerinde, Müslüman Aydınoğulları Beyliği’nin deniz gücünün merkezi ve önemli bir liman kenti konumundaki İzmir üzerine iki defa Haçlı İttifak Donanması saldırısı gerçekleştirilmiştir. Bu makale, Venedikli Haçlı Seferi teorisyeni Marino Sanudo Torsello’nun Liber Secretorum Fidelium Crucis adlı eseri ve konuya ilişkin 1323-1334 yılları arasında yazdığı mektuplardan yola çıkarak, Haçlı Seferi projelerinin geçirdiği bu değişim ve dönüşümü en iyi şekilde yansıtan 1334 tarihli Haçlı Donanma İttifakı’nın tarihî arka planında yatan gerçekleri ve yaşananları ele almaktadır.

The Discourses for the Anti-Turkish League in the Letters of Marino Sanudo Torsello (1311-1334) and the Sudden Attack of Adramyttion of Crusader Naval League (1334)

The Mamluk conquest of Acre, the last castle of Crusaders in the eastern Mediterranean, in 1291 was not surprising but created great echoes in the Christian West. From the time of Acre’s capture to the project of Philip VI’s Crusade in 1336, many plans, projects and treatises were inked by a large group of writers ranging from the members of the royal families to mercants, from diplomats to clergy and people of military background in order to recover the Holy Land. At the beginning, these projects targeted the recover of the Holy Land right after the occupation of Egypt -the land of “infidel Muslims”- and Constantinople -the capital of “heretical Christians”. As of the first quarter of 14th century, after Turcoman Maritime Emirates in Western Anatolia started to pose a danger against the interests of Latins in the Aegean region, they turned into the attempts for anti-Turkish league. In this context, in 1334 and 1344, two attacks were carried out by Crusader Naval League on Izmir which was considered to have been the center and the most significant harbour of Aydin Principality’s sea power. This paper puts forward the facts and the events in the historical background of the Crusader Naval League of 1334 that reflects the shifting of Crusader’s impetus from Holy Land towards the Aegean by studying the book titled Liber Secretorum Fidelium Crucis written between 1306 and 1321, and the letters penned by Venetian Crusade theorist Marino Sanudo Torsello between 1323 and 1334.

