ANI ŞEHRİ’NİN DOĞUŞ VE KARSELİ DERGİLERİNE YANSIYAN YÜZÜ

Anı Şehri Kars’ın kırk km güneydoğusunda İslam öncesi ve sonrası yaklaşık sekiz yüz yıla yakın Türk hanlıklarının merkezi olmuş, birçok millete ev sahipliği yaptığı için kültür zengini bir şehirdir. 1064’te Selçuklu hükümdarı Alparslan tarafından Anı Şehri’nin fethi bütün Anadolu’nun Türk yurdu haline gelmesinde atılan ilk ve en önemli adımdır. 1064’te Türklerin Anadolu’ya giriş kapısı olan Anı, çeşitli milletleri bünyesinde barındırmıştır. 1647’de Evliya Çelebi, Kağızman’dan Erivan’a geçerken Anı için harap küçük bir kale tabirini kullanmıştır. O yıllarda harabe halinde olan Anı’nın ne zaman ören yeri haline geldiği bilinmemektedir. Anı Şehri’nin fetih tarihi Kars ve Kars halkı için her zaman kutsal kabul edilmiştir. Bu bağlamda 16 Ağustos 1964’te Anı’nın fethi, Anadolu’nun Türk yurdu haline gelişinde çok önemli bir role sahip olduğu için 1970’lere kadar, Kars’ta her yıl büyük kutlama törenleri yapılmıştır. Örneğin her zaman açık havada kutlama yapılırken, şehrin alınışının dokuz yüz birinci yıl dönümünde genel seçim dönemine denk gelmiş ve kutlamaları aksatmamak maksadıyla kapalı salon kutlamaları yapılmıştır. Dokuz yüz ikinci yıl dönümünde yani 14-18 Ağustos 1966’da geniş çaplı kutlamalar yapılmıştır. Tarihi önemi büyük olan Anı Şehri’nin tarihi zenginliği bugün pek çok kişi tarafından bilinmemektedir. Çalışmada tarihini bilmeyen milletlerin geleceğini başkası çizer şiarıyla hareket edilmiş bu konudaki bilgi açığı bir nebze kapatılmaya çalışılmıştır. Türkiye’de açılan halkevleri ile ortalama aynı dönemlerde açılan Kars Halkevi’nin basın yayın organlarından olan Karseli ve Doğuş Dergileri bu eksiği gidermek için bir rehber misyonu yüklenmiştir. Tarihi ve tüm özellikleriyle ilgili olarak Kars Halkevi Doğuş ve Karseli dergilerinde konuyla ilgili çok fazla ayrıntı verilmiş, bilhassa tarihi dokusu adım adım işlenmiştir. Çalışmada bu dergiler taranarak Anı Şehri hakkındaki bilgi eksiği ortadan kaldırılması hedeflenmiştir. Ulaşılması istenilen hedef doğrultusunda mezkur dergilere ağırlık verilmiş, konuyla ilgili olarak ulaşılabilen kaynaklar incelenmiş ve okuyucunun Anı şehri hakkında bilgi sahibi olması arzu edilmiştir.

Face of Ani City Reflected on Dogus and Karseli Journal

Anı City has been the the center of the Turkish dynasties for nearly 800 years in 40 km southeast of the Kars before and after the Islam and is a culture rich city as it hosted many nations. The conquest of the Anı city by the Seljuk ruler Alparslan in 1064 had been the first and most important step to convert Anatolia a Turkish homeland. Anı that was the entrance gate of the Turks in 1064 hosted various nations within its structure. When going from Kagizman to Erivanin 1647, Evliya Celebi the expression of a small and ruined castle for the city. It is not known when the Anı city had been ruins that was ruined in those years. The conquest date of Anı city has always been considered sacred for Kars and people of Kars. In this context, because the conquest of the Anı in August 16, 1964 had a very important role to convert Anatolia into a Turkish homeland, 1every year great celebration ceremonies were held in the Kars until 1970s. When celebrating every year in Kars, the 90th anniversary of the conquest of city coincided with the general election period and indoor hall celebration was made in order not to hinder the celebrations. In Nine Hundred Second anniversary, large-scale celebrations were made that was in August 14-18, 1966. Today, Anı City that has an important historical importance is not known by many people. In the study. In this study, it is acted with the slogan of " future of nations who do not know their history is determined by others" and the information gap on this issue has been tried to be closed to some extent. Karseli and Doğus Journals which are one of the press organs of Kars Community Center opened approximately in the same period with the community centers opened in Turkey, have undertaken a guiding mission in order to overcome this deficiency. In terms of its history and all its features, the Kars Community Center journals named Doğuş and Karseli have given too much detail on the subject. In particular, its historical texture is processed step by step. In the study, these journals were searched and the aim was to eliminate the lack of information about the city of Ani. In line with the target to be achieved, the mentioned journals were given weight, the sources available were examined and the reader was requested to have information about the city of Anı.

