CUMHURİYET DÖNEMİNDE (1927-2019) AĞRI İLİNDE YAŞANAN İÇ GÖÇLER

Göç hareketi karşılanamayan ya da karşılanmadığı düşünülen bir ihtiyaca hedef mekânda ulaşılacağı inancıyla gerçekleşmektedir. Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi boyunca farklı bir ihtiyaca da dayansa değişik hızlarda da olsa göç hareketi güncelliğini daima korumuştur. Bu çalışmada en fazla göç veren bölgelerden biri olan Doğu Anadolu’nun en fazla göç veren illerinden biri olan Ağrı’da Cumhuriyet Döneminde yaşanan nüfus hareketleri irdelenmiştir. Çalışmanın amacı hem Ağrı ilinin ilçeleri ve köyleri arasında gerçekleşen göçün hem de Ağrı ili ile Türkiye’nin diğer illeri arasında gerçekleşen göçlerin sebeplerini ortaya çıkarmak, en yoğun göç istikametlerini belirlemek ve göçün sonuçlarına ulaşmaktır. Çalışma hazırlanırken DİE’nin 1927’den itibaren hazırladığı sayım sonuçları dokümanları ve göçü esas alan yayınları, TÜİK’in nüfus ve göç verileri, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi verileri, göç olgusu üzerine yazılmış yerli ve yabancı yayınlar incelenerek analiz edilmiş, önemli verilere ulaşılmıştır. Verilerden uygun olanlar tablo, grafik ve harita haline getirilmiştir. Elde edilen tüm bilgi, belge ve dokümanların ışığında analizler yapılarak sonuca ulaşılmıştır.

Internal Migrations in Ağri Province in the Republic Period

The migration movement takes place with the belief that a need that cannot be met or that is thought to be unmet will be reached at the target place. Although a different need to recline during the republican period in Turkey has saved its topicality migration, albeit at different speeds. In this study, the population movements experienced during the republic period in Ağrı, which is one of the most immigrating provinces of Eastern Anatolia, which is one of the regions with the highest immigration, has been examined. The migration took place between the towns and villages of the purpose of the study and Ağrı province as well as to uncover the causes of migration that occurs between other cities of Turkey with pain province is to identify the most intensive migration direction and reach the immigration consequences. While preparing the study, the census results documents prepared by the DİE since 1927 and the publications based on immigration, the population and migration data of TÜİK, the Presidential Republic Archive data, the local and foreign publications written on the phenomenon of immigration were analyzed and important data were obtained. The appropriate data were converted into tables, graphics and maps. In addition to document analysis, interviews were conducted with individuals who migrated from villages and districts in Ağrı. Analyzes were made in the light of all the information, documents and documents obtained and the result was reached.