PDF

___

Bongars, Jacques, Gesta Dei Per Francos, vol. II, Hannoviae 1611.
Bongars Jacques, Marini Sanvto dicti Torselli, Epistolae, içinde: Gesta Dei Per Francos, vol. II, Hannoviae 1611, ss. 289-316.
Cessi, Roberto – Sambin, P., Le Deliberazioni del Consiglio dei Rogati (Senato). Serie Mixtorum, Volume I, Libri I-XIV [1293-1331], Deputazione di Storia Patria per le Venezia, Venezia 1960.
Cessi, Roberto, – Brunetti, M., Le Deliberazioni del Consiglio dei Rogati (Senato). Serie Mixtorum, Volume II, Libri XV-XVI [1332-1333], Deputazione di Storia Patria per le Venezia, Venezia 1961.
Cronaca a Latina. Cronaca Veneziana del 1343, a cura di Caterina Negri di Montenegro, Perugia 2004.
Danduli, Andreae, Ducis Venetiarum Chronica Brevis, aa. 46-1342 d. C., a cura di Ester Pastorello, Rerum Italicarum Scriptores, Cilt: XII, Bölüm: I, ed. L. A. Muratori, Bologna 1938.
Dölger, Franz, Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reisches von 565-1453, 4. Teil, Regesten von 1282-1341 (Corpus der Griechischen urkunden des Mittelalters und der Neueren Zeit), Munich-Berlin 1960.
Enverî, Düstûrnâme, neşr. Mükrimin H. Yınanç, TTE Yay., İstanbul 1928.
Kantakuzenos, Ioannes, Ioannis Cantacuzeni Eximperatoris Historiarum libri IV, Ed.: Ludwig Schopen - Barthold Georg Niebuhr, 3 cilt, Bonn: Impensis Ed.: Weber, 1828–32.
Marino Sanudo Torsello, Liber Secretorum Fidelium Crucis. Super Terrae Sanctae Recuperatione et Conservatione, Gesta Dei Per Francos, vol. II, Ed. Jacques Bongars, Hannoviae 1611, ss. 1-289 (İngilizce tercüme: The Book of the Secrets of the Faithful of the Cross: Liber Secretorum Fidelium Crucis, çev. Peter Lock, Farnham, Ashgate 2011).
Marino Sanudo Torsello, Istoria del Regno di Romania, içinde: Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues publiées avec notes et tables généalogiques, ed. Carl Hopf, Paris 1873, ss. 99-170.
Prawer, Joshua, Liber Secretorum Fidelium Crucis, Kudüs 1972 (Tıpkıbasım).
Predelli, Riccardo (ed.), I Libri Commemoriali della Republica di Venezia, Regesti, Tomo 1, Libri 2, Monumenti Storici R. Deputazione Veneta di Storia Patria, Venezia 1876.
Predelli, Riccardo (ed.), I Libri Commemoriali della Republica di Venezia, Regesti, Tomo 2, Libri 3-4, Monumenti Storici R. Deputazione Veneta di Storia Patria, Venezia 1878.
Ramon Muntaner, Chronicle, İngilizce tercüme: Lady Goodenough, Cambridge Unv. Press, Ontario 2000.
Thiriet, Freddy, Régestes des Délibérations du Sénat de Venise Concernant la Romanie, I (1329-1399), Ecole Pratique des Hautes Atudes – Sorbonne, VI Section, Paris 1958.
Thiriet, Freddy, La Romanie Vénitienne au Moyen Age. Le développement et l’exploitation du domaine colonial vénitien (XIIe – XVe siécles), De Boccard, Paris 1975.
Thomas, George Martin, Diplomatarium Veneto-Levantinum. Sive Acta et Diplomata Res Venetas Graecas Atque Levantis Illustrantia, a. 1300-1350, c. I, Venetiis 1880-1899.
Thomas, George Martin, Diplomatarium Veneto-Levantinum. Sive Acta et Diplomata Res Venetas Graecas Atque Levantis Illustrantia, a. 1351-1454, c. II, Venetiis 1880-1899.
Villani, Giovanni, Nuova Cronica, Ed. Giuseppe Porta, Parma 199.
Abulafia, David, A Mediterranean Emporium. The Catalan Kingdom of Majorca, Cambridge 2002.
Abulafia, David, Büyük Deniz. Akdeniz’de İnsanlık Tarihi, Çev.: Gül Çağalı Güven, İstanbul 2012.
Akın, Himmet, Aydınoğulları Tarihi Hakkında Bir Araştırma, AÜDTCF Yay., Ankara 1968.
Atiya, Aziz S., The Crusade in the Later Middle Ages, London 1938.
Carr, Michael, “The Hospitallers of Rhodes and Their Alliances Against the Turks, 1306-1348”, Islands and Military Orders c. 1291 – c. 1798, eds. Emmanuel Buttigieg – Simon Philipsss, London 2013, ss. 167-176.
Cerlini, Aldo, “Nuove Lettere di Marino Sanudo il Vecchio”, Bibliopolis, XIX, (1941), ss. 321-359.
Cocci, Alfredo, “Le projet de blocus naval des cotes égyptiennes dans le Liber secretorum Fidelium Crucis (1321c) de Marino Sanudo il Vecchio (1270c.-1343)”, La Méditerranée médiévale: perceptions et représentations, ed. Giséle Seimandi, Paris 2002, ss. 171-188.
Curzi, Gaetano, “Allegoria dell’embargo e propaganda per la crociata nelle opere di Marino Sanudo il vecchio”, Storia dell’Arte, 89, (1997), ss. 5-26.
Delaville Le Roulx, John, La France en Orient au XIVé Siécle: Expéditions du Maréchal Boucicaut, c. I, Paris 1886.
Dennis, George T., “1403 Tarihli Bizans-Türk Antlaşması”, Çev. Melek Delilbaşı, AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, cilt 29, sayı I, (1978), ss. 153-166.
Dourou-Eliopoulou, Maria, “The catalan duchy of athens and the other latin powers in greece especially the principality of achaea (1311-1388)”, ΕΩΑ KAI ΕΣΠΕΡΙΑ 4 (1999 – 2000), ss. 87-93.
Espada, Antonio Garcia, “La Teoria de Cruzada Post-Acconiana (1291-1134): Operaciones Sobre el Tiempo y el Espacio Tradicional”, Medievalismo, 21, (2011), s. 207-224.
