CUMHURİYET DÖNEMİ ZİRAATTE MAKİNELEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE ZİRAİ DONATIM KURUMUNUN (TZDK) YERİ VE ÖNEMİ

Bu araştırmada, Cumhuriyet dönemi ziraatta makineleşme sürecine katkı sağlayan Türkiye Zirai Donatım Kurumunun (TZDK) tesisi ve üretim faaliyetleri ile bunun ekonomiye olan katkısı ele alınmıştır. Konu, TZDK'nin kuruluşu ve görevleri ; Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) döneminde TZDK'nin üretim faaliyetleri ; Demokrat Parti (DP) döneminde TZDK'nin üretim çalışmaları ile sınırlandırılmış ve bu başlıklar etrafında incelenmiştir. TZDK'nin üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlerin ekonomiye olan katkıları ele alınırken sayısal veriler üzerinde değerlendirilmeler yapılmıştır. Araştırmanın konusu hakkında literatürde bulunan eksiklikler arşiv belgeleri, resmi yayınlardan, kanunlar ve tutanak dergileri, zabıt ceridesi, resmi gazete, istatistik verileri, ayın tarihi, dönemin süreli yayınlarından olan dergilerinin makaleleri ve kitaplar gibi birincil kaynakların kullanılması yoluyla tamamlanmıştır. Çalışmanın konusu incelenirken, dönemin Türkiye'sine dünyanın önde gelen ziraat ülkelerinin tarım alet ve makine transferini gerçekleştirmeleri yapılmıştır.Çalışmada elde edilen sonuç şudur: 1943 yılında Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile kurulan TZDK,bir yıl sonra iktisadi devlet teşekkülü haline getirilmesiyle birlikte, binlerce makine ve tarım aletini ya dış ülkelerden ithalat yoluyla tedarik etmiş ya da Adapazarı Ziraat Aletleri Fabrikasında imal ederek ziraat sektörünün donanımlı hale gelmesini sağlamış ve bu suretle milli ekonomiye önemli katkılarda bulunmuştur

The Place and Importance of Turkish Agricultural Supply Department (Tzdk) in The Process of Agricultural Mechanization in the Republic Period of Turkey (1943-1960)

This study deals with the establishment and production activities of Turkish Agricultural Supply Department (TZDK), which contributed to the process of agricultural mechanization in Turkey in the Republic period, and its contribution to economy. The subject is limited to and discussed under the titles of the foundation and functions of TZDK ; the production activities of TZDK in the CHP period ; and the production activities of TZDK in the Democrat Party (DP) period . Evaluations have been made based on numeric data in discussing the production activities of TZDK and the contribution of such activities to economy. The gap in the literature about the research subject has been filled through use of primary sources such as archive documents, official publications, laws, journals of official reports, proceedings of memorandum, official gazettes, statistical data, Ayın Tarihi journal(government’s dating publication), articles from the magazines of the period, and books. Relevant evaluations have been made considering the transfer of agricultural tools and machines from the leading agricultural countries of the world to Turkey of the period under discussion. It has been found out that TZDK, which was established with the decree of the Turkish Council of Ministers in 1943, was turned into a public economic enterprise one year later and supplied thousands of machines or agricultural tools through either import from foreign countries or production at Adapazarı Agricultural Tools Factory, thereby rendering the agricultural sector wellequipped and making significant contributions to the national economy

PDF

___

AFETİNAN, Ayşe, Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Sanayi Planı 1933, TTK Yayınları, Ankara, 1972.
AFETİNAN, Ayşe, İzmir İktisat Kongresi, TTK Yayınları, 2. Basım, Ankara, 1989.
AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, 1453- 1559, Cilt: 2, 2. Basım, Tekin Yayınevi, Ankara, 1979.
AKTAN, Reşat, Türkiye İktisadı, Cilt: 1, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1968.
ARAR, İsmail, Hükümet Programları, 1920-1965, Burçak Yayınevi, İstanbul, 1968. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, 1906-1938, Yayına Hazırlayanlar: Ali Sevim vd., Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006.
AVCIOĞLU, Doğan, Türkiye’nin Düzeni, Cilt: 1, 5. Basım, Bilgi Yayınevi Ankara, 1971.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, Tek Adam 1922-1938, III. Cilt, Remzi Kitabevi, 9. Basım, İstanbul, 1985.
AYDIN, Mehmet Akif Aydın, “Arazi Kanunnamesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 3, İstanbul, 1991. Nadir Yurtoğlu [308]
CİN, Halil, “Arazi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 3, İstanbul, 1991.
Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi ve Programı, TBMM Matbaası, Ankara, 1931.
Cumhuriyet Halk Partisi Programı, Ulus Basımevi, Ankara, 1935. Demokrat Parti Programı, Ankara, 1946.
DP (Demokrat Parti) , Kalkınan Türkiye, Desen Matbaası, Ankara, 1954.
ELDEM, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, TTK Yayınları, Ankara, 1994.
GÜNEŞ, İhsan, Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı1920-1923, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
İktisat Vekâleti, Türkiye Cumhuriyetinin İkinci Sanayi Planı 1936, 2. Basım, TTK Yayınları, Ankara, 1989, s. VII-VIII.
KARABEKİR, Kazım, İktisat Esaslarımız, Hatıra ve Zabıtlarıyla 1923 İzmir İktisat Kongresi, Yayına Hazırlayan, Orhan Hülagü; Ömer Hakan Özalp, Emre Yayınları, İstanbul, 2001.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt: VI, 4. Basım, TTK Yayınları Ankara, 1988.
__________, Osmanlı Tarihi, Cilt: VIII, 3. Basım, TTK Yayınları, Ankara, 1988.
ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi, Haberler, Belgeler, Yorumlar, Ankara Üniversitesi S.B.F. Yayınları, 3. Basım, Ankara, 1981.
SARC, Ömer Celâl, Ziraat Sanayi Siyaseti, Arkadaş Matbaası, İstanbul, 1934, s. 15, 25.
SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, I. Cilt, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul, 1973.
TABAKOĞLU, Ahmet, Türkiye İktisat Tarihi, 9. Baskı, Dergâh Yayınları İstanbul, 2009.
Tarım Bakanlığı Teşkilat Proje Grubu, Tarım Hizmetleri ve Teşkilatının Yeniden Düzenlenmesi Hakkında Rapor, Ankara, 1964.
TC Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 50 Yılda Türk Sanayii, Mars Matbaası, Ankara, 1973.
TEKELİ, İlhan, İLKİN, Selim,1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, ODTÜ Yayınları, Ankara, 1977.
Cumhuriyet Dönemi Ziraatte Makineleşme Sürecinde Türkiye Zirai Donatım Kurumunun Yeri ve Önemi [309]
TEZEL, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, 1923- 1950, Yurt Yayınevi, Ankara, 1982.
Türkiye’de Zirai Makinalaşma, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1954.
Türkiye Tarımının Mekanizasyon Problemlerive Çözüm Yolları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, 1968.
Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, Devlet Basımevi, İstanbul, 1938.
YERASİMOS, Stefanos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, 1. Dünya Savaşından 1971’e, Cilt: 3, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1976.
YURTOĞLU, Nadir, Demokrat Parti Dönemi Tarım Politikaları ve Siyasi Sosyal Ekonomik Hayata Tesirleri (1950-1960), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017.
ZİNCİRLİ, Öncel, Türkiye’de Tarım Teşkilatının Tarihçesi, Ankara, 1994.