II. Meşrutiyet Devri İzmir Basınında Mizah: Kukuruk ve Neşter Örneği

II. Abdülhamid’in otoriter iktidarında yayımına izin verilmeyen mizah gazeteleri, II. Meşrutiyet’in ilanının ardından yasakların kalkması ile Osmanlı basın hayatını doldurmuştur. Gazetelerin ardı ardına çıkmaya başladığı bu dönem etkisini İzmir’de de hissettirmiştir. İzmir’de kısa süre içerisinde birçok mizah gazetesi yayımlanmaya başlamıştır. Bu çalışmada bahsedilecek olan Kukuruk ve Neşter de bu gazeteler arasındadır. Biz bu çalışma ile Kukuruk ve Neşter gazetelerinin içeriğinden hareket ederek, yaşanılan gelişmeler neticesinde dönemin siyasî ve toplumsal havasını inceleyeceğiz. 31 Mart Vak’ası’nın nasıl yorumlandığına ve II. Abdülhamid algısının nasıl oluşturulduğuna özellikle dikkat çekeceğiz. Mizah gazetelerinin en önemli silâhı olan karikatürlere Kukuruk ve Neşter’de bolca yer verilmiş olması çalışmamızı görsel açıdan da zenginleştirerek yorum analizini güçlendirecektir. Bu şekilde çalışmamızın sonucunda hem II. Meşrutiyet döneminde yaşanılan gelişmeler karşısında İzmir basınının tepkisi mizah gazeteleri üzerinden ortaya konulmuş olacak hem de II. Abdülhamid imajının İzmir mizah basınında ne şekilde meydana getirildiği açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

II. Abdülhamid, 31 Mart Vak’ası, Meşrutiyet, Kukuruk Gazetesi, Neşter Gazetesi

Humour in Izmir Press during the Second Constitutional Period: Examples of Kukuruk and Neşter

The humour journals which were not permitted during the authoritarian rule of Abdul Hamid II filled the Ottoman media after the abolishment of the ban following the proclamation of the Second Constitutional Period. This period in which numerous papers were printed in succession also influenced Izmir. Many humour journals were started to be printed in Izmir in a very short period of time. Kukuruk and Neşter to be mentioned in this study were also among those journals. We will assess the political and social climate of the period as a result of the developments experienced by with reference to the contents of Kukuruk and Neşter journals. We will particularly draw attention how the 31 March Incident was interpreted and how the perception of Abdul Hamid II was formed. The caricatures which are the most important weapon of the humour papers were generously included in Kukuruk and Neşter, so they will enrich our work visually and reinforce the commentary analysis. Thus, this study will figure out both the reaction of Izmir press against the developments during the Second Constitutional Period through the humour papers and how the image of Abdul Hamid II was formed in Izmir press.

Keywords:

Abdul-Hamid II, 31 March Incident, Kukuruk, Constitutionalism, Neşter,

PDF

___

KAYNAKLAR 1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Bâb-ı Âlî Evrak Odası B.O.A., BEO., 3568/267583, 1909. Dâhiliye Nezareti Mektubî Kalemi B.O.A., DH. MKT., 1574/75, 1888. B.O.A., DH. MKT., 1588/102, 1889 B.O.A., DH. MKT., 2897/62, 1909. 2. Eski Türkçe Kaynaklar [İmzasız] 1314 Midhat Paşa ve Damad Mahmud Paşa Hazerâtının Sultan Abdülhamid’in Emriyle Keyfiyet-i Şehâdetleri, Cenove: Mizân Matbaası. Mehmed Murad 1329 Mehmed Murad, Enkâz-ı İstibdâd İçinde Züğürdün Tesellisi, [İstanbul]: Matbaa-i Amedî. Mehmed Murad 1330 Mehmed Murad, Tatlı Emeller Acı Hakikatler Yâhûd Batn-ı Müstakbele Adâb-ı Siyâsîye Ta’lîmi, [İstanbul]: Matbaa-i Amedî. 3. Kukuruk ve Neşter Gazeteleri “Bir Meşrûtiyetzede Lisânından” 10 Nisan 1325 Neşter, S. 1, s. 2, 6. “Bursa’dan Mektûb” 30 Ağustos 1324 Kukuruk, S. 3, s. 1. “Hasbihâl” 24 Nisan 1325 Neşter, S. 2, s. 2. “Havâdis” 23 Ağustos 1324 Kukuruk, S. 2, s. 2-3. “Havâdis” 30 Ağustos 1324 Kukuruk, S. 3, s. 1-2, 4. “Havâdis” 6 Eylül 1324 Kukuruk, S. 4, s. 1-2. “İstanbul Muhâbirimizden” 1 Mayıs 1325 Neşter, S. 3, s. 2, 4, 6. “Muhterem Kari’lerimiz” 23 Ağustos 1324 Kukuruk, S. 2, s. 1. “Mukaddeme” 16 Ağustos 1324 Kukuruk, S. 1, s. 2. “Paşa Baba ile Paşa Evlâd Arasında Helecânlı Muhâvere” 10 Nisan 1325 Neşter, S. 1, s. 2. “Proodoscu Lazari’nin Yeğenine Mektûbu” 1 Mayıs 1325 Neşter, S. 3, s. 6. Bahtî 10 Nisan 1325 Bahtî, “Acı Medhiyeler” Neşter, S. 1, s. 7-8. Bahtî 13 Haziran 1325 Bahtî, “Düşündüklerim”, Neşter, S. 9, s. 4, 6. Hâkî 10 Nisan 1325 Hâkî, “Curcuna”, Neşter, S. 1, s. 6. Hâkî 24 Nisan 1325 Hâkî, “Hürriyetin Ma’nâları”, Neşter, S. 2, s. 2, 4. Hâkî 13 Haziran 1325 Hâkî, “Hasbihâl”, Neşter, S. 9, s. 4. Mücâhid 13 Haziran 1325 Mücâhid, “Dereden Tepeden”, Neşter, S. 9, s. 6, 8.