ABD’NİN TÜRKİYE’YE SİLAH AMBARGOSU VE YAHUDİ LOBİCİLİĞİ (1975)

Türkiye, NATO bünyesinde ortak güvenliğini güçlendirmek ve bölgesel savunmasına destek sağlamak maksadıyla 1954 yılında çıkarılan kanunla Amerika Birleşik Devletleri ile karşılıklı işbirliği dengesi kurmuştur. Türkiye, Waşington Antlaşması kapsamında savunmaya yönelik olmak suretiyle muhtelif yerlerde ABD'ye bazı imkânlar tanırken askerî envanter ve eğitim alanlarında da ABD’nin yardımlarından yararlanmıştır. Ancak 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında ABD’de Türkiye aleyhinde kampanyalar yürütülmüştür. Bu kampanyalar neticesinde Türkiye, ABD Kongresinde bazı etnik grupların girişimleriyle NATO ittifakına uymayacak yaptırımlara maruz kalmıştır. Kıbrıs meselesi ve Türk -Yunan ihtilâfındaki meseleler üzerinden politik bakımından Türkiye’yi zor durumda bırakmak, Türkiye'nin Amerikan yapımı teçhizata bağımlı olan Türk savunmasını sınırlandırmak ve hatta dondurmak amacıyla Türkiye’ye 1975 yılında silah ambargosu uygulanmıştır. Ambargo kararına Türkiye’de siyasi, askeri ve sivil çevreler, sert tepki göstermiştir. Dönemin Türk Hükümeti tarafından Ambargo kararına misilleme olarak İncirlik dışında Türkiye’deki bazı tesislerin faaliyetleri durdurulmuştur. ABD kongresinde alınan bu Ambargo kararının arkasındaki en büyük itici güç, şüphesiz Yunan Lobisi olmuştur. Ancak bu etnik lobi dışında bu karara destek veren ABD’deki diğer en büyük etnik lobi olarak bilinen Yahudi lobisi, dikkatlerden kaçmıştır. Yahudi Lobisinin İsrail’in Türkiye ile olan ilişkilerini zor duruma sokacak bu kampanyaya destek vermesi, dönemin siyasi otoriteleri tarafından ön görülmemiştir. Diğer taraftan bu kararın Yunanistan'ın askerî bakımından rahatlamasını ve Ege Denizinde hava ve deniz üstünlüğünü sağlamasına da imkân yaratacak bir karara Yahudi lobisinin destek vermesi şaşkınlıkla karşılanmıştır. Yahudi lobisinin bu karara destek vermesinin Türkiye’nin Arap dünyası ile ilişkilerinden mi yoksa ABD’nin İsrail’e rağmen Arap dünyası ile işbirliklerinden mi kaynaklandığı soruları da cevapsız kalmıştır. Bu çalışmada 1975 yılında yaşanan bu olayları, tespit edebilmek için dönemin İngiliz Dış İlişkiler Ofisi’nin resmî yazışmaları, Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Senatosu ve TBMM tutanakları dönemin basını gözden geçirilerek bu sorulara cevaplar aranacaktır.

USA Arms Embargo on Turkey and The Jewish Lobbying (1975)

Turkey has established, to strengthen the common security within NATO and with the aim of providing support to regional defense, a balance of mutual cooperation with the United States since 1954. Turkey, the United States has provided some opportunities in some places covered by the NATO Treaty. Turkey, the military inventory in the field of education and has benefited from US assistance. However, as a result of the initiatives of some groups in the United States Congress, it was subjected to sanctions that would not comply with the NATO alliance. The Cyprus issue and Turkish-Greek political terms because of the issues in dispute to leave Turkey in the lurch, American origin to limit the defense of Turkey in order to freeze and arms embargo on Turkey even been implemented. Following the embargo decision, the activities of some facilities were suspended by the Demirel Government. Turkey in the political, military and civilian circles, gave a great response to the decision embargo. The Greek Lobby was undoubtedly the main driving force in the approval of the embargo decision. However, apart from this ethnic lobby, another group that supports this decision is the Jewish lobby. In fact, when considered in the context of Israel's relations with Turkey, this support is unprecedented front. Moreover, Turkey is in terms of this resolution and to provide relief from the terms of Greece's military air and naval superiority in the Aegean Sea will create opportunities were taken aback considered as a decision to support the Jewish lobby. Is that the Jewish lobby in Turkey's relations with the Arab world to support this decision or that originates from Israel despite United States relations with the Arab world will be thoroughly evaluated in this study. In this study, in order to determine these events that took place in 1975, the official correspondence of the period, the minutes of the parliament and the press were reviewed and a conclusion was reached.

