Mısır Eski Krallığı (MÖ. 2700-2200) devrindeki ticari ağların Mısır Uygarlığı ile Nübye/Sudan devletleşmesi üzerindeki etkileri

Çalışma, tarihteki kültürel karşılaşma (ticaret, öykünme, kolonileşme) örnekleri ile bunların toplumsal değişmeye ve devletleşmeye katkısını inceleyen makaleler dizisinin yedincisini oluşturmaktadır. Metinde yanıtı aranan soru, Mısır’da devleti görünür kılıp meşrulaştırmak için ihtiyaç duyulan ticaretin güneyde (Nübye’de) yaşayan toplumların kurumsallaşma-devletleşme dinamikleri üzerinde nasıl bir rol oynadığıdır. Metnin temel argümanı, ticari ağların Kuzeydoğu Afrika uygarlıkları ile devletlerinin oluşumunda ve olgunlaşmasında belirleyici bir faktör olduğudur. Makalede, Mısır ordusunun bile (göçebe-savaşçı komşuların tehditkâr olmadığı bir devirde) sınırları korumaktan çok ticari seferlerin güvenliğine odaklandığı ileri sürülmektedir. Mısır uygarlığı, Nil ticareti sayesinde olgunlaşıp kökleşirken güney komşusu Aşağı Nübye’yi “bağımlı aracı” konumuna itmiş, orada kendininkine benzer bir devletleşmeye izin vermemiştir. Ancak daha uzaktaki Kerma Krallığı (Yukarı Nübye: 3. Çağlayan) ile eşitlikçi ticari ilişkiler kurmak bir zorunluluktur; Mısır, önceleri “şeflik”/ön-krallık olarak örgütlenen Kerma’daki devletleşmeyi engelleyememiş, tersine dolaylı yoldan desteklemiştir. Mısır devletinin el koyduğu artı-ürünü anıtsal binalara dönüştürüp “Altın Çağ” yaşamasında büyük payı olan uzun-mesafeli ticaret, aynı devletin MÖ. 2200’de derin bir siyasal krize düşmesinin de nedenlerindendir. Hanedan-dışı seçkinler, siyasal kurumsallaşma arttıkça serveti bölüşmeye başlamış, saraydan bağımsız hareket ederek krallara âdemimerkeziyetçi bir yönetim anlayışını dayatmış, böylece krallık otoritesini zayıf düşürüp devletin fetret devrine girmesini hızlandırmışlardır

Anahtar Kelimeler:

Mısır Eski Krallığı, Eski Nübye/Sudan, Kerma, Devletleşme

The Role of Long-Distance Trade Networks in Ancient Egyptian Civilization and Nubian State Formation During the Old Kingdom (2700-2200 BC)

This study is the 7th of an article series dedicated to cross-cultural encounters (trade, emulation, colonization) as a primary cause of social change and State formation. Its purpose is to examine the complex relationship between Ancient Egypt and Nubia, involving cultural transmissions, trade expeditions and military raids during the Egypt’s Old Kingdom (2700-2200 BC). The author of the present study see long-distance trade as a direct stimulus of the formation, institutionalization and consolidation of the early states in order to control sources of trade items and protect trade routes. Elite demand for raw materials used in the construction of monumental public buildings and exotic/status goods (“conspicuous consumption”) can be an initial stimulus to formation of political hierarchy. This statement is likely to be true in the case of early state formation in Egypt. In the same way, Lower Nubia’s (region between the first and second cataracts of the Nile) prosperity was underpinned by its intermediary position in the long-distance trade networks. During the maturation of the Egyptian state, however, the early Nubian policies (AGroup culture) experienced cultural decline and poverty, while a powerful kingdom began to be established around the third cataract of the Nile (Upper Nubia): Kerma

Keywords:

