HADİSLER ÇERÇEVESİNDE MEKKE ŞEHRİ VE FAZİLETİ

İlk vahyin indiği ve İslam dininin neşet edip geliştiği iki şehirden birisi olan Mekke, günümüze kadar Müslümanların gönlünde ayrı bir yere sahip olmuştur. Kur'an'da şehirlerin anası (Ümmü'l-Kurâ) olarak ifade edilen ve dünyadaki tüm şehirlerin kendisine yöneldiği (Kâbe vesilesiyle ibadette yönelinmesi) şehrin, kutsiyet ve faziletine dair birçok ayet ve hadis mevcuttur. İslâm'ın ilk aşaması olarak 13 küsur yıllık Mekke'deki çileli hayatta birçok hatıralar yaşanmıştır. Ayetlerde özel bir konumunun olduğu bildirilen, Hz. İbrahim'in şehre olan duası, Allah Resulü (sav)'nün bu şehirde doğup çok sevmesi, Kâbe'yi barındırması... vb sebepler İslam tarihi boyunca Müslümanların ilgisini bu şehre çekmiştir. Çalışmamızda Mekke şehri ve fazileti rivayetler bağlamında incelenmiştir

City of Mecca and Its Virtues within the Scope of Hadiths

Mecca is the city in which the first revelation took place and it is one of the cities in which Islam has arisen and progressed. It has had a special place in the hearts of Muslims. It is expressed as “The Mother of the Cities” (Ummu’lKurâ) and all the cities in the world turn towards it for the prayer. There is plenty of verses and hadiths about the sanctity of the city. A lot of enduring recollections were gone through in the first 13 years of Islam in Mecca. Its special position is reported in the verses and the Prophet Abraham has prayed for the city. Prophet Muhammad was born in this city and liked it so much. Kaaba, the Qibla of the Muslims, is also in this city. All these factors have the interest of Muslims to the city through the history of Islam. In our research, the city of Mecca and its virtues are investigated within the context of verses and hadiths