Faucon M. Maurice, “Marino Sanudo a Avignon”, Mélanges d’archéologie et d’histoire T. 2, (1882), ss. 222-223.
Fotheringham, John Knight, Marco Sanudo: Conqueror of the Archipelago, Oxford 1915.
Frankfort, Frank, Marino Sanudo Torsello: A Social Biography, University of Cincinnati, 1974 (Yayımlanmamış doktora tezi).
Heyd, Wilhelm, Yakın Doğu Ticaret Tarihi, çev.: Enver Ziya Karal, TTK Yay., Ankara 200.
Housley, Norman, “The Franco-papal crusade negotiations of 1322-23”, Papers of the British School at Rome, 48, Rome 1980, ss. 166-185.
Housley, Norman, The Avignon Papacy and the Crusade, 1305-1378, Oxford 1986.
Housley, Norman, The Later Crusades 1274-1580. From Lyons to Alcazar, Oxford Unv. Press, London 1992.
İnalcık, Halil, “The Rise of the Turcoman Maritime Principalities in Anatolia, Byzantium and Crusades”, Byzantine Forschungen, v. 9, (1985), ss. 179-217.
Jacoby, David, “La «Compagnie catalane» et l’Etat catalan de Grèce quelques aspects de leur histoire”, Journal des savants, 1966, ss. 78-103.
Jacoby, David, “Catalans, Turcs et Vénitiens en Romanie (1305-1332): un nouveau témoignage de Marino Sanudo Torsello”, Studi Medievali, s. III, vol. XV/1, (1974), ss. 217-261.
Jacoby, David, Byzantium, Latin Romania and the Mediterranean, London 2001.
Kunstmann, Friedrich, Studien über Marino Sanudo den Aelteren mit einem Anhange seiner ungedruckten Briefe, München 1855.
Laiou, Angeliki E., “Marino Sanudo Torsello, Bizans ve Türkler: Türkler’e Karşı İttifâkın Perde Arkası 1332-1334”, çev. Murat Keçiş, AÜDTCFD, c. XXII, sayı: 34, (2003), ss. 183-205.
Lemerle, Paul, L’Emirat D’Aydın Byzance et L’Occident, Bibliotheque Byzantine, Paris 1957.
Luttrell, Anthony, “The Hospitallers of Rhodes Confront the Turks: 1306-1421”, Christians, Jews and Other Worlds: Patterns of Conflict and Accomodation, Ed. P. F. Gallagher, University Press of Amerika, Lanham 1988, ss. 80-116.
Leopold, Anthony, How the Recover the Holy Land. The Crusade proposals of the late thirteenth and early fourteenth centuries, Ashgate 2000.
Magnocavallo, Arturo, “I Codici del Liber Secretorum Fidelium Crucis di Marin Sanudo il Vecchio”, Rendiconti del R. Ist. Lombardo di Scienze e Lettere, s. 2, v. 31, Milano 1898, ss. 1-15 (Ayrıbasım).
Magnocavallo, Arturo, Marin Sanudo il Vecchio e il Suo Progetto di Crociata, Istituto Italiano d’Arti Grafiche, Bergamo 1901.
Michaud, Joseph François, Bibliothéque des Croisades. Premiere Partie, Chroniques de France, Paris 1829.
Miller, William, The Latins in the Levant : A History of Frankish Greece (1204-1566), New York 1908.
Miller, William, Essays on the Latin Orient, Cambridge 1921.
Molinier, Auguste, Les Sources de l'histoire de France - Des origines aux guerres d'Italie, III, Les Capétiens, 1180-1328, Paris 1903.
Postansque, A., De Libro Secretorum Fidelium Crucis cujus auctor Marinus Sanutus, Montpellier 1854.
Postansque, A., De Marini Sanuti vita et scriptis, Monspelli 1855.
Roddy, Sherman, The Correspondence of Marino Sanudo Torsello, University of Pennsylvania, 1971 (Yayımlanmamış doktora tezi).
Ronciere, Charles, – Dorez, Leon, “Lettres inédites et mémoires de Marino Sanudo l’ancien (1334-1337)”, Bibliothéque de l’école des chartes, tome 56, (1895), ss. 21-44.
Schein, Sylvia, Fideles Crucis. The Papacy, the West, and the Recovery of the Holy Land 1274-1314, Clarendon Pres, Oxford 1991.
Setton, Kenneth Meyer, “The Catalans in Greece 1311-1380”, içinde: A History of the Crusades, Ed.: Kenneth M. Setton – Harry W. Hazard, vol. III, London 1975, ss. 167-224.
Simonsfeld, Henry, “Studien zu Marino Sanuto dem Aelteren”, Neues Archiv der Gesellschaft für Ältere Deutsche Geschichtskunde, 7, (1882), ss. 43-72.
Soranzo, Girolamo, “Intorno a Marino Sanuto il Vecchio, studii di E. Simonsfeld”, Archivio Veneto, 24, 1882, ss. 251-279.
Stefani, Federico, “Della vita e delle opere di Marino Sanuto Torsello”, Atti Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, ser. V, vol. 8, (1881-82), ss. 931-949.
Tyerman, Christopher J., “Marino Sanudo Torsello and the Lost Crusade: Lobbying in the Fourteenth Century”, Transactions of the Royal Historical Society, Fifth Series, vol. 32, London 1982, ss. 57-73.
Wheeler, Linda Ann, The Problem of the Saracen Infidel: Crusade Proponents and Criticis from Bacon to Piloti, McGill University 1981 (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Zachariadou, Elizabeth A., “The Catalans of Athens and the Begining of the Turkish Expansion in the Aegean Area”, Studi Medievali, 3a Serie, XXI, (1980), ss. 821-838.
Zachariadou, Elizabeth A., Trade and Crusade, Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin (1300-1415), Hellenic Institute of Byzantine and Post-Byzantine Studies, Venice 1983.