Egypt’s Old Kingdom Ancient Nubia, Kerma, State Formation, Early,

PDF

___

Adams, William Y., “The First Colonial Empire: Egypt in Nubia”, Comparative Studies in Society and History, 26/1, January 1984, pp. 36-71.
Assmann, Jan, Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, Çev. Ayşe Tekin, Ayrıntı, İstanbul 2001.
Baker, Rosalie F. – Baker, Charles F., Ancient Egyptians: People of the Pyramids, Oxford University Press, Oxford – New York 2001.
Baud, Michel, “The Old Kingdom”, A Companion to Ancient Egypt – Vol. I (Ed. Alan B. Lloyd), Wiley-Blackwell, Chichester 2010, pp. 63-80.
Bianchi, R. Steven, Daily Life of the Nubians, Greenwood Press, Westport 2004.
Childe, V. Gordon, Tarihte Neler Oldu?, Çev. Alâeddin Şenel – Mete Tunçay, Kırmızı, İstanbul 2009 (5. Baskı).
Cline, Eric H. – Rubalcaba, Jill, The Ancient Egyptian World, Oxford University Press, New York 2005.
Çıvgın, İzzet, “Ön ve Erken Hanedanlar Devri’nde (MÖ 3300-3000) Levant’ta Kurulan Ticaret Kolonilerinin Mısır Devletleşmesine Katkısı“, Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3/2, Haziran 2014, ss. 99-155.
Darnell, John Coleman, Conflicts That Shaped Pharaonic Egypt, Recorded Books, Prince Frederick 2010.
David, Rosalie, Handbook to Life in Ancient Egypt (Revised Edition), Facts On File, Inc., New York 2003.
Fairburn, Erin, “Reading 8: Weni and Harkhuf”, Brown University – Summer Course – Ancient Egyptian Hieroglyphs (Brown Ün. – Eski Mısır Hiyeroglifleri Dersi), 2011, pp. 402-412, http://proteus.brown.edu/fairburn/7342?view=print.
Flammini, Roxana, “Ancient Core-Periphery Interactions: Lower Nubia during Middle Kingdom Egypt (CA. 2050-1640 B.C.)”, Journal of World-Systems Research, XIV/1, 2008, pp. 50-74.
Klemm, Dietrich – Klemm, Rosemarie – Murr, Andreas, “Gold of Pharaohs – 6000 years of gold mining in Egypt and Nubia”, Journal of African Earth Sciences, 33, 2001, pp. 643-659.
Lichtheim, Miriam, Ancient Egyptian Literature Volume I: The Old and Middle Kingdoms, University of California Press, Berkeley – Los Angeles 1975.
Lobban Jr., Richard A., Historical Dictionary of Ancient and Medieval Nubia, Scarecrow Press, Inc., Lanham 2004.
Mills, Anthony J., “Dakhla Oasis, Dynastic and Roman sites”, Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt (Ed. Kathryn A. Bard), Routledge, London 1999, pp. 220-222.
Miroschedji, Pierre de, “Egypt and Southern Canaan in the Third Millennium BCE: Uni’s Asiatic Campaigns Revisited”, All the Wisdom of the East: Studies in Near Eastern Archaeology and History in Honor of Eliezer D. Oren (Eds. Shmuel Ahituv – Mayer Gruber – Gunnar Lehmann – Zipora Talshir), Academic Press, Fribourg / Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2012, pp. 265-292.
Moreno Garcia, Juan Carlos, “War in Old Kingdom Egypt (2686-2125 BCE)”, Studies on War in the Ancient Near East: Collected Essays on Military History (Ed. Jordi Vidal), Ugarit-Verlag, Münster 2010, pp. 5-47.
Mueller-Wollermann, Renate, “End of the Old Kingdom”, Encyclopedia of Egyptology (Eds. Wolfram Grajetzki – Willeke Wendrich), UCLA – Near Eastern Languages and Cultures, Los Angeles 2014, pp. 1-9.
Mumford, Gregory D., “Settlements – Distribution, Structure, Architecture: Pharaonic”, A Companion to Ancient Egypt – Vol. I (Ed. Alan B. Lloyd), Wiley- Blackwell, Chichester 2010, pp. 326-349.
Murray, Margaret A., The Splendor That Was Egypt: Revised Edition, Dover Publications, Mineola 2004.
O’Connor, David, “The Locations of Yam and Kush and Their Historical Implications”, Journal of the American Research Center in Egypt, 23, 1986, pp. 27-50.
Rice, Michael, Who’s Who in Ancient Egypt, Routledge, New York 1999.
Rice, Michael, Egypt’s Making: The Origins of Ancient Egypt 5000–2000 BC., Routledge, London – New York 2003 (2nd Edition).
Roy, Jane, The Politics of Trade: Egypt and Lower Nubia in the 4th Millennium BC., Brill, Leiden 2011.
Shaw, Ian, “Hatnub”, Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt (Ed. Kathryn A. Bard), Routledge, London 1999, pp. 363-365.
Smith, Richard Lee, Premodern Trade in World History, Routledge, New York 2009.
Sowada, Karin Nicole, Egypt in the Eastern Mediterranean during the Old Kingdom: An Archaeological Perspective, Academic Press Fribourg, Fribourg 2009.
Török, László, Between Two Worlds: The Frontier Region between Ancient Nubia and Egypt 3700 BC – AD 500, Brill, Leiden – Boston 2009.
Trigger, Bruce G., Early Civilizations: Ancient Egypt in Context, The American University in Cairo Press, Cairo 1993.
Van de Mieroop, Marc, Antik Yakındoğu’nun Tarihi, Çev. Sinem Gül, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2006.
Wendrich, Willeke, Egyptian Archaeology, Wiley-Blackwell, Chichester 2010.
Wilkinson, Toby, Early Dynastic Egypt, Routledge, New York 1999.
Ziegler, Christiane, “La vallée du Nil (3000-1780 av. J.-C.)”, Histoire de l’Humanité, Vol. II: 3000 à 700 av. J.-C. (Ed. Corinne Julien), UNESCO, Paris 2001, pp. 298-334.