İSFAHAN (MELİKŞAH) GÖZLEMEVİ BİLİM İNSANI: EBÛ’L ABBÂS el-LEVKERÎ

Büyük Selçuklular Dönemi’nde (1040-1157) Sultan Melikşah zamanında (1072-1092) başkent İsfahan’da bir gözlemevi kurulmuştur. Başkanlığını Ömer Hayyâm’ın yaptığı sekiz kişiden oluşan bir bilim insanları heyeti bu gözlemevinde çalışmıştır. İsfahan (Melikşah) Gözlemevi’nde çalışan bu bilim insanları heyeti içinde yer alan önemli isimlerden biri de Ebü’l Abbâs el-Levkerî’dir. El-Levkerî’nin İsfahan (Melikşah) Gözlemevi’nde nasıl çalışmalar yaptığı ve rasat çalışmalarına hangi düzeyde katkılar sağladığı konusunda bilgiler bulunmamaktadır. Ancak sahip olduğu bilgi birikimi ve akademik kimliğinden yararlanılmak üzere İsfahan (Melikşah) Gözlemevi’ne davet edildiği konusunda kuşku duyulmamalıdır. Astronomiden ziyade felsefe konusunda adını duyuran el-Levkerî, İbn-i Sinâ’nın öğrencisi Behremyar b. Marzubân’ın talebesidir. İbn Sinâ’nın felsefeye dair birçok öğretisi Behremyar b. Marzubân üzerinden el-Levkerî’ye intikal etmiştir. El-Levkerî ise İbn Sinâ’nın felsefi öğretilerinin Horasan’a yayılmasında önemli bir rol oynamıştır. Yaşamı boyunca birçok eser yazan el-Levkerî, “Bayân el-Hakk bi-Damân el Sıdk” adlı felsefi içerikli eseri ile öne çıkmıştır. Ayrıca birçok öğrenci yetiştirmiş ve felsefe alanında akranları Ömer Hayyâm, İbn Kûşek ve el-Vâsıtî’yi geride bırakmıştır.

Isfahan (Malikşah) Observatory Scientist: Abû’l Abbâs al-Lawkarî

In the Great Seljuk Period (1040-1157), an observatory was established in the capital Isfahan during the reign of Sultan Malikşah (1072-1092). A delegation of eight people, chaired by Umer Khayyâm, worked in this observatory. One of the important names within this delegation of scientists working at the Isfahan (Malikşah) Observatory is Abû’l Abbâs al-Lawkarî. There is no information on how al-Lawkarî’s works at the Isfahan (Malikşah) Observatory and at what level it contributes to the study of observations. But, there should be no doubt that he was invited to the Isfahan (Malikşah) Observatory for his knowledge and academic identity. Al-Lawkarî, who has made a name for philosophy rather than astronomy, is a student of Bahramyar b. Marzubân who is a student of Avicenna. Many of Avicenna’s teachings on philosophy were transferred to al- Lawkarî through Bahramyar b. Marzubân. Al-Lawkarî played an important role in spreading the philosophical teachings of Avicenna to Khorasan. Al-Lawkarî, who wrote many works during his life, came to the forefront with his philosophical work entitled “Bayân al-Haqq bi-Damân al Sıdk”. He also trained many students and his peers in the field of philosophy leave behind Umer Khayyâm, İbn Kûşek and al-Vâsıtî.

