BATTAL GAZİ DESTANI'NDA DİNÎ UNSURLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Anadolu Selçukluları devrinde Anadolu'daki içtimaî şartlar dinî bir edebiyat ile birlikte destanî bir edebiyatın gelişmesini de sağlar. Anadolu serhatlerindeki TürkBizans mücadeleleri bazı destanî mahsuller doğurur. Bizans edebiyatında Akritas destanını doğuran bu devamlı savaşlar, Türkler arasında da Battal Gazi, Danişmend Gazi gibi destanî ürünler vücuda getirir. Battal Gazi Destanı Türk edebiyatının en çok tanınan ve bilinen destanlarından biridir. Battal Gazi Destanı hakkında pek çok yerli ve yabancı araştırmacı çalışma yapmıştır. Sadeleştirilerek hikâye ve roman hâline getirilmiş, hatta sinema filmi yapılmış ve yeni nesillerin hizmetine sunulmuştur. Türkler Battal'a gazilik sıfatını layık görmüş ve onu yüzyıllardır hayalinde böyle yaşatmıştır. Onu Hz. Muhammed'in soyuna da bağlayarak seyyit unvanını vermiştir. Türkler, Anadolu'nun fethinden sonra yoğunlaşan Türk-Bizans mücadeleleri sürecinde bu unutulmaz kahramanı sembolleştirmişlerdir. Çalışmamızda Battal Gazi Destanı'nda dinî unsurların varlığı incelenmiştir. İnceleme sonucunda, destanda İslam'ın etkisinin kendisini hissettirdiği görülmüştür.

An Assessment Of Religious Elements In The Epic Of Battal Gazi

Social conditions of Anatolia provide not only the development of a religious literature but also a legendary literature in the period of Anatolian Selçuklu. The battles between Turks and Byzantium in Anatolian borders create some legendary products. These continuous battles which form Akritas Epic in Byzantine literature create legendary products like Battal Gazi's Epic and Danişmend Gazi's Epic among Turks. One of the most well-known and known epics of Turkish literature is the epic of Battal Gazi, too. Many domestic and foreign researchers has made work about the epic of Battal Gazi. It was simplified and made into stories and novels, even its movie was made and it was presented to the new generations' service. Turks gave Battal to the veteran title and they lived him in their dreams for centuries. Connecting him to the descendants of Hadrat Muhammad Turks gave him the adjective sayyid. Turks symbolized him as an unforgettable hero in the process of the battles against Byzantium. In our study, the existence of religious elements in the Epic of Battal Gazi were examined. With the examination results, it was observed that the effects of Islam can be felt in the epic.

