mehmet suat bal, Seda KUŞCU, Sadık PİŞTAV

MARAŞ VE ÇEVRESİNDE HAÇLILAR (1097-1149)

Dünya tarihinin, belirli aralıklarla tekrarlanan, önemli olgularından birisi de doğu-batımücadelesidir. Bu mücadele ilk çağlardan bu yana devam etmektedir. Haçlı seferleri doğubatı çatışmaları içinde en uzun süren ve en kapsamlı olandır. Haçlı seferleri yaklaşık ikiyüzyıl devam etmiş Avrupa’yı, Anadolu’yu Akdeniz Dünyasını ve Ortadoğu’yu, siyasi,sosyal ve ekonomik olarak etkilemiştir. Haçlı seferlerinin başlamasıyla birlikteAnadolu'ya giren Haçlı orduları Ereğli'de ikiye ayrılarak bir kolu Çukurova'ya, diğer koluise Kayseri, Komana, Göksun ve Maraş yolunu takiben Suriye'ye gitmiştir. Komanabölgesinden ilerleyen Haçlı ordusu bugünkü Yeşilkent (Yalak) Kasabası üzerindenGöksun'a doğru ilerlemiş, Türkler şehri terk etmişlerdir. Üç gün Göksun da kalan Haçlılarbölgedeki yerel Ermeni unsurları tarafından ağırlanmışlar ve istihbarat toplama imkânıbulmuşlardır. Maraş 15 Ekim 1097'de Haçlılar tarafından işgal edilmiştir. Haçlılar Bizansile yapmış oldukları antlaşma gereğince bölgeyi Maraş Senyörlüğü adı altında Bizans'aterk etmiş ve Ermeni asıllı Thatul, Prensler Prensi unvanıyla vali yapılmıştır. Haçlılar,Thatul'un 1104 yılında İstanbul'a gitmesini fırsat bilerek şehri yeniden ele geçirmiştir. Buyıllarda Keysun (Göksun) hâkimi Ermeni Gog Vasil Maraş'ı işgal etmiş ve Maraş'ı Urfa Haçlı Kontluğunun vassalı olarak yönetmiştir. Sonrasında Richard de Salerne,Gaudefroy, Baudouin ve Renaud adındaki senyörler Maraş'ı yönetmişlerdir. Elli iki yılbölgeye hâkim olan Maraş Senyörlüğü, Selçuklu sultanı I. Mesud'un 1149'da Maraş veçevresini fethetmesiyle yıkılmıştır. Bu çalışmada Haçlıların Maraş ve çevresine gelişi,burada yürüttükleri siyasi faaliyetler ve sonuçları incelenecektir.

The Crusades in Marash and Around (1097-1149)

East-West struggle is one of the most important and characteristic phenomenon that the history of the world does not change, repeated at regular intervals. This struggle has been continuing for over a thousand years. The longest and the most comprehensive of these conflicts are Crusades period. With the beginning of the Crusades, Crusader armies entering Anatolia were divided into two branches and a branch went to Çukurova, the other branch went to Syria following the path Kayseri, Comana, Marash, Göksun. Crusader armies moving from Komana region moved towards Göksun via Yeşilkent town by entering Marash. Turks left Goksun that cited with name such as Cocson and Cosor in Crusaders sources. Crusaders that remained in Goksun for three days collected intelligence and were hosted by local Armenians. Marash was occupied by the Crusaders on October 15, 1097. Crusaders left the region to Byzantine under the name of Marash Seigneurships in accordance with the agreement made with Byzantine and Armenian Thatul was appointed as governor with title prince of princes. Crusaders recaptured the city because Thatul went to Istanbul in 1104. But Armenian Koghvasil who governor of Keysun invaded Marash in the same years and ruled Marash as a vassal of the Urfa Crusaders county. Subsequently, seniors who named Richard de Salerne, Gaudefroy, Baudouin, and Renaud managed to Marash. Marash Seigneurships that dominated the region for fifty-two years were destroyed since Seljuk Sultan I. Mesut conquered the Marash in 1149. In this paper, we will examine the activities of the Crusaders in Marash and around.

