FATİH’İN EMPERYAL İMAJINA BİR ACEM’İN KATKISI: RİYÂZÎ-İ SEMERKANDÎ

Fatih’in İstanbul’u fethetmesinden sonra İslam dünyasına yayılan şöhreti, sarayına özellikle İran’dan birçok ulema, şuara ve sanatkârın gelmesine yol açtı. Bunlardan Ma’âlî, Kâşifî, Hamidî ve Kabûlî gibi şahnameci ve edipler padişah adına eserler ve kasideler kaleme aldılar. Acem’den gelenler arasında bugün neredeyse hiç bilinmeyen ve bu makalenin konusu olan Riyâzî-i Semerkandî, Ma’âlî ve Kâşifî gibi şahname türünde bir eser vermese de hamisi Fatih için yeni bir imaj inşa etme yolunda çokça çaba sarf etti. Bu makalede Fatih’in himayesindeki Riyâzî-i Semerkandî’nin formüle ettiği elkab ve unvan üzerinden padişah için imaj inşası çabalarına değinilecektir. Cite this article as: Genç, Vural, “Fatih’in Emperyal İmajına Bir Acem’in Katkısı: Riyâzî-i Semerkandî e”, Turk J Hist sayı 69 (2019), s.37-50.

Anahtar Kelimeler:

Fatih Sultan Mehmed, Riyâzî-i Semerkandî, Patronaj, İmaj İnşası

THE CONTRUBUTION OF AN IRANIAN LITERARY MAN TO THE IMPERIAL IMAGE OF THE MEHMED THE CONQUEROR: MAWLĀNĀ RIYĀZĪ-I SAMARQANDĪ

It is well known that after the conquest of Istanbul, Mehmed the Conqueror’s pervasive reputation in Islamic realm, paved the way for the influx of many scholars, encomiasts and craftsman from Iran to Ottoman palace. Among them shāhnāma-writers or encomiasts such as Ma’ālī, Kāshifī, Hamīdī and Qabūlī, proved that they were prolific servants through their shāhnāmas and panegyrics. Although the less known Riyāzī-i Samarqandī, did not write a book like his contemporaries Ma’ālī and Kāshifī in shāhnāma genre, he tried to construct an image for his patron Mehmed the Conqueror by means of his Persian epistle. In this article, I will try to investigate an unknown encomiast of Mehmed the Conqueror and his attempts to construct an image for his generous patron. Cite this article as: Genç, Vural, “Fatih’in Emperyal İmajına Bir Acem’in Katkısı: Riyâzî-i Semerkandî e”, Turk J Hist sayı 69 (2019), s.37-50.

Keywords:

Mehmed the Conqueror, Riyāzī-i Samarqandī, Image Creation, Patronage,

PDF

___

Emecen, Feridun M., “II. Bayezid Devriyle İlgili Meselelere Dair Yeni Bakışlar”, Sultan II. Bayezid Dönemi ve Bursa, ed. N. A. Günay, Bursa 2017, s. 13-25. Ertaylan, İ. H., Külliyât-ı Divân-ı Kabulî (tıpkıbasım), İstanbul 1948. Genç, Vural, Acem’den Rum’a Bir Bürokrat ve Tarihçi: İdris-i Bidlîsî (1457-1520), TTK. Yay., Ankara 2019. Heidarizadeh, Tofigh, “Muhajerat-e Ulama-ye Iran be Impraturi-ye Osmanî”, Majalle-ye Farhang, 20-21 (1375/1996), s. 49-94. İdris-i Bidlîsî, Heşt Behişt, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, nr. 2198; Nuruosmaniye, nr. 3209. İnalcık, Halil, Şair ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, Ankara 2003. Karatay, Fehmi Ethem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Farsça Yazmalar Kataloğu, Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları, İstanbul 1961. Maʻalî, Hünkârnâme, TSMK, nr. 1417. Manz, Beatrice F., Timurlu İran’ında İktidar, Siyaset ve Din, çev. Dilek Şendil, İstanbul 2013. Mevlânâ Riyâzî-i Semerkandî, Divân, Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya, nr. 3919; Laleli, nr. 1895; Tırnovalı, nr. 1476. Mevlânâ Riyâzî-i Semerkandî, Risâle-i Tehniyet-i ‘Iyd ve Nevrûz Berây-ı Ebu’l-feth Sultan Mehmed, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, F 826. Nassiri, Giv, Turco-Persian Civilization and the Role of Scholars’ Travels and Migration in its Elaboration and Continuity, University of California, yayınlanmamış doktora tezi, 2002. Nizâmî-i ʻArûzî-i Samarqandî, The Chahar Maqala (Four Discourses) of Nizâmî-i ʻArûzî-i Samarqandi, ed. Muhammad Muin, Tehran 1955-57. Tursun Bey, Fetih Babası Fatih’in Tarihi (Târîh-i Ebü’l-feth), haz. Mertol Tulum, İstanbul 2013.