PDF

___

ALGÜL, Hüseyin. (1996). "Gazve". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 488-489.
APAYDIN, H. Yunus. (2008). "Namaz", İlmihal I, İman ve İbadetler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
ARAK, Hüseyin. (2006). Alman Halk Kahramanı Kral Rother ile Türk Halk Kahramanı Seyyid Battal Gazi'nin Tarihsel Gerçekliği. Millî Folklor, 72, 47-57.
ARAK, Hüseyin. (2010). Kral Rother ve Seyyid Battal Gazi Destanları'nda İstanbul'u Fethetme Mücadelesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3/11, 33-43.
ARTUN, Erman. (2006). Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı. İstanbul: Kitabevi.
ASLAN, Ensar. (2008). Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Maya Akdemi. ATASOY, İhsan. vd. (2014). Sahabîler Ansiklopedisi. İstanbul: Nesil Yayınları.
ATSIZ, Hüseyin Nihal. (2002). "İslamiyet'ten Önce Türk Destanı". (İslamiyet Öncesi Türk Destanları, Hazırlayan: Saim SAKAOĞLU-Ali DUYMAZ). İstanbul: Ötüken Neşriyat, 52-55.
BANARLI, Nihad Sâmi. (1997). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, 1. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
BARDAKOĞLU, Ali. (2008). "Haramlar ve Helâller". İlmihal II, İslâm ve Toplum. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 29-193.
BARS, Mehmet Emin. (2014a). Manas Destanı'nda İslamî Unsurlar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/1, 450-462.
BARS, Mehmet Emin. (2014b). Türk Kültüründe Anne ve Âşık Garip Hikâyesinde Görünüşü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, 82-94.
BARS, Mehmet Emin. (2015a). Türk Destan Kahramanı Tipi Bağlamında Battal Gazi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 36, 7-20.
BARS, Mehmet Emin. (2015b). Türk Kültüründe Rüya ve Battal Gazi Destanı'nda İşlevleri. International Journal of Language Academy, 3/1, 73-93.
BORATAV, Pertev Naili. (1984). Köroğlu Destanı. İstanbul: Adam Yayıncılık.
BORATAV, Pertev Naili. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
CİCİOĞLU, Muhammet Nurullah. (2013). Kırgız Türkçesiyle Yazılmış Olan Seyyid Battal Gazi Destanı Üzerine Bir İnceleme. Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/4, 427-440.
ÇAĞ, Galip. (2012). Osmanlıların Balkanları Fethinde İslam Kimliğinin Etkisi/Katkısı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3/2, 125-142.
ÇELEBİ, İlyas. (1998). "Hızır". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 406-409.
ÇETİN, Halil. (2012). Ağaç Motifli Osmanlı Saltanat Rüyasının Tabir İlmi Açısından Değerlendirilmesi. Akademik Bakış, 5/10, 25-38.
ÇOBANOĞLU, Özkul. (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
ÇORUHLU, Yaşar. (2006). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
DEMİR, Necati; Mehmet Dursun ERDEM. (2006). Türk Kültüründe Destan ve Battal Gazi Destanı. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 1, 97-139.
GÜNAY, Umay. (2000). İslâmî Dönemde Türk Toplumunda Kadının Yeri ve Önemi. Millî Folklor, 46, 4-9.
KAFADAR, Cemal. (1996). "Gazâ". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 427-429. KAFESOĞLU, İbrahim. (2012). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
KAPLAN, Mehmet. (2005). "Gazi Tipi", Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3, Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 101-108.
KILAVUZ, Ahmet Saim. (2008). "Akaid", İlmihal I, İman ve İbadetler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
KÖKSAL, Hasan. (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
KÖKSAL, Hasan. (2007). Battal Gazi Destanı. Ankara: Akçağ Yayınları. KÖPRÜLÜ, M. Fuad. (2003). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Akçağ Yayınları.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad. (2004). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
KUR'AN-I KERİM'İN YÜCE MEALİ. (2011). Elmalılı M. H. YAZIR. (Sadeleştiren: Mustafa KASADAR). İstanbul: Ravza Yayınları.
KÜLEKÇİ, Numan. (1999). Mesnevi Edebiyatı Antolojisi C. 2. Erzurum: Aktif Yayınevi.
LEVEND, Agâh Sırrı. (2008). Türk Edebiyatı Tarihi. I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
OCAK, A. Yaşar. (1992). "Battal Gazi". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C. 5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. OĞUZ, M. Öcal. (1995). Destanlarımızdaki Olağanüstü Doğum Motifi Etrafında Manas. Millî Folklor, 27, 12-13.
ÖZCAN, Abdülkadir. (1996). "Gazi". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 443-445.
PALA, İskender. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
UŞŞAK, Cemal. (2013). Kütüb-i Sitte'den Seçme Hadisler. İstanbul: Nesil Yayınları.
ÜŞENMEZ, Emek. (2013). Yunus Emre Divanında Türkçe İslami Terimler. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/1, 625-644.
YILMAZ, Ayfer. (2004). Türk Kültüründe Kadın. Millî Folklor, 61, 111- 123.
YILMAZ, Kadriye; Kamile ÇETİN. (2007). Rüyalar ve Niyazî-İ Mısrî'nin Ta'bîrâtü'l-Vâkı'ât Adlı Eserinde Rüyaların Dili. Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 2/4, 1066-1076.
YILMAZ, Nuran. (2007). Kültürümüzden Atasözlerimize Yansıyan İslam Dininin İnanç Esasları: "Âmentü". Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2/4, 1077-1094.