OSMANLI DEVLETİ’NDE GAYRIMÜSLİM KIZLARIN EĞİTİMİ VE AKSARAY RUM İNAS MEKTEBİ

Osmanlı Devleti’nde kız çocuklarının ve gayrimüslimlerin eğitiminde Tanzimat ve Islahat Fermaları ile Meşrutiyet dönemleri önemli dönüm noktalarınıoluşturmuştur. Bu fermanlar ve bu dönemlerde çıkarılan nizamnamelerle devletin ileri gelenlerinin çocukları dışında kalan kız çocuklarının da okuması ve gayrimüslimlerin de okul açabilmesine imkân sağlanmıştır. Bu makalede Tanzimat ve Islahat Fermaları ile Meşrutiyet Dönemlerinde gayrimüslim kız çocuklarının eğitimlerinde yaşanan değişimler ele alınacak, Rum inas okulları hakkında genel bilgiler verildikten sonra Aksaray Rum İnas Mektebi’nin kuruluşu ve gelişimine dair izlenimler açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Aksaray, Gelveri (Güzelyurt) ve Rum İnas/Kız Mektebi

EDUCATION OF NON-MUSLIM GIRLS IN THE OTTOMAN STATE AND AKSARAY RUM İNAS (GIRL) SCHOOL

In the education of girls and non-Muslims in the Ottoman State, Tanzimat and Islahat Edicts and Mesrutiyet periods had been important turning points. With these edicts and the regulations issued in these periods, girls had the opportunity get education like children of the statesman and non-muslims would build school. In this article will be discussed changes that in the education of the non-Muslim girls during the Tanzimat and Islahat Edicts and the Mesrutiyet Period. After giving general information about the Greek İnas schools, the impressions about the foundation and development of Aksaray Greek İnas School will be explained.

Keywords:

