TERİTORYAL TARİHYAZIMI

Zaman içerisinde semantik değişimlere uğramakla birlikte en basit anlatımla belirli kriterlere göre insan topluluklarını tasnif ve tahdit suretiyle müşterek bir ad altında tanımlayıp kolektif hareket etme zemini sunan ulus fenomeni bu işlevinin doğal bir sonucu olarak dünyayı da egemenlik alanlarına ayrıştırır. Pekâlâ, tersinden okuma ile bu alanların ulusları yaratabileceği de ileri sürülebilir. O halde bir biçimde üzerinde var olunmuş bulunulan bu egemenlik alanları mıdır kolektif hareket etmeyi sağlayan yoksa daha kolay bir akıl yürütmeyle bu alanlar için mi kolektif hareket edilir. Dahası insan mı toprağı işler toprak mı insanı sorunsalına felsefik bir yanıt gerekir. Modern dönemin etnisite bazlı anlayışına indirgenmediğinde ulus, zengin bileşenleriyle birbirinden farklı toplumsal yapılar inşa etme potansiyeline sahiptir. Toplum, bu bileşenlerden örtük olan doğum yeri ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yerlilik mefhumu temelinde siyasallaştırıldığında alternatif bir ulus modeline evrilebilir. Sınırları belirli, iyi tanımlanmış bir coğrafyada çok toplumluluk üzerinden kader birliği yapmış kolektif topluluğa dönüşümde yerlilik üzerinden meşruiyet kazanan bir paradigmanın üretimi özgül kolektif tarihsel deneyimleri meydana çıkaracak bir anlatıya ihtiyaç duyar. Bilinmeyen bir metot ya da anlayış inşa/icat etme kaygı ve iddiası taşımayan bu çalışma, tarih yazıcılığında var olan fakat tam ifadesini bulup kavram(sal)laştırılmamış bir yaklaşımı kuramsal temelde irdeleyip belirginleştirerek görünür kılmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Teritoryalite, teritorya, tarihyazımı, tarih kuramı

