Midilli-İstanbul Arasında Zeytinyağı Ticareti

Osmanlı İmparatorluğu, zeytinyağı üretim ve tüketiminde tarihin derinliklerine giden bir mirası devralmış ve sürdürmüştür. Öyle ki Osmanlı egemenliğinde bulunan Kuzey Afrika, Doğu Akdeniz ve adalarda zengin bir zeytincilik kültürü varlığını sürdürmüştür. Zeytin ve zeytinyağının üretimi, vergilendirilmesi ve pazarlanması belirli kurallara bağlanmış ve bu kurallar kanunnamelerde açıklanmıştır. Adalarda ve Ege bölgesinde üretilen zeytinyağının büyük ölçüde İstanbul' a tahsis edilmesi, başkentin gereksiniminin karşılanmasına yönelik önlem olarak görülmektedir. Adalar içinde Midilli, bu bağlamda önemli bir merkezdi. Midilli-İstanbul arasında kurulan ticari ilişkiler büyük ölçüde zeytinyağı alımına bağlı bulunuyordu

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı İmparatorluğu, Zeytinyağı Ticareti, İstanbul, Midilli

Olive-ail Trade Between İstanbul and Midilli

Ottoman Empire took over and continued the legacy related to olive oil production and consumption which goes back to depth of past. The rich olive culture continued its existence in North Africa, East Medditerrenean and islands which were under the Ottoman sovereignty. The rules conceming to the production, taxation and marketing of olive and olive oil were settled and these rules were disclosed in kanunnames. Allocation of a great share of the olive oils produced in islands and Agean region to İstanbul is seen as precaution for supplying the need of the capital. Among the islands the Midilli was an important center and the trade relations between the İstanbul and Midilli was mainly based on olive oil procurement.

Keywords:

