GAZİPAŞA FOLKLORUNDA MANİLER

Türk halk şiiri ürünleri içerisinde en yaygın türlerden birisi olan mani, hem söylenişindeki ahenk hem de üstlenmiş olduğu derin anlam yükü ile bütün insanların dikkatini çeken; ancak sadece belli yetenekleri olan kişiler tarafından söylenebilen bir türdür. Mani yakma, mani düzme gibi ifadelerle de adlandırılan bu gelenek, Anadolu coğrafyasının hemen her köşesinde farklı bir şekilde icra edilse de toplumsal değişimlere kayıtsız kalamamış ve söyleyicileriyle birlikte yavaş yavaş kaybolmaya başlayan bir tür haline dönüşmüştür. Toplum için önem arz eden kına gecesi, düğün, bayram, hıdırellez, Ramazan geceleri ve sünnet merasimleri gibi özel günlerin vazgeçilmez sözlü kültür ürünü maniler, kısa ve akılda kalıcı olup; üstlenmiş olduğu anlam yükü ile diğer sözlü anlatım türleri içerisinde kendisine yer bulmuş ve Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bu çalışmada, mani türü ve mani söyleme geleneği hakkında genel bilgiler verilip, Antalya’nın Gazipaşa ilçesinden derlenen 98 mani örneği kendi içerisinde tasnif edilerek, yöresel özelliklerin mani türü üzerindeki etkisi incelenmiştir.

Manis in the Folklore of Gazipaşa

Mani, as one of the most common poem styles in Turkish Folk Poetry, attracts people from every walk of life with its melodious chanting style as well as the profound meaning attributed; though it can be chanted only by people with certain talents. Although this tradition, which is sometimes referred as ‘singing mani’ or other times as ‘chanting mani’, has been practiced in different ways and styles all through Anatolia, it has unfortunately been affected by social changes and faces extinction along with its chanters. Manis have been part of the Turkish oral cultural practices in traditional occasions such as wedding ceremonies, henna nights, religious festivals, Hıdırellez (old Turkish celebrations for the coming of spring), Ramadan evenings or circumcision ceremonies. Being short and thus easy to remember, Manis has always held a special role within Turkish oral narrative culture. In this study, it is first aimed to present general background information on Mani poem and the tradition of chanting mani; and secondly to explore the impacts of regional features on Mani poem by compiling and categorizing 98 mani samples from Gazipaşa town in Antalya region.

PDF

___

Akalın, L. S. (1972). Türk Manilerinden Seçmeler I. İstanbul: MEB Yayınları.
Atlı, S. (2013). Taşköprü (Kastamonu)’de Mani Söyleme Geleneği. Türkish Studies 8(1), 755-774.
Boratav, P. N. (1988). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayıncılık.
Bulut, S. (2012). Anadolu Ağızlarında Kullanılan Kalıp Sözler ve Bu Kalıp Sözleirn Kullanım Özellikleri. Turkish Studies, 7(4), 1117-1155.
Çelik, A. (2005). Manilerimiz ve Trabzon Manileri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Demir, N. (2013). Türk Mânileri. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
Ekmeksiz, A. (2003). İstanbul Manileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Elçin, Ş. (2000). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Eset, N. (1944). Mukayeseli ve Neşredilmemiş Maniler. Ankara: Halkevi Neşriyatı.
Gözaydın, N. (1989). Anonim Halk Şiiri Üzerine. Türk Dili Dergisi Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), 445-450, 3-104.
Güzel, A. & Torun, A. (2003). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kara, R. (1993). Erzincan Manileri. Ankara: Erzincan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Yayınları.
Kaya, D. (1999). Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kaya, D. (2007). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
Oktürk, Ş. (1998). Türk Manileri Antolojisi. İstanbul: Karataş Yayınevi.
Torun, A. (1989). Mani Tarzı ve Bu Tarzın Menşei Hakkında Bazı Düşünceler. Milli Folklor 1(2), 24-25.
Yardımcı, M. (1998). Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri, Âşık Şiiri, Tekke Şiiri. Ankara: Ürün Yayınları