Ottoman, Aksaray and Greek İnas/School of Girls,

PDF

___

BOA. İ. MF. 21/08-1.; BOA. İ. MF. 21/08-2., BOA. İ. MF. 21/08-3.; BOA. İ. MF. 21/08-4.; BOA. ŞD. 1773/16-1.; BOA. ŞD. 1773/16-2.; BOA. ŞD. 1773/16-3.; BOA. ŞD. 1773/16-4.; BOA. ŞD. 1773/16-5.; BOA. ŞD. 1773/16-6.; BOA. ŞD. 1773/16-7.; BOA. ŞD. 1773/16-8.; BOA. ŞD. 1773/16-9. ve BOA. ŞD. 1773/16-10.
Akyüz, Y., Türk Eğitim Tarihi, Başlangıçtan 1999’a Kadar, Alfa Yayınları, İstanbul 1999.
Büyükarcı, S., Türkiye’de Rum Okulları, Yelken Yayınları, Konya 2003.
Iosifidis, A. Kaplanis-Ozdil, O., Kapadokya’nın Tarihi Yerleri (Gelveri’den Nea Karvali’ye), Kapadokya Araştırmaları Merkezi “Nazianzos” Yayınları, Kavala2014.
Kansu, N. A., Türkiye Maarif Tarihi-1, (Yayın Evi Yok), İstanbul 1931.
Karal, E. Z., Osmanlı Tarihi, C. V, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
Koçer, H. A., Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi, MEB Yayınları, İstanbul 1991.
Kurnaz, Ş., Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), MEB Yayınları, İstanbul 1997.
MİLLAS, Herkül, Rumların Anadolu’dan Mecburi Ayrılışı(1919-1923), İletişim yayınları, İstanbul 2014.
Mutlu, Ş., Osmanlı Devleti’nde Misyoner Okulları, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2005, s. 25-30.
Akyüz, Y., “Osmanlı Son Döneminde Kızların Eğitimi ve Öğretmen Faika Ünlüer’in Yetişmesi ve Meslek Hayatı”, Milli Eğitim, S. 143, 1999, s. 12-32.
Bilgin, T., “Savaş Yıllarında Anadolu Rumlarının Yaşadığı İklim (1919-1922)”, VAKANÜVİS Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 1, C. 1, Mart 2016, s. 37-91.
Çakmak, B., “Karamürsel Kazası’nda İnşa ve Tamir Edilen Rum Mektepleri (1895-1911)” Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi II. Uluslararası Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kocaeli 2016, s. 675-685.
Dağlar Macar, O., “Osmanlı Rum Eğitim Sistemi ve İstanbul Rum Kız Okulları (19. ve 20. Yüzyıl)”,Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, S. 10, Bahar Dönemi, 2010, s. 773-817.
Demirel, M.,“Türk Eğitiminin Modernleşmesinde Rüştiye Mektepleri”,Türkler Ansiklopedisi, C. XV, Ankara 2002, s. 44-60.
Erler, M. Y., “Sicil-i Umumi Defterlerine Göre Samsun Merkez İnas Mektebi (1898-1926)”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 11, Samsun 1998, s. 168-180.
Göktürk, G., “Kapadokyalı Rumların Aydınlanma Çabasına Anatoli Gazetesi Üzerinden Bakmak”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 12, S. 3, Aralık 2017, s. 37-48.
Keçeci Kurt, S., “II. Abdülhamit Döneminde Kız Rüştiyeleri”, Akademik BakışDergisi, S. 29, Kırgızistan 2012. Koçak, C., “Tanzimat’tan Sonra Özel ve Yabancı Okullar”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s. 485-494.
Kulturgan, K., “Dokuzuncu İskân Mıntıkası ve Kadro Cetveli”, Türkiye AraştırmalarıDergisi, s. 409-421.
Maden, F., “XIX. Yüzyılın Sonları ve XX. Yüzyılın Başlarında Nevşehir’de Rum Mektepleri”, 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Nevşehir Üniversitesi Yayınları, Ankara 2012, s. 103-128.
Erkal, M., “Arşın”, Türkiye Diyanet Vakfıİslam Ansiklopedisi, C. 3, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1991, s. 411-413.
Oğuz, A., “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Nevşehir’de Gayrimüslimlerin Kilise ve Okul Açma Faaliyetleri”, II. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Basımevi, Nevşehir 2016, s. 37-46.
Öntuğ, M. M., “Balıkesir’deki Ermeni Kilisesi ve Mektep Açma Faaliyetleri”, OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırmaları ve Uygulama Merkezi Dergisi), S. 19, Ankara 2006, s. 343-364.
Özdemir, R., “Gelveri’den Kalvari’ye Ortodoks Karamanlılar”, Milli Folklor Dergisi, Yıl 27, S. 108, 2015, s. 197-209.
Özger, Y., “Osmanlı’da Kadınların Memuriyete İstihdamı Meselesi ve Sicill-i Ahvalde Kayıtlı Memurların Resmi Hal Tercümeleri”, History Studies, C. 4, S. 1, 2012, s. 419-447.
Öztürk, İ., “Maârif Salnâmelerine Göre Aksaray’da Eğitim Faaliyetleri (1898-1903)”, 21. Yüzyıl Eğitim ve Toplum Dergisi, C. 5, S. 15, Kış 2016, s. 383-390.
Şimşek, M., “Ankara Sancağı’nda Yaşayan Gayrimüslimlerin Eğitim Öğretim Faaliyetleri (19. Yüzyılın Sonları İle 20. Yüzyılın Başlarında)”,Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 15, 2016, s. 387-424.
Taşdemirci, E., “Türk Eğitim Tarihinde Azınlık Okulları ve Yabancı Okullar”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10, 2001, s. 2-19.
Unutmaz, İ., “Manastır Yaşamanın Doğduğu Kent: Güzelyurt”, Focus Dergisi, S. 8, Hürriyet Ofset Matbaacılık 1996, s. 88-92.
Demirbaş, H. M., Aksaray İli Güzelyurt (Gelveri) İlçesi’nin Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Yapısı, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde 2012.
Devellioğlu, F., Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 2008.
Pakalın, M. Z., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, MEB Yayınları, İstanbul 1993.
Ağaryılmaz, İ., 1940 Doğumlu, 13.07.2019 Tarihinde Yapılan Mülakat.
Diler, O. N., Yılmaz Oğlu, 22.12.1961 Doğumlu, 06.03.2019 Tarihinde Yapılan Mülakat.
Demirağ, L., Niyazi Oğlu, 01.06.1977 Doğumlu, 04.07.2019 Tarihinde Yapılan Mülakat.
Yıkmaz, M., Şefik Oğlu, 01.01.1965 Doğumlu, 04.07.2019 Tarihinde Yapılan Mülakat.