ANTİK DÖNEMDE KEMER VE TONOZ

Mimaride herhangi bir açıklığı geçmenin iki yolu vardır: birincisi lento denilen düz yatay atkı ya da kiriş yapmak, ikincisi ise eğrisel bir yapı elemanı yani "kemer" inşa etmektir. Kemer formundan dolayı, üzerindeki yükleri aşağıya aktarmada daha emniyetli ve uzun vadede yapı için daha olumludur. Kendi içinde yapının şekline ve döneme göre farklı formları da bulunan bu yapı elemanları yapı da sadece tek bir amaç doğrultusunda hizmet etmemiştir. Bu yapının ötelenmesiyle meydana getirilen kargir örtü sistemine de "tonoz" denir ve tonozlarında farklı formları bulunmaktadır. Çok erken dönemlerden bu yana inşacıların yapılar üzerindeki yükü dağıtma ve yapıların üst örtülerini oluşturma konusunda yaptığı çalışmalar dönem dönem bölgesel farklılıklar göstermektedir. Bu yapı elemanlarının yapılar üzerinde ne şekilde kullanıldığı ve dönemlere göre gelişimini anlamak için çeşitli bölgelerdeki örnekler değerlendirilecektir. Aynı zamanda bu yapı elemanlarının dönemsel gelişimleri ve değişimleri de yapılan bu çalışmada ortaya konulmaya çalışılacaktır

Arch and Vault in Ancient Time

In architecture, there are two ways of linking any opening: the first one is to build a plain horizontal weft or beam that is called lintel and the second one is to build a curvilinear structure that is called "arch ". Arch transfers loads to the base in a safer way and it is a better option for the building in the long term. These structural elements, that come in different forms according to the period and the shape of the building, do not serve only one purpose in a building. The masonry revetment system that is generated with this structure is called "cross vault" and has different forms. The works of the constructors to spread the load throughout the building and to create their cover coats have differed according to regions from period to period, ever since very early periods. To understand how these construction elements were used in the buildings and how they improved from period to period several examples from various regions will be evaluated. At the same time, a presentation of the periodical improvements and changes these structural elements went through in time will be attempted in this study

PDF

___

Adam, J. P., Roman Buildings, Materials and Techiniques, Çev.: A. Mathews, London, 1994.
Bartoloni, G.,&Cerasuolo,O., “The Balanced Skill. To Build Arches and Vaults in Early Etruria”, içinde “Craft and People. Agents of Skilled Labour in the Archaeological Record” International Conference at the British Museum, London, 2012.
Boyd, T. D., “The Arch and Vault in Greek Architecture”, AJA, Vol. 82, No. 1, 1978, 83-100, 1978.
Crouch, D. P., History of Architecture Stonehenge to Skyscrapers, McGraw-Hill College, New York, 1985.
Jacobson, M. David., Hadrianic Architecture and Geometry, AJA Vol.90, No-1, 1986, s. 69-83.
El-Derby A.A.O.D.,& A. Elyamani., The Adobe Barrel Vaulted Structures In Ancıent Egypt: A Study Of Two Case Studıes For Conservation Purposes, A Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 16, No 1,(2016), 295-315.
Ersoy, H. Y., “Kemer”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi 2, 982-983, Yem Yayınları, İstanbul 1997a. Ersoy, H. Y., “Tonoz”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. 3, 1801-1802.
Yem Yayınları, İstanbul 1997b. Fletcher, S. B., A History of Architecture on the Comparative Method, Athlone Press 1961.
Fletcher, S. B., Sir Banister Fletcher’s A History of Architecture, Architectural Press1996.
Gates, C. Ancient Cities: The Archaeology of Urban Life in the Ancient Near East and. Egypt, Greece, and Rome, New York: Routledge, 2003.
Güven, S., “Roma Mimarlığını Anlamaya Çalışmak”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, (Mayıs-Haziran-Temmuz), 177-191, Doğu Batı Yayınları, 2009.
Hasol, D., Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları 1998.
Jansen, M., Mohenjo-Daro, Indus Valley Civilization: Water supply and water use in one of the largest bronze age cities of the third millennium bc.Technical Report. 2015.
Antik Dönemde Kemer ve Tonoz [829] Landels, J. G. (çev. B. Bıçakçı), Eski Yunan ve Roma’da Mühendislik Tübitak Yayınları, 2000.
Leick, G., A Dictionary of Ancient Near Eastern Architecture, Routledge,1988.
Naumann, R., (çev. B. Madra), Eski Anadolu Mimarlığı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1998.
Nossov, K. S., Hittite Fortifications c.1650-700 BC., Osprey Publishing Ltd. 2008.
Plommer, H., Ancient and Classical Architecture I, Longmans Green and Co.1956.
Robertson, D. S., Greek and Roman Architecture, Cambridge University Press, 1992.
Roth, L. M., (çev. E. Akça), Mimarlığın Öyküsü, Kabak Yayınevi, 2006.
Seneca, Epustulae Morales, Kitap I-X (Çev.T.Uzel), Ankara, 1992. Sevin, V., Yeni Assur Sanatı I Mimarlık, Kabalcı Yayınları, 1999. Thorpe, M., (çev. R. Akbulut), Roma Mimarlığı, Homer Kitabevi İstanbul, 2002.
Tulunay, E. T., “Etrüsk mimarlığı ve sanatı”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. 1, 561-567, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 1997.
Yegül, F., Antik Çağ'da Hamamlar ve Yıkanma, (çev. Emel Erten), İstanbul: Homer Kitabevi, 2006.
Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap (çev. S. Güven),Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı 2005.