PDF

___

Süreli Yayınlar
Karseli Dergisi, Ağustos 1966, Sayı:25.
Karseli Dergisi, Ekim 1966, Sayı:25.
Doğuş Dergisi, Eylül 1936, Sayı:32.
Doğuş Dergisi, İkinci Teşrin 1936, Sayı:33.
Doğuş Dergisi, Temmuz 1936, Sayı:30.
Doğuş Dergisi, Ağustos 1936, Sayı:31.
Doğuş Dergisi, 23 Nisan 1936, Sayı:28.
Doğuş Dergisi, Mart 1940, Sayı:10(51).
Karseli Dergisi, Ekim 1964, Sayı:3.
Karseli Dergisi, Eylül 1965, Sayı:14.
Doğuş Dergisi, Haziran-Temmuz 1940, Sayı:54-55.
Doğuş Dergisi, 1941 Nisan, Sayı:57.
Karseli Dergisi, Haziran 1966, Sayı:23.
Doğuş Dergisi, 1941 Nisan, Sayı:57.
Karseli Dergisi, Ekim 1965, Sayı: 15
Doğuş Dergisi, Haziran-Temmuz 1940, Sayı:54-55.
Doğuş Dergisi, Mart 1940, Sayı:10(51).
Doğuş Dergisi, Şubat 1940, Sayı:9-50.
Doğuş Dergisi, II.Kanun 1940, Sayı:8-(49).
Araştırma ve İnceleme Eserleri
Aklan, A. T. & Diğerleri. (1999). Osmanlı Tarihi VI, İstanbul: İz Yayıncılık.
Arslanoğlu, C. E. (1986). Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkata-i Milliyesi, Ankara:, Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları.
Atak, S. (1946). Doğunun Kapısı Kars, İstanbul: İbrahim Horoz Matbaası,
Boy, A. (2016). Kars Eğitim Tarihi, Tanzimat’tan 2015’e (Basılmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
CHP yayınları. (1943). Kars, İstanbul: Yeni Sabah Matbaası.
Gündoğdu, H. (2006). Ani Ören Yerindeki Kültür Varlıkları. Kars Beyaz Uykusuz Uzakta, Hz: Filiz Özdem, İstanbul: YKY, 229-273.
Gürlüyer, A. (2010). 1938-1960 Yılları Arasında Kars’ta Sosyo-Kültürel Hayat, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
Kalaycıoğlu, S. (2009). Kars Gazetesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü, Kars.
Karal, E. Z. (1995). Osmanlı Tarihi VIII, Ankara: TTK.
“Kars’ın Zabt ve İstilası”, İkdam Gazetesi, 28 Nisan 1917, s.25.
Kars Valiliği Milli Eğitim Müdürlüğü Yayınları. Cumhuriyetin Yetmiş Beşinci Yılı Kars Belgeseli, 1998, 2000.
Kürkçüoğlu, E. (2002). Ermeni Bizans Türk Hakimiyeti’nde Anı. Ermeni Araştırmaları Dergisi, 4.
Kırzıoğlu, F. (1982). Anı Şehri Tarihi, Ankara: San Matbaası.
Kırzıoğlu (1953). Kars Tarihi, İstanbul: Işıl Matbaası.
Kırzıoğlu (1964). Kars Yaylası, İstanbul: Atatürk üniversitesi Yayınları.
Köymen, M. (1998). Altay. Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara: TTK.
Mateos, Urfalı. Vekayi-Namesi 8952-1136; ve Papaz Grigor’un Zeyli, Çev. Hrant D. Andreasyan, Ankara:TTK.
Solmaz, G. (2006). Ortaçağ’da Anı Kalesi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 6, 131-148.
Solmaz, G. (2000). Ortaçağ’da Erzurum Kars Kaleleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Toker, T. (2011). Kars, Coğrafya, Tarih, Ekonomi, Kars: Kars Basımevi,1939. Ural, Selçuk ve Diğerleri. Geçmişten Cumhuriyete Kars Tarihi, Kars: Kafkas Üniversitesi Yayınları.
Öncü, A. S. (2000). Varlık Gazetesi, (25 Ağustos 1921- 31 Aralık 1923), (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yurt Ansiklopedisi. Kars, Anı Yayıncılık, 1982.