PDF

___

FCO. 9/2344. Turkish Foreign Policy.1976.
FCO. 9/2443. Relations Between Turkish and USA.1975.
FCO. 9/2342. Relations Between Turkish and USA.1975.
FCO. 93/775. Attitude of USA. 1975.
FCO. 9/2769. Political Relations Between Turkey and UK.1978.
FCO. 9/2349. Turkey and EEC. 1975.
FCO. 9/2774.Political Relations Between Turkey/USA.1978.
Cumhurı̇yet Senatosu Tutanak Dergı̇sı̇, C: 44, Toplantı: 19, 13’üncü Birleşim, 11.12.1979.
Cumhurı̇yet Senatosu Tutanak Dergı̇sı̇, Cilt: 28, 15. Dönem, 80’inci Birleşim. 23.06.1976.
Cumhurı̇yet Senatosu, 22. Cilt 14. Dönem, 69’uncu Birleşim, 26.06.1975.
T.B.M.M Tutanak Dergı̇sı̇, Dönem:17, Cı̇lt :37, Yasama Yılı: 4, 78’inci Birleşim, 13.3.1987.
Adams. M. (Mar 22, 1974). Can Henry Kissinger pull it off? The Guardian. Blitzer. W. (Jan 28, 1977). The Arab Lobby. The Jerusalem Post.
Ed. (9 Şubat, 1975). Ecevit: Artık Amerka’ya Güvenemeyiz. Milliyet.
Ed. (Jun 18, 1975). Letters to the editor” New York Times.
Ed. (25 Temmuz 1975). Ambargo Kalkmıyor. Milliyet.
Ed. (26 Temmuz 1975). İncirlik Dışında Tüm ABD Üslerine El Konuldu. Cumhuriyet.
Ed. (26 Temmuz 1975). Üslere El Koyduk. Hürriyet.
Ed. (26 Temmuz 1975). Ecevit: Şimdi Düyunu Umumiye'den de Kötü Uygulama Karşısındayız. Milliyet.
Ed. (27 Temmuz 1975). ABD Üsleri İç Tepkiler. Milliyet. s.7.
Ed. (28 Temmuz 1975). Ecevit: Hükümet Tedbirlerde Geç Kaldı. Cumhuriyet.
Ed. (3 Ağustos 1975). Ambarga Süresince Müzakere Yok. Cumhuriyet.
Ed. (24 Haziran 1975). Org.Sancar: Hükümet Ambargoya Karşı Hazırlıkları Yapıyor. Milliyet.
Gwertzman. B. (Aug 9, 1975). Ford Impact Is Uncertain In Foreign Policy So Far: Ford's Impact on Foreign Policy Uncertain at End of First Year as President. New York Times.
Gruen. G. (Jul 27,1979). Ambivalence in Ankara. The Jerusalem Post.
Jay Epstein. E. (Aug 26, 1975). How Liberals Aided Israel's Foes. Wall Street Journal.
M. Goskho. J. (Jun 20, 1978). Little Greek Lobby Wields Big Clout In Hill Squabble. The Washington Post.
Northrup. B. (Aug 26,1975). Anger in Ankara: Turks See Ties to U.S. Irrevocably Damaged. Wall Street Journal.
Rabinowitz. M. (May 21, 1978). U.S. promises come with swipe at 'Israel lobby. The Jerusalem Post.
Russadoff. D. (Jun 28, 198). Mathias' Article on the Israel Lobby Angers Md. Jews: Md. Jews Angry at Mathias For Israel Lobby. The Washington Pos., Wohlstetter. A. (Jun 14, 1978). Lift the Turkish Arms Embargo, Wall Street Journal, “A Security Disaster”, Wall Street Journal.
Arı, T. (2015). Amerika’da Siyasal Yapı Lobiler ve Dış Politika (5. Baskı). Dora Yayınevi.
Bölme, S. M. (2012). Soğuk savaŞ’ta NATO-ABD-Türkiye üçgeninde askeri ÜSLER: Süreklilik ve deĞişim. Uluslararası İlişkiler, 9 (34). 51-71.
Bloomfield, D. M. (2008). Politics and posturing: Israel in the US presidential campaign. Israel Journal of Foreign Affairs. 2 (2). 23-34.
Çelik, M. (2019). Türk dış politikasında Kıbrıs sorunu ve Arap dünyasının politik tavrı. İrşad Sami Yüce-Hidayet Kara (Ed). Tanzimat’tan Günümüze Olaylar ve Kişiler Ekseninde Türk Hariciyesi (s.405 -425). Kitapevi Yayınları.
Doğan, Z. (2019). Türkiye-ABD ilişkilerinin temel dinamikleri ve stratejik ittifak boyutu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 133-156.
Erhan, Ç. & Ersin E. (2015). Türk dış politikasında karar vericileri yönlendiren yapısal faktörler. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 72, 145-170.
Hassan, S. (2008). Turkey's Israel policy since 1945. Proceedings of the Indian History Congress, 69. 921-929.
James, A. T., Colton C. C., & David A. D. (2018). Congress and Diaspora Politics: The Influence of Ethnic and Foreign Lobbying. Suny Press.
Sander, O. (1980). Türkiye'nin batı bağlantısı, ABD ve Türkiye. SBF Dergisi, XXXIV (1-4), 64-86.
Tziampiris, A. (2015). The Emergence of Israeli-Greek Cooperation. Springer.