BELLEKLERDE BİR ÇINAR: DÜZİÇİ KÖY ENSTİTÜSÜ

Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin temel sorunu nüfusun çoğunluğunu oluşturan köylü kesiminin rejime entegre edilmesi ve aydınlatılmasıydı. Bu amaçla cumhuriyetin öncü kadrosu tarafından köyü ve köylüyü çok yönlü bilgilendiren aynı zamanda oranın sağlık sorununa çözüm getirecek bir kurum projesi çalışmalarına başlanmıştı. Atatürk'ün ölümünden sonra Cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü döneminde daha önceki çalışmalardan da istifade edilerek köy eğitmeni kursları, bilgiyi hayata dönüştüren "köy enstitüsü" adı altında toplanmıştır. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye'nin genelinde kurulan enstitülerden bir tanesi de Adana'nın sınırları içinde olan Haruniye bölgesinde Düziçi Köy Enstitüsü adıyla açılmıştır. Gün yüzüne çıkarılmış bir anı, şiir defteri dönemin havasını ve psikolojisini yansıtmak bakımından önem taşımaktadır. Yerel ve sözlü tarih çalışmamızda elde edilen ve daha önce fazla kullanılmamış fotoğraflardan, bir anı ve şiir defterinden yararlanılmıştır. Düziçi Köy Enstitüsü'nün gelişimi, kapanışı, yerel basın, tarihe tanıklık edenlerin ifadeleri ve zabıt ceridelerinin ekseninde ele alınarak literatüre katkı sağlanmak istenmiştir.

A Sycamore in The People's Minds

The main problem of young Turkish Republic was integration and illumination of village communities constituting majority of population to the system of government. For that purpose by the pioneer staff of the republic, informing village and villagers and at the same time bringing a new solution to the problems of there, foundation project studies were started. After the death of Atatürk, during İsmet İnönü, elected as the president, by benefiting from the opportunities of previous studies as well, rural instructor courses were gathered under the name of "village institutes" transforming knowledge into life. In the years of World War II one of the institutions founded all over Turkey was opened under the name of Düziçi Village Institute in the region of Haruniye within the boundaries of Adana. A memoir, poem book have an important place in terms of representing the ambient and psychology of the period. In our local and verbal history study, underused photographs, a journal and a poem book were benefited. By approaching the improvement of Düziçi Village Institute in accordance with its closure, local press, the testimony of witnesses of its history and recording journals, it is desired to contribute to literature.

