SEYYAHLARA GÖRE XVII. YÜZYILDA SAFEVİLERDE DÜZENLENEN BAZI OYUNLAR, EĞLENCELER VE GÖSTERİLER

Safevi Devleti’nde halkın vakit geçirmek için oynadığı bazı oyunlar dışında Safevi şahları tarafından düzenlenen büyük organizasyonlar ile halkın eğlenmesi sağlanırdı. Eğlenceye düşkün oldukları bilinen çoğu Safevi şahı, düzenlenen bu gösterileri büyük bir zevkle izler, bazen de oyunlara bizzat kendileri iştirak ederdi. Yabancı elçilerin Safevi sarayına gelmeleri de eğlence düzenlemek için bir vesileydi. Başkentte yapılan ve halka açık olan bu eğlencelerde çeşitli gösteriler icra edilmekteydi. Hokkabazlık, cambazlık, hayvanlarla yapılan gösteriler vs., bu tarz eğlencelerin temelini oluşturmaktaydı. Halk, bu tarz eğlenceler düzenleneceği zaman meydanı doldurur ve büyük bir merakla bu gösterileri izlerdi. Genellikle şahların organize ettiği büyükeğlenceler, gerek ticari amaçlı gerekse elçilik heyeti ile Safevi Devleti’ne gelen seyyahların dikkatini çekmiştir. Seyyahlar, Safevi vakanüvislerinin eserlerinde bulamadığımız detayı, seyahatnamelerinde konu edinerek XVII. yüzyıldaki Safevi eğlence hayatı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamışlardır. Bu çalışma için XVII. yüzyılda Safevi topraklarına gelen 12 seyyahın notları incelenmiş ve Safevi Devleti’ndeki, daha önce çalıştığımız ok atma ve çevgan haricinde, bazı eğlenceler, gösteriler ve oyunlar konu edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Safevi, Eğlence, Hokkabaz, Cambaz

SOME GAMES, ENTERTAINMENT, AND PERFORMANCES THAT WERE ORGANIZED IN THE SAFAVIDS IN THE 17TH CENTURY BY SEEN THE TRAVELLERS

While there were games that were played by people in order to pass the time the safavids, there were also big organizations which were held by the Safavid shahs in order to amuse the people. The Safavid shahs took great pleasure ın watching these performances and sometimes they participated in the games themselves. These performances were also used as a means to entertain foreign ambassadors. There were various forms of entertainment that were open to the public and performed at festivals in the capital. Illusionists, acrobats, animal shows etc. were the basis of such entertainment. When these kinds of performances were held they attracted the attention of the travellers who came to Safavids’ lands, most notably in the 17th century. Locals and travelers alıke filled the square( Maidan) and watched these shows with a great curiosity. These larger shows were organızed by the Safavid shahs. In this article we examined 12 travellers and studied their observation on the some of the entertainment, performances, and games wıth the exeptions of except cevgan and arrow games that we examined in our previous essay.

Keywords:

Safavid, Entertainment, Acrobats, Performances,

PDF

___

Alicani, Z.,”Nümayiş ve Sergermi der Dovre-i Safeviyye”, Kitab-ı Mah-ı Huner, S. 83 ve 84, 1384, ss.130-137.Anonim, Alem-i Ara-yı Şah Tahmasb, Neşreden; İrec Afşar, Tehran, 1370.Bembo, A., The Travels And Journal of Ambrosio Bembo, Translated; Clara Bargellini, Edited; Anthony Welch, University of California Press, 2007.Chardin, J., Sefername-i Şarden, Farsçaya çeviren; İkbal Yağmayi, Tahran, 1993, C.2.Don Garcia de Silva Figueroa, Sefername-i Figueroa, Farsçaya çeviren; Gulamrıza Sami’, Tahran, 1984.Don Juan Of Persia (Oruç Bey), Elçilik Kâtibinin Kaleminden Safeviler, Ter. Leyla Aksüt Kuzucular, Yurt Yayınları, Ankara, 2014.Erdoğan, E., “Safevilerde Okçuluk ve Kabak Oyunu’na Genel Bir Bakış”, Kerkük Çok Irak Değil-Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan; Türk Tarihine Dair Yazılar II, Ankara, 2017, ss. 741-746Erdoğan, E., “Türk Kültüründe Çevgân ve Safevi Devleti’ndeki İzleri”, Resscongress- I.Uluslararası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Tam Metin Kitabı, 3-5 Kasım 2017, Ankara, ss. 565-570Erdoğan, E., Safevi Devleti’nin Askeri Teşkilatı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2019.Floor, W.,- Faghfoory, M. H., Dastur al-Moluk: A Safavid State Manual(Commentary), California, 2007.Gres, Y., Sefir-i Ziba, Farsçaya çeviren; Ali Asgar Saidi, İntişarat-ı Tahran, 1370. Halıcı, F., “Cirit”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 8, 1993, ss. 26-27Hinz, W., İslâm’da Ölçü Sistemleri, Çev. Acar Sevim, İstanbul, 1990.İskender Bey Münşî, Tarih-i Alem-Ara-yı Abbasi, Neşr. İrec Afşar, Tahran, 1387, C.3.Javanshir, B., “İran’daki Türk Boyları ve Boy Mensubu Kişiler (Safevî Dönemi-I. Şah Tahmasb Hâkimiyetinin Sonuna Kadar/1576)”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2007.Mirza Rafia, Düstûr’ül Mülûk, “ Dastur al-Moluk: A Safavid State Manual” adı ile İngilizceye çeviren. Willem Floor-Mohammad H. Faghfoory, California, 2007.Mürcaferi, H., “Şatıri ve Şatırdevani der Asr-ı Safeviyye”, Huner ve Merdom, Ferverdin 1326, ss. 50-61Ögel, B., “Türk Kılıcının Menşe ve Tekâmülü Hakkında”, DTCF Dergisi, [S.l.], v. 6, n. 5, Ekim 2017, ss. 431-460Olearius, A., Sefername-i Adam Olearius, Farsçaya çeviren; Muhendes Hüseyin Kordbeççe, 1369, C.II.Pietro Della Valle, Sefername-i Pietro Della Valle, Farsçaya çeviren; Şuaeddin Şifa, Tahran, 1348.Ravendi, M., Tarih-i İctimaye-i İran, Negah Press, Tahran, 2003. C. 7.Sanson, Sefername-i Sanson, Farsçaya çeviren; Taki Tefzali, Tahran, 1346.Savory, R., Iran Under The Safavids, Cambridge University Press, 1980.Tavernier, J. B., Sefername-i Tavernier, Farsçaya çeviren; Hamid Erbab Şirani, Tahran, 1382.Tunçkol ,H. M., - Güven, Ö., “Eski Doğu Sporunda Bir Kurum: Zorhâne (Zûrhâne)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı 41, 2007, ss. 235-248.Türkmen-M.- Shokoufeh S.- Kaya, A., “İran’ın Tarihi Pehlevan Kurumu: Zurhane Kültürü ve Türk Spor Geleneğine Etkisi”, Uluslararası Türk Halkları Geleneksel Oyunlar-Sporlar Sempozyumu, 2017, ss. 277-310.