ARAP EDEBİYATINDA HİKMET TÜRÜNE BİR ÖRNEK OLARAK HİKEM-İ ‘ATÂİYYE VE EDEBÎ ÖZELLİKLERİ

Arap edebiyatında hikmet türü asırlar boyu süren edebî ve kültürel birikimi içerisinde barındıran, ancak üzerinde yeterince araştırma yapılmamış olan parlak bir alandır. Bu türün bir örneği olarak İbn Atâullah el-İskenderî'nin Hikem'i Atâiyye'si hikmet türünde verilmiş olan en meşhur ve kıymetli eserlerden biridir. Eserin hacminin küçüklüğüne rağmen üzerine çeşitli dillerde onlarca şerh ve tercüme çalışması yapılmıştır. Günümüzde de üzerine yapılan çalışmalar devam etmekte olan eser nadir ve dikkat çekici bir hikmet örneğidir. Eser bilimsel alanda genel olarak tasavvuf araştırmacıları tarafından incelenmiştir. Ancak eserin sahip olduğu dil, üslup ve edebî özellikler hakkında yok denecek kadar az sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu makalede Arap edebiyatında hikmet türü perspektifinden bir örnek metin olarak Hikem-i 'Atâiyye metni edebî özellikleri açısından incelenmiştir. Bu özelliklerin bilinmesinin metnin çok boyutlu bir şekilde ve daha ileri düzeyde anlaşılmasına fayda sağlayacağı kanaatine ulaşılmıştır

As an Example of Wisdom in Arabic Literature Hikem-i Atayiyye and Its Literary Properties

Wisdom in Arabic literature is a brilliant field that has been housed in literary and cultural accumulation for centuries and has not been thoroughly researched. As an example of this kind Ibn Atallah al-Iskenderi's Hikem is one of the most famous and precious works given in the form of wisdom. Although the volume of the work is small, dozens of commentaries and translations have been made in various languages. The work that is being done on the present day is a rare and remarkable example of wisdom. The work has been studied by Sufi researchers in general. However, there is little research to be done about the language, style and literary features of the work. In this article, Hikem-i 'Atayiyye text is examined in terms of literary features as an example text from wisdom type perspective in Arabic literatüre. We have come to the conclusion that the knowledge of these properties will benefit the multidimensional and further understanding of the text.

PDF

___

TBMM, Erişim Tarihi: 23.07.2013, http://www.tbmm.gov.tr/develop/ owa/td_v2.sayfa_getir? sayfa= 2:4&v
Türk Hava Kurumu, Erişim Tarihi: 23.07.2013, http://www.thk.org.tr /web2011/._meclis=1&v_donem=2&v_yasama_yili=&v_cilt=10&v_birlesim =001. Ahmed Zerrûk, eş-Şerhu’l-hadî aşara ‘ale’l-Hikemi’l-‘atâiyye, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2011.
Akın, Hanefi, Sahih-i Buhari Muhtasarı I-II, Cihad, Zincire Vurulmuş Esirler,144, İstanbul: Beka Yayınları, 2009.
Ali el-Cârim, Mustafâ Emîn, el-Belâgatu’l-vâdiha, Kahire: ed-Dâru’lMısriyyetu’s- Su‘ûdiyye, 2005.
Ali el-Hatîb, Fî riyâdi’l-edebi’s-sûfî, Kahire: Dâru nahdati’ş-şark, 2000. Âtıf Cûde Nasr, er-Remzu’ş-şi‘rî ‘inde’s-sûfiyye, İskenderiye: Dâru’lEndelus, 1978.
Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatı Tarihi I, Cahiliye Dönemi, Erzurum: Fenomen Yayınları 2009
Ebu Nasr Serrâc et-Tûsî, el-Lum‘a , (Tahkik, Abdulhalîm Mahmûd vd.), Kâhire: Dârul-kutubu’l-hadîse, 1960.
Ebu’l-Vefâ el-Ganîmî et-Taftazânî, İbn ‘Atâullah es-Sekenderî ve tasavvufuhu, Kâhire: Mektebetu’l-mısriyye 1969.
Es‘ad es-Sehmerânî, Mevsûatu’t-tasavvufi’l-muyessara, Beyrut: Dâru’n-nefâis, 2015.
Golziher, I. , Klasik Arap Literatürü, çev. Azmi Yüksel-Rami ER, Ankara: İmaj yayınları, 1993.
İbn Atâullah es-Sekenderî, Letâifu’l-Minen, Tahkik: Muhammed Aburrahmân Şâgûl, Kâhire: Mektebetu’r-ravda, 2006.
------------------ el-Hikem’ul-‘atâiyye, Kâhire: Dâru’s-selâm, 2007.
--------------------Resâilu İbn ‘Atâullah es-Sekenderî, Tahkik: Sa‘îd Abdulfettâh, Kâhire: Mektebetu’s-sekâfeti’d-dîniyye, 2009.
------------------- Tasavvufî Hikmetler Hazinesi Hikem-i Ataiyye, Tercüme ve şerh: Abdulaziz Hatip, İstanbul: Nesil Yayınları 2008.
‘İmâr ‘Ali Hasen, Fursânu’l- ‘aşki’l- ilâhî, Kâhire: Muessesetu’l-Mısrî, 2012.
Kara, Mustafa, “İbn Atâullah el-İskenderî”, Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.XIX, İstanbul, 1999, s. 337-338.
Katip Çelebi, Keşfu’z-zunûn, c.I-II, Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-arabî 1941.
Muhammed Ebu’l-Alâ el-Hamzavî, es-Sûretu’l-beyâniyye fî’l-Hikemi’l‘atâiyye, (Sayfa numarası kullanılmamış, Erişim Tarihi: 13.05. 2015), http://hgfghym.blogspot.com.tr/2010/02/blog-post.html.
Muhammed Sa‘d Hasan Feşvân, Dirâsât fi’l-edebi’s-sûfî ve târîhuh, Kâhire: Dâru’l-kutub ve’l-vesâiku’l-kavmiyye, 1979.
Muhammed Osman Ali, Fî edebi mâ kable’l-İslâm, Trablus, 1983.
Özel, Ahmet Murat, “İbn Ataullah el-İskenderî’nin Allah’ın Varlığına Dair Kanıtlara Yönelik Eleştirisi” Marife Dini Araştırmalar Dergisi, Sayı: 2, s.125-138, 2013.
Zeki Mubârek, et-Tasavvufu’l-islâmî fi’l-edeb ve’l-ahlâk, Beyrut: elMektebetu’l-‘asriyye, 2006.
ez-Ziriklî, Hayruddîn, el-A‘lâm, I-VIII, Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’lmelâyîn, 2006.