PDF

___

T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1927 Tarım Sayımı, Devlet istatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 614, 1970, Ankara.
T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, 1948 Köy Sayımı Hülasa Sonuçları, Yayın No: 320, 1952, Ankara.
T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, 1950 Ziraat sayımı Neticeleri Yayın No: 371, 1956, Ankara.
T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, Traktör Anket Neticeleri ve Ziraat Alet ve Makineleri 1955-1959, Yayın No: 394, Ankara Basım ve Cilt Evi, 1960, Ankara.
T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, 1950 Ziraat Sayımı; Köylü Nüfusun Hususiyetleri ve Ziraî Bünyesi, İstatistik Özetleri No:12, 1952, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 1963 Genel Tarım Sayımı Örnekleme Sonuçları, DİE Matbaası, Yayın No: 477, 1965, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarımsal Yapı ve Üretim 1967, DİE Matbaası Yayın No: 539, 1968, Ankara.
T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Traktör Anket Neticeleri 1960, Ankara Basım ve Cilt Evi, Yayın No: 411, 1960, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü,1970 Genel Tarım Sayımı, DİE Matbaası, Yayın No: 904. 1979, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü,Tarımsal Yapı ve Üretim 1970-1972, DİE Matbaası, Yayın No: 725. 1975, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1970 Cari İstatistikler ve Tarım Sayımı Sonuçları, DİE Matbaası, Yayın No: 656. 1972, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1981 Tarımsal Yapı ve Üretim, DİE Matbaası, Yayın No: 1054, 1984, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 1980 Genel Tarım Sayımı El Kitabı, 1984, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2010 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Yayın No: 3509, 2011, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 1997 Köy Envanteri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 2574, 2002, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 2117, 1998, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1965 Genel Nüfus Sayımı; İdari Bölünüş [ İl, İlce, Bucak ve Köy (Muhtarlık) Nüfusları ], Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 537, 1968, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1970 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 690, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1975 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 843, 1979, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 1980 Genel Nüfus Sayımı, Daimi İkametgaha Göre İç Göçler, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 1124. 1985, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 1990 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No:1581, 1993, Ankara.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 1990 Genel Nüfus Sayımı Daimi İkametgaha Göre İç Göçün Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No:2069, 1997, Ankara.
T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü, 2000 Genel Nüfus Sayım, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No:2562, Ankara.
Yurt Ansiklopedisi, Türkiye’nin İl İl Dünü, Bugünü, Yarını, Ağrı Maddesi, Cilt:1, s.337-406, Anadolu Yayıncılık, 1985, İstanbul.
CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVLERİ BAŞKANLIĞI
CDBA, Fon kodu:30-1-0-0, Yer No:115-730-1
CDBA, Fon Kodu: 277-0-0-12, Yer No: 39-38-5,
CDBA, Fon Kodu: 30-18-1-2, Yer No: 542-413- 5
Akgür, Z. (1997). Türkiye’de Kırsal Kesimden Kente Göç ve Bölgeler Arası Dengesizlik (1970-1993). T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Akkayan, T. (1979). Göç ve Değişme. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:2573.
Akşit, B. (1997). İç Göçlerin Nesnel ve Öznel Toplumsal Tarihi Üzerine Gözlemler: Köy Tarafından Bir Bakış, Türkiye’de İç göç, (s.22-37). Tarih Vakfı Yayınları.
Aksoy, M. (2004). Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde terörün neden ve sonuçları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1),1-9.
Ay, Y. (2013). İç Göçlerin Emniyet Ve Asayişe Etkisi. Güvenlik Bilimleri Dergisi. 2(1), 35-56.
Bulut, Y. (2005). GAP Bölgesinde Kentleşme (Sorunlar Ve Çözümlere İlişkin Yaklaşımlar). Nobel.
Castles, S. (2000), International Migration at the Beginining of the Twenty‐ First Century: Global Trends and Issues, International Social Science Journal, 52(165), 269-281.
Castles, S., Hein de Haas, & Miller, M. J. (2014). The Age of Migration, Palgrave Mcmillan.
Cerit, S. (1982). Türkiye’de Kırdan Kente Göçün Kapsamı ve Nüfus Artışıyla Olan İlgisi. Cavit Orhan Tütengil’e Armağan. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları.
Çiftçi, M. & Şengezer, B. (2017). Türkiye’de İç Göç Hareketinde Hemşericiliğin Analizi. T. Kerem Koramaz (ed.), Türkiye’de Göç ve İllerin Demografik ve Fiziksel Dönüşümü içinde (s.130-170). Hiper.
Demir, N. (1973). Türkiye Tarımında Makro prodüktivite 1950-1969. TC. Başbakanlık DPT,1292/İPD-351.
Erarı, F. (2001). Türkiye’de Göç ve Kentleşme, Standart Dergisi, 40 (475),78- 85.
