MAHMUD MUHTAR PAŞA’NIN AYDIN VALİLİĞİ (1909-1910)

İzmir, Aydın, Menteşe, Saruhan ve Denizli sancaklarından oluşan Aydın vilâyeti, Osmanlı Devleti'nin en önemli tarım, ticaret ve kültür merkezlerinden biri olmuştur. Vilâyet merkezi olan İzmir, İstanbul'dan sonra Osmanlı Devleti'nin Anadolu coğrafyasındaki en gelişmiş kentidir. Bu dönemde artan eşkıyalık hareketlerinden dolayı vilâyet genelinde asayiş ve güvenlik bozulmuştur. Merkezî hükümet, bozulan asayişi tekrar sağlayabilmek için sık sık vali değişikliğine gitmiştir. Aydın vilâyetinde II. Meşrutiyet'in ilanından Mahmud Muhtar Paşa'nın valiliğe atandığı 24 Ağustos 1909 tarihine kadar geçen on dört aylık dönemde altı vali değiştirilmiştir. Bunun üzerine asker kimliği ve sert mizacıyla tanınan Mahmud Muhtar Paşa, Aydın valiliğine atanmıştır. Paşa eşkıyalıkla mücadelesinin yanı sıra vilâyetin imar, bayındırlık, tarım ve eğitim konularıyla da yakından ilgilenmiştir

Mahmud Muhtar Pasha’s Governorship in Aydın Province (1909-1910)

Aydın, consisted of İzmir, Menteşe, Saruhan and Denizli districts, was one of the important centres in agriculture, trade and culture. İzmir, the city centrum at the time, was the most developed city of Ottoman empire in the Anatolia, following İstanbul. The city public order and security was distorted by bandits. Central government often changed the governors in order to regulate the distorted public order and security. Six city governors were changed during fourteen months period between the declaration of nd constitutional monarchy and 24th August 1909 on which Mahmud Muhtar Pasha was assigned to the governorship. Therefore, Mahmud Muhtar Pasha, who was famous with his soldier identity and stern-humor, struggled to give no respite to the bandits in his first civil administration. Besides struggling with banditry, he closely cared for construction, public works, agriculture and education of the city

PDF

___

1. Kara Kuvvetleri Komutanlığı (KKK) Personel Arşivi, 2 Numaralı Erkân Defteri.
Dâhiliye Nezâreti İdare Evrakı (DH. İD.) 38/28.
Dâhiliye Nezâreti Muhaberat-ı Umumiye İdaresi (DH. MUİ.) 2/3, 13, 14,
19, 28, 30, 34, 36, 43, 54, 59, 61, 64, 65; 8/23; 13/44; 18/25; 45/30.
İrade Askerî (İ. AS.) 90/1327, 29 Ş. 1327.
İrade Dâhiliye (İ. DH.)1477/1327.
Yıldız Esas Evrakı (Y. EE.) 40/202, 6 R. 1327.
Salnâme-i Vilâyet-i Aydın, H. 1326 (1908).
Ahenk (1909-1910)
ARIKAN, Zeki, “Midhat Paşa’nın Aydın Valiliği (Ağustos 1880-Mayıs 1881)”, Uluslararası Midhat Paşa Semineri Bildiriler ve Tartışmalar (Edirne 8-10 Mayıs 1984), TTK Yay., Ankara, 1986, s. 127-164.
ARSLANTÜRK, Hakan, “Bir Osmanlı Paşasının Oğlu Mahmut Muhtar Paşa (1866-1935)”, Askerî Tarih Bülteni, Y: 26, S. 50, Şubat 2001, s. 159- 229.
BOYACIOĞLU, Ramazan, Salnamelere Göre I. Meşrutiyet’ten I. Cihan Harbine Kadar Aydın Vilâyeti, (Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1987.
DURAL, Halil, Bize Derler Çakırca 19. ve 20. Yüzyılda Ege’de Efeler, (Hzl.: Sabri Yetkin), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, Mart 2005.
DURSUN , M. Kâmil, İzmir Hatıraları, (Hzl.: Ünal Şenel), Akademi Kitabevi, İzmir, 1994.
KARPAT, Kemal, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Çev.: Bahar Tırnakçı, 2. Baskı, Timaş Yay., İstanbul, Şubat 2010.
Lütfi Simavi, Son Osmanlı Sarayında Gördüklerim Sultan Mehmed Reşad Hanın ve Halifenin sarayında Gördüklerim, (Hzl.: Sami Kara-Nurer Uğurlu), 2. Baskı, Örgün Yayınevi, İstanbul, 2004.
OLGUN, Said, Mahmud Muhtar Paşa (1867-1935) Hayatı, Askerî ve Siyasî Faaliyetleri, Eserleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006.
ÖZDEMİR, Hüseyin, Osmanlı Devletinde Bürokrasi, Okumuş Adam Yay., 1. Baskı, İstanbul, Ekim 2001.
SERÇE, Ekan, Tanzimat’tan Cumhuriyete İzmir’de Belediye, 1. Baskı, Eylül Yay., İzmir, 1998.
SERÇE, Erkan, “Belediye Reisi Uşakizade Muammer Bey İle Vali Mahmud Muhtar Paşa Çatışması İzmir’de İktidar Mücadelesi”, Toplumsal Tarih, C. XIII, S. 77, Mayıs 2000, s. 25-35.
TABAK, Serap, “İzmir’de II. Meşrutiyet Dönemi’nin Başlarında İç Siyaset”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 20, S. 2, Aralık 2005, 113-132.
TUGAY, Emine Foat, Three Centuries Family Chronicles of Turkey and Egypt, Oxford University Press, London, 1963.
URAN, Hilmi, Hâtıralarım, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1959.
UŞAKLIGİL, Halid Ziya, Kırk Yıl, C. V, Cumhuriyet Gazetesi Matbaası, İstanbul, 1936.
YETKİN, Sabri, Ege’de Eşkıyalar, Tarih Vakfı Yurt Yay., 3. Baskı, İstanbul, Ağustos 2003.