PDF

___

İbnü’l Esir (1991). El-Kamil Fi’t Tarih. X. (A. Özaydın, Çev.). Bahar Yayınları.
Said Nefisi (1344). Târîh-i Nazm u Nesr der Îrân u der Zeban-ı Farisi. I. Kitabfuruş-i Furugi.
Şemseddin es-Şehrezurî (2007), Tarihü'l-Hükema: Nüzhetü'l-ervah ve ravzatü'lefrah, Nşr. Abdülkerim Ebû Şüveyrib, Cem’â el Hukuk Mahfuzat, Dar Byblion and Paris.
Şemseddîn es-Şehrezurî (2015). Nüzhetü’l-Ervâh. (E. Altaş, Çev.). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
Zahireddin el-Beyhakî (1351). İtmam Tetimmat Şivan el-Hikme. Lahor.
Zahireddin el-Beyhakî (1946). Tarih-i Hükemü’l-İslam. Neş. Muhammed Kürd Ali, Matbaatü’t-Türki be-Dimaşkî.
Brockelmann, C. (1937). GAL (Geschıchte der Arabıschen Lıtteratur). I.E.J. Brill.
Griffel, F. (2009). Al-Ghazâlî’s Philosophical Theology. Fons Vitae.
Izutsu, T. (2007). Concept and Reality of Existence. Islamic Book Trust.
Kalbarczyk, A. (2016). Predication and Ontology: Studies and Texts on Avicennian and Post Avicennian Readings of Aristotle’s. Zugl. Diss. Ruhr. Universitat Bochum.
Sarton, G. (1927). Introduction to the History of Science. I. From Homer to Omar Khayyam. Carnegie Institution of Washington.
Sayılı, A. (1960). The Observatory in Islam. Türk Tarih Kurumu.
Sezgin, F. (1978). GAS (Geschichte des arabischen Schrifttums). VI. Leiden: E.J. Brill
Abattouy, M. (2007). Isfizârî: Abû Hâtim al-Muzaffar ibn Ismâîl al-Isfizârî. The Biographical Encyclopedia of Astronomers, I, Editor in Chief: T. Hockey, 577-578. Springer.
Apaydın, Yasin (2018). Kara Seydî-i Hamîdî (v. 912/1507) ve Umûr-ı Âmme’ye Dair Risâlesinin Tahlil, Tahkik ve Tercümesi. Darülfünun İlahiyat Dergisi, 29 (2), 343-377.
De Fouchécour, C.H. (1994). Umar Khayyâm. Encyclopedia of Islam, X, 827- 831. E. J. Brill.
El-Rahim, Ahmed H. (2009). Avicenna's İmmediate Disciples: Their Lives and Works. In Avicenna and His Legacy: A Golden Age of Science and Philosophy, Ed. Y.T. Langermann, 1-25.
Grıffel, F. (2011). Fakhr al-Dîn al-Râzî. Encyclopedia of Medieval Philosophy, Springer, 341-345.
Janssens, J.L. (2010). The Receptıon of Ibn Sînâ's Physıcs in Later İslamic Thought. Ilahiyat Studies, A Jurnal on İslamic and Religious Studies, I(1), 15-36.
Janssens, J.L. (2011). Al-Lawkarî’s Reception of Ibn Sînâ’s İlâhiyyât. The Arabic, Hebrew and Latin Reception of Avicenna’s Metaphysics, Band VII, Edited by Dag Nikolaus Hasse & Amos Bertolacci, 7-27.
Kalın, İ. (2015). Al-Lawkarî, Fadl b. Muhammad. The Biographical Encyclopedia of Islamic Philosophy, Editor O. Leaman, 289-290, Bloomsbury academic.
Kaya, M. (2004). Meşşaiyye. DİA, XXIX, 393-396. TDV yayinlari.
Marcotte, Roxanne D. (2006). Preliminary Notes on the Life and Work of Abû al-‘Abbâs al-Lawkarî (d. ca. 517/1123). Anaquel de Estudios Árabes, 17, 133-157.
Meyerhof, Max (1948). Alî al-Bayhaqî's Tatimmat Siwân al-Hikma. A Biographical Work on Learned Men of the Islam, Osiris, VIII, 122-217.
Morony, M. (1986). Madjûs. In the Encyclopaedia of Islam, V, 1110-1118. E.J. Brill.
Muhammadi, M. (2011). Lawkari, the Last Peripatetic-Sinan Philosopher. History of Philosophy, II(2/6), 11-28.
Pingree, D. (2000). Umar Khayyâm. 4. Astronomy and the Calendar. Encyclopaedia of Islam (EL 2), Edited By Pj. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. Van Donzel & W. P. Heinrighs, X, 832-833. E.J. Brill.
Ziai, H. (2008). The Illuminationist tradition. History of Islamic Philosophy, Ed. Seyyed Hossein Nasr & Oliver Leaman, 835-890. Routledge.