Şehbender raporlarına göre Osmanlı- Bulgaristan ticari ilişkileri (1910-1914)

Osmanlı Devleti, 1802 yılından itibaren dünyanın pek çok ülkesindeki önemli ticaret ve liman şehirleri ile Osmanlı tebaasının bulunduğu şehirlere şehbenderler göndermiştir. Bu ülkeler arasında 1908 yılında bağımsızlığını ilan eden Bulgaristan da bulunmaktadır. Osmanlı Devleti'nin, 1909 yılında Bulgaristan'ın bağımsızlığını resmen tanıması ve aynı yıl iki hükümet arasında konsolosluk beyannamesi imzalanması neticesinde karşılıklı olarak şehbender ve konsolos tayinleri yapılmıştır. Osmanlı Devleti Burgaz, Filibe, Sofya ve Rusçuk gibi şehirlerde şehbenderlikler tesis etmiştir. Böylece, hem Balkanlar'da Türk nüfusun en yoğun olduğu yerlerden biri olan Bulgaristan'da Osmanlı vatandaşlarının idari işlemlerinin yürütülmesi sağlanmış hem de buralarda ticaretle meşgul olan Osmanlı tebaasının hak ve hukukları korunmuştur. İdari, dini, siyasi ve ekonomik görevlerinin yanı sıra bulundukları ülkenin ticari durumu ve gelişmeleri ile Osmanlı tüccarının oradaki ticari faaliyetlerine dair raporlar göndermekle de yükümlü olan şehbenderler, bu konuda birinci elden kaynak olmaları nedeniyle önemlidirler. Çalışmada işte bu şehirlerden gönderilen ticari raporlar çerçevesinde 1910- 1914 yılları arasında Osmanlı- Bulgar ticari ilişkileri üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, şehbender, ticaret, rapor, Bulgaristan

Ottoman- Bulgaria Trade Relations According to the Consulate Reports (1910-1914)

Ottoman Empire had sent to important trading and port cities in many countries all over the world and to the cities where the Ottoman citizens lived since the year 1802. Bulgaria which gained its independence in 1908 was among these countries. After the Ottoman Empire had officially recognized Bulgaria’s independence in 1909 and signed a consular declaration with Bulgaria in the same year, The Ottoman Empire constituted consulates in Burgaz, Plovdiv, Sofia, Rusçuk. Thus, it both ensured the running of the administrative business of the Ottoman citizens in both the Balkans and Bulgaria, one of the places in which the Turk population was intense and maintained rights and laws of the Ottoman citizens who were engaged in trade in these places. Consuls who were responsible for sending reports related to state of business, developments, and commercial activities of the Ottoman trademen in the countries where they resided as well as their administrative, religious, political and economic duties were very important, because they are primary sources of this subject. In this study, according to the trade reports sent from these cities, Ottoman- Bulgaria trade relations between 1910 and 1914 were discussed

Keywords:

Ottoman State, consul, trade, report, Bulgaria,

PDF

___

BEO (Bâb-ı Âli Evrak Odası)
İ.HR (İrade Hariciye)
MV (Meclis-i Vükela Mazbataları)
Y.A.HUS (Sadâret Hususî Maruzât Evrakı)
BOA., A.DVNS.ŞHB.d,No:1 (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Şehbenderlik Defterleri)
Akpınar, Mahmut, Osmanlı Devleti'nde Şehbenderlik Müessesi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2001.
Akyılmaz, Gül, Osmanlı Diplomasi Tarihi ve Teşkilatı, Tablet Yayınevi, Konya 2000.
Aybay, Rona, Tarih Ve Hukuk Açısından Konsolosluk, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
Düstur, Tertib-i Sani, C.2, Matbaa-i Osmaniye, İstanbul 1330.
Erol, Yasemin Zahide, Osmanlı Devleti'nde Şehbenderlik ve Paris-Londra Örnekleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2014.
Findley, Carter V., Kalemiyeden Mülkiyeye: Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay. İstanbul 1996.
Osmanlı Hükümeti ile Bulgaristan Arasında Ticaret Kanunu Layihası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1326.
Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.2, M.E.B. Yay. İstanbul 1983.
Salname-i Umur-ı Nezaret-i Hariciye , 1318/1900.
Sander, Oral, Siyasi Tarih, İlkçağlardan 1918'e, İmge Kitabevi, Ankara 2003.
Ticaret Layihası, C.9, Matbaa-i Amire, İstanbul 1330.
Ticaret Layihası, C.10, Matbaa-i Amire, İstanbul 1332.
Tokay, Gül, “Osmanlı-Bulgaristan İlişkileri 1878-1908”, Osmanlı, C. 2, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999.
Türkeş, Mustafa (ed), Turkish- Bulgarian Relations: Past And Present, Tasam Yay, İstanbul 2010.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, Atatürk Kültür, Dil, Tarihi Yüksek Kurumu, TTK Yayınları, C.IV, II. Kısım, Ankara 1995.