20154

Kuyucu Murat Paşa’nin Celali Seferi Finansmanı

Celali isyanları XVI. yüzyılın sonu XVII. yüzyılın başında özellikle Osmanlı Anadolu’sunda ve doğu vilayetlerinde ciddi yıkımlara yol açmış, yaşanan dış siyasi hadiselere paralel Osmanlı Devleti’ni ciddi sorunlara sürüklemiş, dönemine damga vurmuş önemli bir hadiseydi. Nitekim bu hadisenin sebepleri, gelişim süreci, Osmanlı Devleti’nin bu isyanları bastırma teşebbüsü ve sonuçları hakkında dönemin kaynakları ve modern araştırmalar dâhilinde pek çok bilgi ve kaynak mevcuttur. Bu çalışmaların hemen hepsinde Celali fetretinin hüküm sürdüğü Osmanlı coğrafyasında meydana getirdiği yıkımdan bahsetmekte fakat bu yıkımın meydana geldiği coğrafyada, Murat Paşa’nın isyanı bastırmak için düzenlediği seferin finansmanını nasıl sağladığından bahsedilmemektedir. Bu çalışmanın ana hedeflerden biri, Osmanlı Devleti’nin bir iç isyanı bastırmak adına düzenlediği -yani bir iç sefer organizasyonu olan- Celali seferi esnasında ordunun finansmanın nasıl sağlandığını ve Celali isyanı sırasında yıkılmış, tahrip edilmiş Anadolu/sefer coğrafyasında seferin organizasyonu için gerekli finans kaynaklarından ne ölçüde faydalanıldığı tespit etmektir. Bu sorulara cevap aranırken seferin gelir giderini gösteren ordu hazinesinin kayıtları temel alınan en önemli kaynak olacaktır

Anahtar Kelimeler:

Celali İsyanları, Kuyucu Murat Paşa, Celali Seferi, Sefer Finansmanı

-

The Finance of Kuyucu Murat Pasha’s Jelali Campaign

Keywords:

Jelali revolts Kuyucu Murat Pasha, Jelali Campaign, Campaign finance, Ottoman Empire,

PDF

___

1- Arşiv Kaynakları Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BAO): Bâb-ı Defteri, Mevkufat Kalemi Dosya Tasnifi: D.MKF, 4/101. Bab-ı Defteri, Büyük Ruznamçe Kalemi:D.BRZ 20690.
Kamil Kepeci Tasnifi:KK 1890, KK 1896, KK 1919, KK 1921, KK 1927, KK 1936.
Maliyeden Müdevver Defterleri:MAD 4433, MAD 744.
Mühimme Defteri Zeyilleri:MD ZYL 8. 2- Kitabî Kaynaklar ve Tetkik Eserler Akdağ 1999
Mustafa Akdağ, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası: Celalî İsyanları, Ankara. XIV-XVI. Asırlarda, Avrupa Ateşli Silah Teknolojisinin Osmanlılara Aktarılmasında Rol Oynayan Avrupalı Teknisyenler (Tâife-i Efrenviyân), Belleten, C. LXII, S.235, s.781-834. Ömer Lütfi Barkan, “1079-1080 (1669-1670) Mali Yılına Ait
Bir Osmanlı Bütçesi ve Ekleri”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 17, S. l-4, s.225-303. Ömer Lütfi Barkan, “894 (1488/1489) Yılı Cizyesinin
Caroline Finkel, Administration of Warfare: The Ottoman Military Campaigns in Hungary, 1593-1606, Wien.
Hasan Beyzade Ahmed Paşa Hasan Beyzade Ahmed Paşa, Hasan Bey-zâde Târîhi, Haz. Şevki Nezihi Aykut, C. III, Ankara 2004.
William J. Griswold, Anadolu’da Büyük İsyan, Çev. Ülkün Tansel, İstanbul. Mücteba İlgürel, “Canbolatoğulları” DİA, C. 7, s.144-145. İlgürel 1993 İnalcık 1993 İnalcık 2000
Mustafa Sâfî,Mustafa Sâfî’nin Zübdetü’t-Tevârîh’i, C. II, Haz. İbrahim Hakkı Çuhadar, Ankara 2003.
Naima Mustafa Efendi Naima Mustafa Efendi, Tarih-i Naima, C.II, İstanbul 1280. Pakalın 1946
Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.I, İstanbul.