Erdoğru, M. A. (1997). XVI-XVII. Yüzyıllarda Kayseri Zımmileri, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (11-12 Nisan 1996) içinde (s.71-73).
Faroqhı, S. (2000). Osmanlı 'da Kent ve Kentliler (Neyyir Kalaycıoğlu Çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Hurma, H. (2003), Türkiye’de Kentleşme ve Göç Olgusunun Siyasal Katılıma Etkisi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Işıkpınar, Ü. (2000). Türkiye’de İç Göçler ve Toplumsal Dayanışma: Bir Saha Çalışması Örneği Olarak Sivas Dayanışma Derneği (SİDAD) Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İçduygu, A. vd. (1997). Türkiye’de İç Göç Ve İç Göçün İşçi Hareketine Etkisi. Türkiye’de İçgöç Sorunsal Alanları Ve Araştırma Yöntemleri Konferansı içinde (s.207-240). Türkiye Ekonomik Ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
İçduygu, A. & Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Göç Hareketleri. Oya Baydar (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde (s.249- 268). Tarih Vakfı Yayınları.
Kapu, H. vd. (2012). TRA2’de Göç Olgusu: Sebep ve Sonuçlar Bağlamında Analitik Bir Araştırma. Serhat İlleri Kalkınma Ajansı.
Kaştan, Y. (2016). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi İç Göç Hareketleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9(42),692-700.
Kazgan, G. (1970). Milli Türk Devletinin Kuruluşu ve Göçler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30(4),313-331.
Kaya, F. (2014). Doğu Anadolu Karasal İkliminin Belirgin Olarak Yaşandığı Yörelerden Biri Olan Ağrı İlinin İklim Özellikleri. Journal of Agriculture, 26(26),26-55.
Kaya, A. vd. (2008). Günümüz Türkiye’sinde Yaşanan İç Göçler: Bütünleşme Mi, Geri Dönüş Mü? Final Raporu, proje Kodu 106k131.
Kaygalak, S. (2009). Kentin Mültecileri Neoliberalizm Koşullarında Zorunlu Göç ve Kentleşme, Dipnot Yay.
Keleş, R. (1998) Kent Bilim Terimleri Sözlüğü (2. Baskı). İmge Yay.
Kocaman, T. (2008). Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri 1965- 2000. TC Başbakanlık DPT.
Koçak, Y. & Terzi, E. (2012). Türkiye’de Göç Olgusu, Göç Edenlerin Kentlere Olan Etkileri Ve Çözüm Önerileri. Kaü-İibf Dergisi, 3(3), 163-184.
Köymen, O. (1999). Cumhuriyet Döneminde Tarımsal Yapı ve Tarım Politikaları. Oya Baydar (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde (s.1- 30). Tarih Vakfı Yay.
Öngör, S. 1950-1960 Devresinde Türkiye’de İç Göçler. https//dergipark.org.tr//en/download/ article-file/37438
Öner, S. & Kaçmazoğlu H. B. (1997) Göç Olgusu ve Doğu Anadolu, II. Sosyoloji Kongresi: Toplum ve Göç içinde (s.371-379). DİE.
Özcan, M. (1990). İç Göçler Nedenleri, Sonuçları Ve Çözüm Önerileri. TMMOB Planlama Dergisi 1990(1990),1-2.
Özcan, Y.Z. (1997). İç Göçün Tanımı ve Verileri İle İlgili Bazı Sorunlar. Türkiye’de İç Göç: Türkiye’de İçgöç Sorunsal Alanları Ve Araştırma Yöntemleri Konferansı içinde (s.78-89). Türkiye Ekonomik Ve Toplumsal Tarih Vakfı.
Özdemir, H. (2012). Türkiye’de İç Göçler Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Akademik Bakış Dergisi, 30(30),1-18
Özdemir, Z. & Dökmeci, V. (2017). Türkiye’de iller Arası Göçün Demografik Özellikleri. T. Kerem Koramaz (Ed.), Türkiye’de Göç ve İllerin Demografik ve Fiziksel Dönüşümü içinde (s.97-123). Hiper.
Öztürk, M. & Altuntepe, N. (2008). Türkiye’de Kentsel Alanlara Göç Edenlerin Kent Ve Çalışma Hayatına Uyum Durumları: Bir Alan Araştırması. Journal of Yasar University, 3(11),1587-1625.
Peker, M. (1999). Türkiye’de İçgöçün Değişen Yapısı. O. Baydar (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde (s.295-304). Tarih Vakfı.
Ravenstein, E. G. (1885). “The Laws of Migration”, Journal of the Statistical Society of London, 48(2),167-235.
Sağlam, S. (2006). Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 5(5),33-44.
Tekeli, İ. & Erder, L. (1978). Yerleşme Yapısının Uyum Süreci Olarak İç Göçler. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Tekeli, İ. (1997). Türkiye’de İç Göç Sorunsalı Yeniden Tanımlanma Aşamasına Geldi. Türkiye’de İç Göç: Türkiye’de İçgöç Sorunsal Alanları Ve Araştırma Yöntemleri Konferansı içinde (s.7-21). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Tekeli, İ. (2008). Göç ve Ötesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tunç, B. (2018). Ağrı Halkevleri (1934-1951). Eğitim.
Toruk, İ. (2005). Türkiye'de 1990-2000 Yılları Arasında Sosyo-Ekonomik Ortamın ve Kültürel Hayatın Reklamlar Üzerinden Temsili. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(14),493-508.
Tümertekin, E. (1968). Türkiye’de İç Göçler. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Usumi, S. , (1999), 75 Yılda Hayvancılık: Gelişmeden Çöküşe, O. Baydar (Der.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yay.
Var, E. B. (2017). Türkiye’de Göç ve Nüfus Hareketlerinin Demografik Özellikleri: Yaş Dilimlerine Dayalı İnceleme (1985-1990) ve (2007-2011). T. Kerem Koramaz (Ed.), Türkiye’de Göç ve İllerin Demografik ve Fiziksel Dönüşümü içinde (s.85-94). Hiper.
Yayar, R. & Uçgunoğlu, M. (2016). Türkiye’de İç Göçün Belirleyicileri. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes 2016 içinde (s.421- 430). Kalkınma II.