BOSNA-HERSEK PRAÇA ŞEHRİ MAHALLE CAMİSİ HAZİRESİNDEKİ TÜRBE

Türbeler, İslam sanatı içerisinde yer alan etkileyici yapı türlerinden biridir. Mezar üzerine inşa edilen bu yapı türü ile İslam coğrafyasında yoğun bir biçimde karşılaşmak mümkündür. Anadolu’da olduğu gibi Balkan’larda da pek çok örneği bulunmaktadır. Makale konusunu oluşturan türbe Bosna-Hersek Praça şehrinde yer almaktadır. Praça Saraybosna şehrinin 35 km. yakınındadır. Eskiden İstanbul’u Dubravnik’e bağlayan ticaret yolu üzerindedir. Kime ait olduğu konusunda değişik görüşlerin bulunduğu yapı kaynaklarda 16. yüzyıla tarihlenmiştir. Mahalle Camisinin haziresinde yer alan yapı altıgen bir plana sahiptir. Onikigen kasnağa oturan bir kubbesi bulunur. Yapıda inşa malzemesi olarak kaba yonu ve az miktarda da kesme taş kullanılmıştır. Beden duvarları ve kasnak kısmı da kaba yonu taştan örülmüştür. Kapı, pencere kemer ve sövelerinde düzgün kesme taş malzemeye yer verilmiştir. İncelenmiş olunan türbe, bu gelişim süreçleri göz önünde bulundurularak değerlendirildiğinde özellikle Anadolu ve Balkan’lardaki mimari açıdan plan, cephe düzeni, malzeme ve süsleme özellikleri bakımından benzer örnekler ile karşılaştırılarak Türk-İslam mimarisi açısından değerlendirilmeye çalışılacaktır.

The Mausoleum at the Cemetery of District Mosque in The City of Praça in Bosnia-Herzogovinia

Mausoleums are impressive structure types among Islamic art. This structure type, which is built over a burial place, is vastly seen around Islamic lands. There are a lot of samples in Balkans just as in Anatolia. The mausoleum subjected to this article is situated at the city of Praça in Bosnia-Herzogovina. Praça is on the 35th km from Sarajevo, on the trading route between Istanbul and Dubravnik. The patron of the structure is unknown but acourding to sources it is dated to 16th century. The building with a hexagonal plan is situated at the cemetery of the District Mosque. It has a dome rising over a dodecagon drum. Coarse cut stones and a few ashlar stones are used as the structural materials. The Drum and main walls are also built with coarse cut stones. Ashlar stones were used at the door and window arches and jambs. This article will examine the mausoleum taking the development stages into account as a Turkish-Islamic architecture, by evaluating it in terms of plan, façade, material, and decorative features in comparisons with other similar samples from Balkans.

PDF

___

Vakfiye Defterleri, Defter nu. 585:16
Afyoncu, E. (2008). Semiz Ali Paşa. TDV İslam Ansiklopedisi, 36, 495-496.
Allahverdi, R. (2016). Semiz Ali Paşa’ya ait bir vakfiye ve sınırname. Sosyal ve Liberal Bilimlerde Yeni Yöntemler, (2), 567-602.
Arık, O. (1969). Erken devir Anadolu-Türk mimarisinde türbe biçimleri. Anatolia (Anadolu), (11), 57-119.
Aslanapa, O. (1999). Türk Sanatı. Remzi Kitapevi.
Ayverdi, E.H. (2000). Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri (Yugoslavya), Cilt 2. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayını.
Bejtic, A. (1952). Spomenici Osmanske Arhitekture u Bosni i Hercegovini. POF, 3(4), 229-297.
Cezar, M. (1977). Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Cezar, M. (2010). Mufassal Osmanlı Tarihi Resimli-Haritalı. Cilt 2.Türk Tarih Kurumu.
Danişmend, İ.H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. Cilt 2. Türkiye Yayınevi.
Daş, E. (2003). Erken Dönem Osmanlı Türbeleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dernschwam, H. (1987). İstanbul ve Anadolu’ya Seyehat Günlüğü. (Yaşar Önen, Çev.). Kültür Bakanlığı.
Güler, T. (2016). Demir Kuşaklı Cihangir Süleymanname. Ötüken Neşriyat.
Mehmed, S. (2003). Sicill-i Osmanî. Cilt 1. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Müjezinoviç, M. (1998). İslamska Epigrafika Bosne i Hercegovine. SarajevoPublishing.
Oruç, H. (2005). 15. yüzyılda Bosna Sancağı ve idari dağılımı. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (18), 252-275.
Osmanzade, T, A. (1271). Hadikat’ül- Vüzera.
Önkal, H. (1996). Anadolu Selçuklu Türbeleri. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Özer, M. (2006). Üsküp’te Türk Mimarisi. Türk Tarih Kurumu.
Peçevi, İ. E. (1968). Peçevi Tarihi. Neşriyat Yurdu.
Ragheb, Y. (1996). İslam hukukuna göre mezarın yapısı. İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri, I,17-23.
Şemseddin, S. (1311). Kamusu’l Alam.
Tafro, D. (1954). Spasavalacki Radovi na Turbetu u Praci i Malkocevam Turbetu u Donjem Kopcicu. Naše Starine II, 221-223.
Tokuz, H. (2019). Bosna-Hersek’teki Osmanlı Türbe Mimarisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.