Cumhur KAYGUSUZ, Alim ABIDULIN, Nadejda VERSHİNİNA

Nijniy Novgorodlu Tüccar Vasiliy Baranşikov'un Seyahatnamesinde 18. Yüzyılın Son Çeyreğinde Osmanlı Toplumu

Doğu meselesi, 18. yüzyılın son çeyreği itibariyle Rusya İmparatorluğu'nun dış politikasına yön veren en mühim etkenlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda Rus toplumunun Müslüman bir ülke olan Osmanlı İmparatorluğu'na, geleneklerine, adetlerine, dini inancına, harp sanatlarına ve ekonomisine olan ilgisi, iki devlet arasındaki askeri, diplomatik ve ekonomik etkileşim yollarını bulma ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla diplomatik temsilcilikler tarafından kaleme alınan raporların yanı sıra, mühim bilgiler içeren edebi eserler de önemli birer kaynak niteliğine haiz olmaktadır. Bahsi geçen edebi yapıtlardan biri de Nijniy Novgorodlu Tüccar Vasiliy Baranşikov'un Amerika, Asya ve Afrika Kıtalarındaki Talihsiz Serüveni (1780- 1787) adlı seyahatnamedir. Çalışmamızda söz konusu edebi eserin tarihi bir kaynak olarak güvenilirlik derecesi analiz edilirken, Türk-Rus gerginliğinin tavan yaptığı bir dönemde İstanbul'da yaşayan bir Rusya İmparatorluğu vatandaşının gözünden şehrin ve Osmanlı sosyal hayatının nasıl tasvir edildiği ve Baranşikov'un yaptığı karşılaştırmalar ışığında ''öteki'' algısı da incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

osmanlı İmparatorluğu, yeniçeri, doğu seyahati, türk-rus ilişkileri, vasiliy baranşikov

Nijniy Novgorodlu Tüccar Vasiliy Baranşikov'un Seyahatnamesinde 18. Yüzyılın Son Çeyreğinde Osmanlı Toplumu

By the end of the XVIII century, the most important problem of the Russian’s Empire foreign policy was the “Eastern question”. The interest of the Russian society in the Ottoman’s Empire traditions, customs, religion, military affairs and economy was linked to necessity to find ways for cooperation between both states in military, diplomatic and economic spheres. In this situation, literary works served as a source of useful information apart from the reports of diplomatic embassies about an exotic country. One of them was the travel notes “Unlucky adventures of Nizhny Novgorod merchant Vasily Baranshikov in three parts of the world: America, Asia and Europe in 1780-1787”, that was published in the last quarter of the 18th century (1787). The problem of authorship and authenticity of this notes also were raised in the article as well as the degree of its value as a historical source. The main attention was paid to the special features of representation of Istanbul by a Russian citizen in the East during the period of aggravation of relations between Russia and the Ottoman Empire, as well as the specifics of self-identification and perception of the “other” by our countryman.

Keywords:

The Ottoman Empire, Janissary, Travelling to the east, Turkish-Russian relations, Vasily Baranshikov,

PDF

___

Alekseev, P. V., “Russkiy orientalnıy travelog kak janr putevoy prozı kontsa XVIII – pervoy treti XIX veka”, Filologiya i çelovek. – 2014. – №2. – S. 34-46.
Alekseev, P. V., russkiy romantiçeskiy orientalizm: prinsipı i problemı issledovaniya, Filologiya i çelovek. – 2013. – №4. – S. 18-26.
Dopros, snyatıy s nijegorodskogo kuptsa Vasilya Yakovleva Baranşikova, javivşegosya dobrovolno iz-za granitsı, Jurnal Nijegorodskogo namestniçeskogo pravleniya. - Deystviya Nijegorodskoy gubernskoy uçyonoy arhivnoy komissii. T. 4. Nijniy Novgorod, 1900, s. 108-110.
Leskov, N. S., Vdohnovennıye brodyagi (Udaleckie ”skaski”), Polnoye sobraniye soçineniy. T. 12. – Spb., 1897.
Maltseva, T. V., Formirovaniye romanıh struktur v russkoy literature XVIII veka: «malenkiy roman» Dergaçevskiye çiteniya - 2008.
Russkaya literatura: natsionalnoye razvitiye i regionalniye osobennosti. Problema janrovıh nominatsii : materialı IX Mezdunar. nauç. konf. — Yekaterinburg, 2009. — T. 1., s. 27-41.
Meyer, M. S., Osmanskaya imperiya v XVIII veke. Çertı strukturnogo krizisa. Glavnaya redakciya vostochnoy literaturı, 1991.
Morohin, N. V., Neizvestnaya znamenitost // Neşastnıye priklyuçeniya Vasiliya Baranşikova [Tekst] / [sost. N. V. Morohin, D. Pavlov]. - Nizhniy Novgorod: Knigi, 2011. - 108, [2] s.
Neşastnıya prikluçeniya Vasilya Baranşikova meşanina Nijnyago Novagoroda v tryoh çastyah sveta: v Amerike, Azii i Yevrope s 1780 po 1787 god. Vtoroye izdanie s dopolneniyem i figurami. Sanktpeterburg: Tip. Vilkovskago i Galçenkova, 1787.
Neustroev, D. V., “Oçarovannıy strannik”, N.S. Leskova: genezis i poetika: avtoreferat dis. ... kandidata filologiçeskih nauk: 10.01.01, Moskva, 2007.
Rabinoviç, V. I., S gişpantsami v Novıy York i Gavanu. – M.: Mısl, 1967. Ştilmark, R. A., Povest o strannike Rossiyskom. – Nijniy Novgorod: Volgo-Vyatskoe kN. İzd-vo, 1991.
Taki, V., Tsar i sultan. Osmanskaya imperiya glazami rossiyan, Novoe literaturnoye obozreniye, 2017.
Vengerov, S. A., Kritiko-biografiçeskiy slovar russkih pisateley i uçyonıh. Tom,1897-1904.
Vigasin, A. A., Neşastnıya priklyuçeniya Vasilya Baransşikova, meşanina Nijnyago Novagoroda v tryoh çastyah sveta: v Amerike, Azii i Yevrope s 1780 po 1787 god, Puteşestviya po Vostoku v epohu Yekaterinı II, Moskva: Vostochnaya Literatura, 1995, s. 101-106.