PDF

___

Ahmet Lütfi Dağlar, Düziçi Enstitüsü ve Sonrası Kimi Anılarım, İzmir, 1989.
Cemil Koçak, Türkiye'de Milli Şef Dönemi (1938-1945), C.II, İletişim Yayınları, İstanbul, 1996.
Cumhuriyet Ansiklopedisi (1923-2000), C.I, YKY, İstanbul, 2002.
Doğan Avcıoğlu, Türkiye'nin Düzeni, Birinci Kitap, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1977.
Haşim Konar, Köy Enstitüleri, Selvi Yayınları, Ankara, 1990.
İ.Safa Güner, Köy Enstitüleri Hatıraları, İstanbul, Kervan Matbaa, 1963
İlhan Tekeli, Selim İlkin, Savaşın İçinden Geleceğine Yönelen İkinci Dünya Savaşı Türkiye'si, 3.Cilt, İletişim Yayınları, 2014.
İsmet İnönü, Defterler, C I, YKY, Ankara, 2001.
Mahmut Makal, BozkurdakiKıvılcım, Güldikeni Yayınları, Ankara, 1997.
Mahmut Makal, Köy Enstitüsü ve Ötesi, Güldikeni Yayınları, Ankara, 1997.
Mahmut Saral, Karartılan Aydınlık, Hatay, 2003, s.10-12; Köy Enstitüleri Defterleri 2, İstanbul 1963.
Mahut Makal, Köy Enstitüsü ve Ötesi, Güldikeni Yayınları, Ankara, 1997.
Murat Katoğlu, Cumhuriyet Türkiye'sinde Eğitim, Kültür, Sanat, Sina Akşin (ed.), Yakınçağ Türkiye Tarihi (1908-1980), C.I, Milliyet Kitaplığı.
Mustafa Aydoğan, Tonguç'a Mektuplarla, Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı, Ankara 2007.
Nurgün Koç, Türk Kültür Tarihi İçerisinde Köy Enstitüleri, İdeal Yayıncılık, İstanbul, 2013.
Pakize Türkoğlu, Tonguç ve Enstitüleri, Türkiye İş bankası Yayınları, Ankara 2013.
Rauf İnan, Köy Enstitüleri ve Sonrası, Öğretmen Yayınları, Ankara, 1988.
Süleyman Edip Balkır, Eski Bir Öğretmenin Anıları 1908-1940, Yeni gün Haber Ajansı, İstanbul, 1998.
Şahinkaya, Serdar, Gazi Mustafa Kemal ve Cumhuriyet Ekonomisinin İnşası, 1. Basım, ODTÜ yayımcılık, Ankara, 2009.
Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, 4. Kitap, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1999.
Şerafettin Turan, İsmet İnönü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2003.
Ahmet Akbaş, "Eğitimin Bilgeleri Köy Enstitüler", Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C4, S2, Aralık 2008.
Ahmet Köklügiller,"Ölümünün 6. Yıldönümünde Hasan Ali Yücel", Varlık, Sayı 689, 1Mart 1967.
Ahmet Soner, "Yeni Köy Enstitüleri", Özgür Gündem, 8 Eylül 2012.
Ali Ata Yiğit, "İnönü Döneminin Köye Özel Öğretmen Yetiştirme Projesi: Köy Enstitüleri", Türkler Ansiklopedisi, C .17, Ankara, 2002.
Ali Yüce, "Şeytanistan",Milliyet, 12 Ekim 1970.
Ali Yüce, "Şeytanistan",Milliyet, 12.10.1970.
Behzat Ay, "Acımasızlık, Hayınlık",Cumhuriyet, 4 Mayıs 1990.
Doğan Hızlan, "Köy Enstitülerini Yeniden Hatırlamak", Hürriyet, 2 Kasım 2013.
Ebru Güher, "Maarif Salnamelerine Göre Cebel-i Bereket Sancağı'nda Eğitim-Öğretim ( H. 1316-1321/ M.1898-1903"),Turkish Studıes, Volum9/4 Spring 2014.
Cemil Koçak, "Köy Enstitülerini CHP Açmış Sonra da Kapatmıştı", Star Gazetesi, 13 Nisan 2013.
Mustafa Balbay, "Köy Enstitüsünde", Cumhuriyet, 26.05.2014.
Muhammed Sarı, "442 Sayılı Köy Kanunu Çerçevesinde Cumhuriyet Dönemi Köye Yönelik Çalışmalar", Tarih Okulu Dergisi, Yıl 7, Sayı XIX, 2014
Necdet Aysal, "Anadolu'da Aydınlanma Hareketi'nin Doğuşu: Köy Enstitüleri," Ankara Üniversitesi, Tük İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk Yolu Dergisi, S.35-36, Mayıs-Kasım 2005.
Refet Tanışak, "Düziçi Köy Enstitü Mezunlarını Uğurlarken", İlköğretim Dergisi, C IX, Sayı, 166, 1 Kasım 1944.
Turan Altuntaş, "Köy Enstitüleri", Cumhuriyet, 17 Nisan 1984.
Uğur Pişmanlık, "Köy Enstitülü Bir Yazar", Cumhuriyet, 15 Nisan 2011.
Zeki Sarıhan, "Köy Enstitülerini Kim Kapattırmış?", Cumhuriyet, 10 Mayıs 2013.