PDF

___

Altan, E. (2003). İkinci Haçlı Seferi (1147-1148). TTK Yayınları. Anna Kommena (1996). Alexiad. Anadolu'da ve balkan Yarımadasında İmparator Alexios Komnenos Döneminin Tarihi, Malazgirt'in Sonrası. (Bilge Umar, Çev.). İnkılap Kitabevi.
Anonim Süryani Kaynağı, (2005). I. ve II. Haçlı Seferleri Vakayinamesi. (H. A. R. Gibb'in notları ve A.S. Triton, Türkçeye Çev.). Yaba Yayınları.
Azimi, (1988). Azimi Tarihi Selçuklularla İlgili Bölümler (H.430-538=1038/39- 1143/44). Haz. Ali Sevim, TTK Yayınları.
Dağtekin, H. (2000). Genel Tarih Atlası. İnkılap Yayınevi.
Darkot, B. “Göksun”. İA. Cilt. IV, 812-813. MEB Yayınları.
Demirkent, I. (2014). Türkiye Selçuklu Hükümdarı Sultan I. Kılıç Arslan. TTK Yayınları.
Demirkent, I. (1997). Haçlı Seferleri Tarihi. Dünya Yayıncılık.
Demirkent, I. Haçlı Seferleri ve Türkler. Türkler Ansiklopedisi. Cilt VI, 651-652. Yeni Türkiye Yayınları.
Demirkent, I. (1990). Revanda. XI. Türk Tarih Kongresi Bildirileri. Cilt II. TTK Yayınları.
Demirkent, I. (2014). Türkiye Selçuklu Hükümdarı Sultan I. Kılıç Arslan. TTK Yayınları.
Demirkent, I. (2013). Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118) C. I. TTK. Yayınları.
Demirkent, I. (2013). Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118) C. II. TTK Yayınları.
Fulcherius Carnotensis, (2009). Kudüs Seferi. (İlcan Bihter Barlas, Çev.). IQ Yayınları.
Gesta Francorum, (2013). Haçlı Tarihi. (Ergin Ayan, Çev.). Selenge Yayınları. Gökhan, İ. (2008). “Maraş Haçlı Senyörlüğü”. İlyas Gökhan- Selim Kaya, (Ed.) VII-XVI. Asırda Maraş Emirleri. Ukde Yayınları . Gregory Abu’l-Farac (Bar Hebraeus), (1999). Abu'l-Farac Tarihi. (Ernest A. Wallis Budge, Süryaniceden İngilizceye Çev. Ömer Rıza Doğrul, Türkçeye Çev.). TTK Yayınları.
Honigman, (1970). Bizans Devletinin Doğu Sınırı. (Fikret Işıltan, Çev.) İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Honigman "Maraş". İA. Cilt VII, 310-315. MEB Yayınları.
Ionnes Kinnamos, (2001). Historia ( 1118-1176). Haz. Işın Demirkent, TTK Yayınları.
İbnü'l-Adim, (1989). Bugyetü't-Talep fi Tarihi Haleb (Seçmeler). (Ali Sevim, Çev.). TTK Yayınları.
İbni Esir, (1991). el Kâmil Fi't Tarih. (Abdülkerim Özaydın, Çev.) Bahar Yayınları.
Kesik, M. (2003). Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi Sultan I. Mesud Dönemi (1116- 1155). TTK Yayınları.
Ostrogorsky, G. (1999). Bizans Devleti Tarihi. TTK Yayınları.
Runcıman, S. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi. (Fikret Işıltan, Çev.). Cilt I. TTK Yayınları.
Runcıman, S. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi. (Fikret Işıltan, Çev.). Cilt II. TTK Yayınları.
Süryani Mikhail, Vakayiname. (Hrant D. Andreasyan. Çev.). Türk Tarih Kurumu Tercümeler kısmı. Basılmamış Notlar.
Turan, O. (2011). Selçuklular Zamanında Türkiye. Ötüken Neşriyat.
Urfalı Mateos, (2000). Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi(952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162). (Hrant D. Anderasyan, Çev.). TTK Yayınları.
Yinanç, M. Halil, “Elbistan”. İA. Cilt IV, 223-230. MEB Yayınları.
Google map. Erişim 07.03.2016.