PDF

___

Açıkel, Yusuf, Kur’an ve Hadisler Işığında Geçmişten Günümüze Ehl-i Beyt, Nobel Yayınları, I. Baskı, 2009, Ankara.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed Şeybânî, (241/855), el-Müsned, el-Mektebetü’l-İslâmî, 1405/1984, Beyrut.
Aliyyü’l-Kârî, Ebu’l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed, Mirkâtü’l-Mefâtih Şerhu Mişkâti’l-Mesâbih, Dârü'l-Fikr, 1412/1992, Beyrut.
Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b.Musa elHanefî, Umdetü'l-Kârî Şerhi Sahihi'l-Buhârî, Dâru’t-Tabâati’l-Âmire, t.y, y.y.
Bedir, Ahmet, Tevhidin Yurdu Kur’an-ı Kerim Atlası, Kaynak Yayınları, 2010, İstanbul.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne Hüseyin b. Mesud, Mesabihû’sSünne, tahkik: Yusuf Abdurrahman Maraşlı, Muhammed Selim İbrâhim
Semare, Cemâl Hamdi Zehebi, Dârü’l-Ma’rife, 1407/1987, Beyrut.
Belâzurî, Ebu’l-Hasan Ahmed b. Yahya b. Cabir b. Dâvûd, Fütûhû'lBuldân, Müessesetü’l-Mearif, 1407/1987, Beyrut.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali , Şuabü’l-Îmân, . Baskı, tahkik ve tahriç: Abdü’l-Ali Abdü’l-Hamîd Hâsir, Mektebetü’r-Reşîd, 1423/2003, Riyad.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali , (458/1066), Şuabü’l- İman, Şuabu’l-İman, . Baskı, thk ve tahriç: Abdülali Abdülhamîd Hâsir, Mektebetü’r-Reşîd, 1423/2003, Riyad.
Bezzar, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdülhalik el-Basri, el-Bahrü’zZehhâr (Müsnedü’l-Bezzâr), tahkik: Mahfuz er-Rahman Zeynullah, 1409/1988.
Bozkurt, Nebi, Kur’an ve Sünnet’te Mescid Kavramı,“Sosyal ve Ferdi İşlevleri Açısından Namaz ve Cami-Tartışmalı ilmi Toplantı-”, 2009, İstanbul.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, et-Tarihu’l-Kebîr, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1360/1941, Beyrut.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, (256/870), Sahihu’lBuhârî, Beytü’l-Efkâri’d-Düveliyyeti, 1419/1998, Suudi Arabistan.
Bûsirî, Ebu’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. Ebî Bekr b. İsmail, İthâfü’lHıyereti’l-Mehere bi-Zevâ’idi’l-Mesanidi’l-Aşere, tahkik: Heyet, Dâru’l-Vatan, . Baskı, 1999/1420, Riyad.
Cessâs, Ebu Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî, Ahkâmü’l-Kur’ân, Matbaatü’l-Evkâfu’l-İslâmiyye, 1325/1907, İstanbul.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed, Sünenü'd-Dârekutni, tahkik: Seyyid Abdullah, Hâşim el-Yemânî el-Medenî, Dâru’l-Mehâsin, 1386/1966, y.y.
Davudoğlu, Ahmed, Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, Sönmez Yayınları, 1978, İstanbul.
Ebu Hanife, İmam-ı A’zam Numan b. Sabit el-Bağdâdî, Müsned, tahkik: Safvet es-Sekâ, t.y, y.y.
Ebû Ya’la, Ahmed b. Ali b. el-Müsenna el-Mevsılî, Müsnedü Ebî Ya’la el-Mevsılî, tahkik: Hüseyin Selim Esed, . Baskı, Dârü’l-Me’mun li’t-Türas, 1407/1987, Beyrut.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî, (275/889), Sünenü Ebû Dâvûd, şerh ve tahkik: Abdulkâdir Abdu’l-Hayr, Seyyid Muhammed Seyyid, Seyyid İbrahim, Dâru’l-Hadis, 1999/1420, Kahire.
Ezrakî, Ebu’l-Velid Muhammed b. Abdullah, Ahbâru Mekke, (Kabe ve Mekke Tarihi), s. 23, (çev: Y. Vehvi Yavuz), 1974, İstanbul.
Fahreddin er-Râzî, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer, (606/1209), Mefâtîhu’l-Ğayb, el-Matbaatü’l-Âmire, 1308/1890, y.y.
Fâkihî, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak b. el-Abbas, (272/885), Ahbâru Mekke fî Kadimi’d-Dehr ve Hadisih, tah: Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş, . Baskı, Dâru’l-Hıdr, 1414/1994, Beyrut.
Gabban, Muhammed b. Abdullah b. Ayz b. Avd, Fezâilü Mekke elVâride fî’s-Sünne/Cem’an ve Dirase, . Baskı, Dâru İbni’l-Cevzî, 1421/2000, Cidde.
Yakut el-Hamevî, Ebû Abdullah Şehabeddin Yakut b. Abdullah, (626/1229), Mu’cemü’l-Buldân, tahkik: Ferid Abdü’l-Aziz el-Cündî, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, t.y, Beyrut.
Heysemî, Ebu’l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr b. Süleyman, Mecmaü’z-Zevâid ve Menbâü’l-Fevâid, Dârü'l-Kitâbi'l-Arabi, 1402/1981, y.y.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris, İlelü’l-Hadis, Dârü’l-Ma’rife, 1405/1984, Beyrut.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhim, Kitâbü’lMusannef fî’l- Ehâdîs ve’l- Âsâr, tahkik: Muhammed Avvâme, . Baskı, Dâru Kurtuba, 1427/2006, Beyrut.
İbn Hacer el-Heytemi, Ebu’l-Abbas Şehabeddin Ahmed, ez-Zevâcir an İktirâfi’l-Kebâir, Dârü’l-Ma’rife, t.y, Beyrut.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî, el-Muğnî, . Baskı, Dâru’l-Fikr, 1404/1984, Beyrut.
İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fazl Şehabeddin Ahmed, (852/1449), Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-Mârife, t.y, Beyrut.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebei el-Kazvînî, (273/887), Sünenü İbn Mace, Dâru’l-Ma’rife, 1416/1995, Beyrut.
İbn-i Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülazîz ed-Dımaşkî, Reddü'l-Muhtar ala Dürri’l-Muhtar, t.y, y.y.
İbn-i Allan, Muhammed b. Ali b. Muhammed Allan el-Bekri es-Sıddîkî, el-Fütuhatü’r-Rabbâniyye Ale’l-Ezkâri’n-Neveviyye, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, t.y, y.y.