PDF

___

Abdulla, N., İmparatorluk Sınır ve Aşiret, Kürdistan ve 1843-1932 Türk-Fars Sınır Çatışması, Çev. Mustafa Aslan, Avesta Yayınları, İstanbul 2010.
Abélès, M., Devletin Antropolojisi, Çev. Nazlı Ökten, Dipnot Yayınları, Ankara 2012.
Agamben, G., Means without Ends: Notes on Politics, Trans. Vincenzo Binetti and Cesare Casarino, University of Minnesotta Press, Minneapolis-London 2000.
Arık, R. O., Coğrafyadan Vatana, Hareket Yayınları, İstanbul 1967.
Aristotle, The Politics of Aristotle, Trans. and with notes by Ernest Barker, Clarendon Press, Oxford 1948.
Balibar, É., “European citizenship and cosmopolitanism in a global area”, August 2006, Nations Unlimited Konferansında yapılan konuşma metni Stavanger, Norway. 25.01.2021 tarihinde https://www.icorn.org/article/autumn-06-etienne-balibar adresinden erişildi.
Bauman, Z., Kimlik (Benedetto Vecchi tarafından gerçekleştirilmiş söyleşiler), Çev. Mesut Hazır, Heretik Yayınları, Ankara 2019.
Berezin, M., “Territory, emotion, and identity: spatial recalibration in a New Europe”, Europe Without Borders: Remapping Territory, Citizenship, and Identity in a Transnational Age, Eds. Mabel Berezin and Martin Schain, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2003, ss. 1-30.
Braudel, F., Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, C. I, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Eren Yayıncılık ve Kitapçılık, İstanbul 1989.
Breisach, E., Tarihyazımı, Çev. Hülya Kocaoluk, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012.
Brighenti, A. M., “On Territorology: Towards a General Science of Territory”, Theory, Culture & Society, Vol. 27(1), SAGE, Los Angeles, London, New Delhi and Singapore 2010, ss. 52-72. https://doi.org/10.1177/0263276409350357
Elden, S., “Sınırları Olmayan Teritorya”, Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Çev. Utku Özmakas, C. 13, S. 1, Ocak 2020, ss. 127-134. Erişim adresi http://www.ethosfelsefe.com/ethosdiyaloglar/mydocs/UtkuOzmakas%20Pdf.pdf
Erözden, O., Ulus-Devlet, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2008.
Greenfeld, L., Milliyetçilik: Moderniteye Giden Beş Yol, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 2017.
Gumilëv, L. N., Etnogenez Halkların Şekillenişi Yükseliş ve Düşüşleri, Çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2016.
Hacısalihoğlu, F., “Sovyetik Ulus ve Devlet Yaratım Sürecinde Tarihyazımı”, Türk Tarihine Dair Yazılar Dede Korkut’un İzinde 30 Yıl, Prof. Dr. Üçler Bulduk’a Armağan, Türk Tarihine Dair Yazılar, Ed. Alpaslan Demir, Gece Kitaplığı, Ankara 2017, ss. 427-438.
Heater, D., Yurttaşlığın Kısa Tarihi, Çev. Meral Delikara Üst, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2007.
Heaton, H., Avrupa İktisat Tarihi I, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Osman Aydoğuş, Teori Yayınları, Ankara 1985.
Homeros, İlyada, Çev. Azra Erhat, A. Kadir, Can Yayınları, İstanbul 2008.
Https://kemavrora.ru/tr/etnogenez-i-biosfera-zemli-iz-nedavno-prochitannogo-gumil-v-lev---etnogenez-i.html adresine 25.01.2021 tarihinde erişildi.
Hobsbawm, E. J., Milletler ve Milliyetçilik, Program, Mit ve Gerçeklik, Çev. Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2010.
Iggers, G. G., Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı, Çev. Gül Çağalı Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
Kostakopoulou, D., The Future Governance of Citizenship, Cambridge University Press, GB Cambridge 2008.
Maine, H. S., Ancient Law: Its Connection with The Early History of Society, and Its Relation to Modern Ideas, John Murray, London 1863.
Morgan, L. H., La sociéte archaïque, Présentation et Introduction de R. Makarius, Anthropos, Paris 1971, (1èré èd., 1877).
Nalbant, A., Üniter Devlet Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
Özer, S., “Egemenlik Teorisindeki Geçişler ve Dönüşümler: Tanrı, Özne, Devlet”, Otonom, S. 28, 2013, ss. 26-35.
Özhan, M., Ulus İnşa Süreci Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye Örnekleri, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2016.
Paasi, A., “Bounded Spaces in a ‘borderless world’: Border Studies, Power and the Anatomy of Territory”, Journal of Power, Vol. 2, No. 2, August 2009, ss. 213-234. Erişim adresi https://doi.org/10.1080/17540290903064275
Paddison, R., The Fragmented State, the Political Geography of Power, Blackwell, Oxford 1983.
Prescott, J. R. V.; Triggs, G. D., International Frontiers and Boundaries: Law, Politics and Geography, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston 2008.
Santamaria, Y., “Ulus-Devlet: Bir Modelin Tarihi”, Uluslar ve Milliyetçilikler, Haz. Jean Leca, Çev. Siren İdemen, Metis Yayınları, İstanbul 1998, ss. 20-30.
Schnapper, D., Yurttaşlar Cemaati Modern Ulus Fikrine Dair, Çev. Özlem Okur, Kesit Yayıncılık, İstanbul 1995.
Smith, A. D., Ulusların Etnik Kökeni, Çev. Sonay Bayramoğlu, Hülya Kendir, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2002.
Smith, A. D., Milli Kimlik, Çev. Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları, İstanbul 2010.
Toluner, S., Milletlerarası Hukuk Dersleri, Devletin Yetkisi (Yer ve Kişiler Bakımından Çevresi ve Niteliği), Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 1996.
Toynbee, A., Tarih Bilinci, C. I, Çev. Murat Belge, Bateş (E) Yayınları, İstanbul 1975.
Uslu, A., “Yurttaşlığa dayalı Ulus ve Ötesi: Fransa’da Ulus ve Ulusçuluk (XI.-XX. Yüzyıl”, Mülkiye Dergisi, C. 37, S. 4, 2013, ss. 79-117.
Vincent, A., Modern Politik İdeolojiler, Çev. Arzu Tüfekçi, Paradigma Yayınları, İstanbul 2006.
Wenden. C. W. De., “Ulus ve Yurttaşlık: Hem Rakip Hem de Ortak”, Uluslar ve Milliyetçilikler, Haz. Jean Leca, Çev. Siren İdemen, Metis Yayınları, İstanbul 1998, ss. 39-48.
Yıldız, A., Ne Mutlu Türküm Diyebilene Türk Ulusal Kimliğinin Etno-seküler Sınırları (1919-1938), İletişim Yayınları, İstanbul 2013.
Zernatto, G., “Nation: The History of a Word”, The Review of Politics, Trans. Alfonso G. Mistretta, Volume 6, İssue 3, 1944, ss. 351-366. Erişim adresi https://doi.org/10.1017/S0034670500021331