BELÂGAT KİTAPLARINDA RÜCÛ’ SANATININ TARİF VE TASNİFİ

Bir mana sanatı olan rücû', belâgat kitaplarında biribirine benzer şekillerde açıklanmıştır. Bu sanat ilk belâgat kitaplarından Miftâhu'l-Ulûm'da yer almamakla beraber onun özet veya şerhlerinde yer almış ve Osmanlı belâgat kitapları da bunları takip etmiştir. Belâgat kitapları me'ânî, beyân, bedî' olarak üç bölümden oluşmakta ve edebî sanatlar bedî' bölümünde açıklanmaktadır. Bu kitaplarda edebî sanatlar lafzî ve manevî olarak iki başlık altında ele alınmakta ve tarif ve tasnifçe birtakım farklar görülebilmektedir. Bu kitaplarda herhangi bir sanatın farklı adlarla geçtiği, bir kitapta yer alırken diğerinde yer almadığı veya farklı bölümlerde anlatıldığı, iki ayrı sanat olarak açıklandığı sık görülen bir durumdur. Rücû' sanatı belâgat kitaplarının çoğunda yer almış bir mana sanatıdır. Rücû', söylenen bir sözden nükte gereği geri dönüp onu bozmak anlamında bir sanattır. Bu sanatta söylenen bir söz geri dönüş yapılarak reddolunmaktadır. Bu makalede bu sanat, belâgat kitaplarından mukayeseli biçimde ortaya konulmaktadır

The Definition And Classification Of The Rucu In Rhetoric Books

The rucu, which is a meaning art is described in a similar way in the books of rhetoric. This art was not included in Miflâhu'l-Ulûm from the first books of rhetoric, but it was included in its abstracts or commentaries and Ottoman belâgat books followed them. Belâgat books are composed of three parts as 'me'ânî, beyân, bedî 'and literary arts are explained in the bedî' section. In these books, literary arts are handled verbal and meaning under two headings, and there are some differences in description and classification. In these books, any art can pass by different names; it may not be included in one book while it is in the other; can be described in different sections; can be explained as two separate arts; this is a common occurrence. The Rucu, is a meaning art included in many rhetoric books. Rucu is an art in the sense that it is a promise to go back and destroy it. A promise in this art is being refused by returning. In this article, this art is put forth in a comparative form from the books of rhetoric

PDF

___

ABDURRAHMAN SÜREYYA (1303). Mîzânü’l-Belâga, İstanbul.
AHMED CEVDET PAŞA (1307). Belâgat-i Osmâniyye, 3.baskı, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
AHMED HAMDÎ (1293). Belâgat-ı Lisân-ı Osmânî, İstanbul:Matbaa-i Âmire.
AHMED REŞİD (1328). Nazariyyât-ı Edebiyye, İstanbul.
İBNÜ’L-KÂMİL Mehmed Abdurrahman (1309), (Tertîb-i cedîd) Belâgat-i Osmâniyye, İstanbul: Kaspar Matbaası.
KAZVİNÎ, Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed, Telhîsü’l-Miftâh, İBB Atatürk Kitaplığı, K.1241.
MEHMED RİF’AT (1308). Mecâmiü’l-Edeb (3 cilt). İstanbul.
MUALLİM Naci. (1307). Istılâhât-ı Edebiyye. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
RECÂİZÂDE M. E. (1299). Ta’lîm-i Edebiyyât. İstanbul: Mihran Matbaası.
RUSCUKLU MEHMED HAYRİ (1308), Belâgat, İzmir.
SADÜDDİN TEFTÂZÂNÎ, el-Mutavvel, İstanbul Belediyesi, Atatürk Kitaplığı, nr. K-424.
SAİD PAŞA (1305). Mîzânü’l-Edeb, İstanbul.
SARAÇ, M. A. Y. (2004). Edebî Sanat Terimlerinin Türkçe Karşılıkları Üzerine. TDED, C. 32. s.131-147.
SİRACÜDDİN SEKKÂKÎ (1987). Miftâhu’l-Ulûm. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye.
SÜLEYMAN PAŞA (1289). Mebâni’l-inşâ II, Mekteb-i Fünûn-ı Harbiyye-i Hazret-i Şâhâne Matbaası, İstanbul.
TAHİRÜ'l-MEVLEVÎ (1936). Edebiyat Lügati, Âsâr-ı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı, İstanbul.