İbn-i Hacer el-Askalani, Ebu’l-Fazl Şehabeddin Ahmed, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-Mârife, t.y, Beyrut.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemaleddîn Abdurrahman b. Ali, Zâdü’lMesîr fî İlmi’t-Tefsir, Mektebetü’l-İslâmiyye, 1407/ 1986, Beyrut.
İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, Üsdü’l-Ğâbe fî Ma’rifetü’s-Sahâbe, tahkik: Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdü’lMevcud, . Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1429/2008, Beyrut.
İbnü’l-Hümam, Kemâleddin Muhammed b. Abdülvahid b. Abdülhamid, Fethû’l Kadir, Dâru’s-Sadr, 1315/1897, Beyrut.
Kallek, Cengiz, “İhtikâr”, maddesi, DİA, 2000, İstanbul.
Küçükaşçı, Mustafa Sabri, Cahiliye’den Emeviler’in Sonuna Kadar Haremeyn, 2003, İstanbul.
Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahi el-Himyeri, (179/795), elMuvatta, Çağrı Yayınları, 1410/1989, İstanbul.
Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, Ahkâmu’sSultâniyye, Dâru’l-Fikr, Beyrut, t.y.
Mekkî, Abdullah b. Muhammed el-Gâzi el-Hanefî, İfâdetü’l-Enâm biZikri Ahbâri Beledillâhi’l-Haram, mea Ta’likihî el-Müsemmâ bi-İtmâmi’lKelâm, tahkik: Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş, . Baskı, Mektebetü’l-Esedî, 1430/2009, Mekke.
Muhibbüddin Taberî, Ebu’l-Abbas Muhibbüddin Ahmed b. Abdullah b. Muhammed, El-Kırâ li Kâsıdi Ümmi’l-Kura, II. Baskı, Mustafa el-Bâbî, 1970, Kahire.
Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürrauf b. Tacilarifin b. Ali, Feyzü'lKadîr Şerhi'l-Câmii's-Sagîr, Dârü’l-Ma’rife, 1391/1971, Beyrut.
Münziri, Ebû Muhammed Zekiyyüddin Abdülazim b. Abdülkavî, etTerğib ve’t-Terhîb, ta’lik: Mustafa Muhammed Ammâra, Dâru’l-Fikr, t.y, Beyrut.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî, Sahihi Müslim (261/875), tahkik: Muhammed Fuad Abdülbaki, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1413/1992, Beyrut.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref b. Nûri, el-Ezkaru’nNeveviyye (Hilyetü’l-Ebrar ve Şiaru’l-Ahyâr fî Telhîsi’d-Deavat ve’l-Ezkâri’lMüstecebe fî’l-Leyli ve’n-Nehâr), tahkik: Muhyiddin Mestu, III. Baskı, Mektebetü Dâri’t-Türâs, 1412/1991, Medine.
Öğüt, Salim, “Harem” maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, 1997, İstanbul.
Sabbağ, Muhammed b. Ahmed b. Salim b. Muhammed, (1243/1361), Tahsîlü’l-Meram fi Ahbâri’l-Beyti’l-Haram ve’l-Meşâiri’l-İzâm ve Mekke ve’lHarem ve Vülâtihe’l-Fehâm, . Baskı, tahkik: Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş, 2004/1424, Mekke.
Sabbağ, Muhammed b. Ahmed b. Salim b. Muhammed, Tahsîlü’lMeram fi Ahbâri’l-Beyti’l-Haram ve’l-Meşâiri’l-İzâm ve Mekke ve'l-Harem ve Vülâtihe’l-Fehâm, . Baskı, tahkik: Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş, 2004/1424, Mekke.
Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, elMebsut, Çağrı Yayınları, 1983, İstanbul.
Sindî, Ebu’l-Hasan Nureddin Muhammed b. Abdu’l-Hâdî, Hâşiyetü’sSindî alâ Süneni İbn Mâce, tahkik ve tahriç: Halil Me’mûn, Dâru’l-Mârife, 1416/1995, Beyrut.
Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Hucacü’lMübeyyinetü fî’t-Tefdîli Beyne Mekkete ve’l-Medîneti, tah: Abdullah Muhammed ed-Derviş, . Baskı, Matbaatü’l-Yemame, 1405/1985, Beyrut.
Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celaleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, Câmiu’sSağir, (Feyzü'l-Kadir İçerisinde), Dârü'l-Ma’rife, 1391/1971, Beyrut.
Şevkani, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Havlânî, el-Fevaidü’l-Mecmua fi’l-Ehâdîsi’l-Mevzûa, tahkik: Abdurrahman b. Yahyâ elYemânî, Mektebetü’s-Sünneti’l-Muhammed, 1380/1960, Kahire.
Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub el-Lehmî, elMu’cemü’l-Evsât, tahkik: Mahmûd b. Ahmed et-Tahhân, Mektebetü’l-Maârif, 1415/1994, Riyad.
Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selamet el-Ezdi, Şerhu Müşkîli’l-Âsâr, tahkik: Şuayb el-Arnaut, Müessesetü’r-Risâle, 1415/1994, Beyrut.
Tayâlisî, Ebû Davud Süleyman b. Davud b. Carud Fârisî, Müsnedü Ebî Davud et-Tayâlisî, tahkik: Muhammed Hasan, Muhammed Hasan İsmail, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, . Baskı, 1425/2004, Beyrut.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemi, (279/892), elCâmiü’s-Sahih/Sünenü’t-Tirmizî, tahkik: Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdu’l-Bâki, İbrahim Atve, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y, Beyrut.
Ukaylî, Ebû Cafer Muhammed b. Amr b. Musa b. Hammâd, edDuafâü’l-Kebîr, tahkik: Abdülmu’ti Emin Kal’aci, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1404/1984, Beyrut.
Yıldırım, Suat, Kur’an Meali, s. 602, Işık Yayınları, 1423/2002, İstanbul.
Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, elKaşif fî Ma’rifeti Men Lehü Rivâye fi’l-Kütübi’s-Sitte, tahkik: Ahmed Muhammed Nemr Hatîb, Muhammed Avvâme, Dâru’l-Kıble ve Müesseseti Ulûmi’l-Kur’an, 1413/1992, Cidde.
Zeylaî, Ebû Muhammed Cemaleddîn Abdullah b. Yusuf b. Muhammed, Nasbü'r-Râye li-Ehâdîsi'l-Hidaye, . Baskı, Dâru İhyâit-Türâsi’lArabî, 1407/1987, Beyrut.