“ORTANIN SOLU” DÜŞÜNCESİNDE KEMALİZM

Türk siyasal hayatının 1960’lı yıllara damgasını vuran en önemli gelişmelerden bir tanesi ülkenin kurucu ideolojisinin temsilcisi olan CHP’de yaşanan değişim ve dönüşüm sürecidir. 27 Mayıs askeri müdahalesinin ardından gelişen süreçte sol siyasetin artan etkisi CHP’nin de bu dönüşüme dahil olmasını beraberinde getirmiştir. CHP açısından 27 Mayıs sonrası dönem yeni bir sürecin başlangıcına da işaret etmektedir. Siyasal olarak sol bir söyleme sahip bu dönemdeki değişimin adı “Ortanın Solu” olarak tanımlanmıştır. “Ortanın Solu”, CHP’nin Avrupa merkezli bir sosyal demokrasi düşüncesi ile daha yakın ilişki kurmasını sağlamıştır. Sosyal demokrasi söyleminin geleneksel sola karşı eleştirel tutumu CHP’yi de etkisi altına almıştır. “Ortanın solu” düşüncesi, “radikal” olarak tarif edilen ve daha çok SSCB eksenli bir sosyalizm siyasetine alternatif olmayı amaçlamıştır. Avrupa solu içindeki Stalinizm eleştirilerinin Türkiye’deki yansıması olarak görebileceğimiz “Ortanın Solu” düşüncesi benzer bir biçimde Türkiye tarihine de eleştirel bir perspektiften bakmıştır. Tek parti dönemi ve Kemalizm de bu eleştirilerin merkezinde yer almaktadır. Kemalizmin sosyalist sol içinde tartışılmaya başlandığı bu dönemde CHP de bu tartışmalara dahil olmuştur. Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) tartışmaları aracılığı ile merkeziyetçilik ve bürokrasi üzerine pek çok eleştiri getirilmiştir. Kurtuluş Savaşı ve tek parti dönemi de bu eleştiri sürecine dahil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

CHP, Ortanın Solu, Sosyal Demokrasi, Tek Parti Dönemi

KEMALISM IN “LEFT OF CENTER” THOUGHT

PDF

___

Ahmad, F., Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çev. Yavuz Alogan, Kaynak Yayınları, İstanbul 2012.Atılgan, G., “Türkiye Sosyalist Hareketinde Anti-Emperyalizm ve Bağımsızlıkçılık (1920-1970)”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce: Sol, Ed. Murat Gültekingil, Cilt 8, İletişim Yayınları, İstanbul 2007, s. 661-704.Bora, T., Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.Bozkurt, C. E., Kemalizm, Marksizm ve Ecevit, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1976.Cem, İ., Sosyal Demokrasi –ya da Demokratik Sosyalizm- Nedir, Ne Değildir, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010.Cumhuriyet Halk Partisi Programı 1976, Ajans Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara 1976.Çolak, M., Bülent Ecevit, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.Coşkun, A., Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokratik Sol, Tekin Yayınevi, İstanbul 1978.Demokratik Sol Düşünce Forumu, Kalite Matbaası, Ankara 1974.Ecevit, B., Atatürk ve Devrimcilik, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2015.Ecevit, B., Demokratik Sol, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2010.Ecevit, B., Ortanın Solu, Üçüncü Baskı, Ulusal Basımevi, Ankara 1966. Eley, G., Demokrasiyi Kurmak: Avrupa Solunun Tarihi 1850-2000, Çev. Ahmet Yiğit Güney, Doruk Yayınları, İstanbul 2008.Emre, Y., CHP, Sosyal Demokrasi ve Sol. Türkiye’de Sosyal Demokrasinin Kuruluş Yılları (1960-1966), İletişim Yayınları, İstanbul 2015.Emrealp, S., Sosyal Demokrasi’den “Sosyal Demokrasi”ye…, Afa Yayınları, İstanbul 1991.Güneş, T., Araba Devrilmeden Önce, Kaynak Yayınları, İstanbul 1983.Güneş, T., Türk Demokrasisinin Analizi, Yay. Haz. Hurşit Güneş, Agora Kitaplığı, İstanbul 2009.Hatipoğlu, A., CHP’nin İdeolojik Dönüşümü: Kemalizmden Sosyal Demokrasi’ye, Kaynak Yayınları, İstanbul 2012.İşyar, Ö. G., Karşılaştırmalı Dış Politikalar: Yöntemler-Modeller-Örnekler ve Karşılaştırmalı Türk Dış Politikası, Dora Yayınları, Bursa 2013.Kili, S., 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1976.Koç, A., CHP’de “Ortanın Solu” Söylemi ve 1965 Seçimleri, Dezanj Yayınları, İstanbul 2014.Ölçen, A. N., Demokratik Sosyalizme Giriş, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1976.Özdalga, H., Sosyal Demokrasinin Kuruluşu, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2001.Perek, H., Ecevit Tipi “Ortanın Solu” Sosyalizmdir, Balkanoğlu Matbaacılık, Ankara 1967.Sönmezoğlu, F., II. Dünya Savaşı’nda Günümüze Türk Dış Politikası, Der Yayınları, İstanbul 2006.Şener, M., Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset: Yön, MDD ve TİP, Yordam Kitap, İstanbul 2010.Uyar, H., İki Darbe Arasında CHP 1960-1971, Doğan Kitap, İstanbul 2017.