Ottoman Empire, Olive Oil Trade, İstanbul, Midilli,

PDF

___

BOA, Cevdet Belediye, 7004, 8 S 1190 (=29 Mart 1776).
BOA, Cevdet Belediye, 404, Ramazan 1204 (1789-90).
BOA, Cevdet, Belediye, 1059, 19 Muharrem 1209 (1794-95)
BOA, Cevdet Belediye, 104 (Evaslt-ı receb 1247 = 16-25 Aralık 1831).
BOA, Mühimme Defteri (MD),xıX,169 (19 Safer 980 = 1 Temmuz 1572).
BOA, Mühimme Defteri (MD), 33, no. 352.
BOA, Cevdet İktisat, 2122.
BOA, Cevdet İktisat, 91 (29 Şevval 1182 = 8 Mart 1769).
BOA, Cevdetİktisat, Cemizziyeahir 1195 (=Mayıs 1781).
BOA, Cevdet, İktisat, 1589/2, 18 Rebiulahir 1210/2 Ekim 1795.
BOA, Cevdet İktisat, 1451/2.
BOA, Cevdet İktisat, 1504/1,22 Recep 1241 (4 Aralık 1825).
BOA, Cevdet İktisat, 2185.
BOA, Cevdet İktisat, 310.
BOA, Cevdetİktisat, 1252/1 (10 Recep 1214 = 11 Eylül 1799).
BOA, Cevdetİktisat, 1302/1,1251 (1835)
BOA, Cevdet İktisat, 1909, 1253 (1837-38); İrade (Dahiliye), 10835.
BOA, Cevdetİktisat, 1544, 15 Cemaziyelahir 1217 (13 Ekim 1802).
BOA, Cevdet İktisat, 1604, Rebiülevvel1230 (Şubat-Mart 1815).
BOA, Cevdet İktisat, 350, Recep 1232 (Mayıs-Haziran 1817).
BOA, Cevdet İktisat, 12.
BOA, Cevdet İktisat, 2102.
BOA, Cevdet, İktisat, 1268.
BOA, Cevdet İktisat, 1493/2 (Zilkade 1250 = Mart 1835).
BOA, Cevdet (İktisat), 339 (28 Ra 1201).
BOA, TT 153'e ekli visale.
BOA, TT 264, 6
Ahmet Aşıki, Tevarih-i Al-i Osman, (Yay. N. Atsız), İstanbul, 1949
Akgündüz Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, Fey Vakfı, İstanbul, 1990, i
Alexander John Christos, Towards a History of Post-Byzantine Greece: The Ottoman Kanunnames for the Grek Lands, Circa, 1500-Circa 1600, Athens, 1995
Arıkan Zeki, xv-xvı. yüzyıllarda Hamit Sancağı, İzmir, 1988
Avcıoğlu Doğan, Türkiye'nin Düzeni, Ankara, 1969
Aymard Mauric, Venise, Rauguse et le commerce du ble pendant la seconde moitie du XVI e siec!e, Paris, 1966.
Ayoğuz Şengül, Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti, E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, YLT,1989
Bahr-i Sefid Kılağuzu (Adalar Denizine Ait), İstanbul 1331 (İngilizceden çevrilmiştir)
Bağış Ali İhsan, Osmanlı Ticareti'nde Gayri Müslimler: Kapitülasyonlar, Avrupa Tüccarı, Beratlı Tüccarlar, Ankara, 1983.
Balta Evangelia, L'Eubee cl lafin du XVe siec!e, Economie et population. Les registres de l'annee 1474, Athens 1989; Rural and urban Population in the sancale of Euripos in the early 16th century, Athens, 1992
Barkan Ömer Lütfi, xv-xvı. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu'nda Zirai Ekonominin Hukuku ve Mali Esasları, Kanunlar, 1, İstanbul, 1943
Barkan Ömer Lütfi, Meriçli Enver, Hüdavendigilr Livası Tahrir Defterleri, TTK, Ankara, 1988, i
Braudel F., La Mediterranee le monde mediterraneen cl l'epoque de Philippe II, Paris, 1966,1.
Bostan İdris, Osmanlı Bahriye Teşkilatı, XVıı. yüzyılda Tersane-i Amire, TTK, Ankara, 1992
Boulanger Patrick, Marseillemarche international de l'huile d'olive, un produit et des hommes, 1725-1825, Marseille, Institut Historique de Provence, 1996.
Broughton T.R.S., Roman Asia Minor, An Economic Survey of Ancien Rome, Baltimore, 1959, LV
Cornelius le Brun, Voyage au Levant, Rouen-Paris, 1728, i
Cook MA., Population Pressure in Rural Anatolia 1450-1600, London, 1972.
Dukas, Bizans Tarihi, (Çev. V.L. Mimiroğlu), İstanbul, 1956
Emecen Feridun M., XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK, Ankara, 1989
Erim Hıfzı, Ayvalık Tarihi, Ankara, 1948.
Ertem Hayri, Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu'sunun Florası, TTK, Ankara, 1974
Evliya Çelebi, Seyahatname, İstanbul, 1935, IX
Faroqhi Suraiya ve Neumann Christoph K. (editörler), Soframız Nur Hanemiz Mamur Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, (Çev. Zeynep Yelçe), Kitap yay., İstanbul, 2006
Faroqhi S., Osmanlıda Kentler ve Kentliler, Tarih Vakfı, İstanbul, 1993
Frangakis-Syret Elena, The Commerce of Smyrna in the Eighteenth Century (1700- 1820), Athens, 1992
Fukasawa Katsumi, Toilerie et le Commerce du Levant d'Alep lı Marseille, CNRS, Paris, 1987
Genç Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu'nda Devlet ve Ekonomi, İstanbul, 2000
Goffman Daniel, İzmir and the Levantine World, 1550-1650, University of Washington Press, 1990
Hammer Joseph von, Devlet-i Osmaniye Tarihi, (Çev. Mehmet Ata), İstanbul, 1329, III
Hinz Walther, lslamische Masse und Gewichte, Leiden, 1955
İnalcık Halil, The Ottoman Empire. The Classical Age, 1300-1600, Phoenix, London, 2003
Jorga Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (Çev. Nilüfer Epçeli), Yeditepe, İstanbul, 2005, II
Kalodny Emile Y., La population des fles de la Gr_ce, Aix-en-Provence, 1974, i
Kemalpaşazade, Tevarih-Al-i Osman, (Haz. Şerafettin Turan), TTK, Ankara, 1991, VII
Kritovulos, Tarih-i Sultan Mehmet Han-ı Sani, (Çev. Karahdi), İstanbul, 1328
Küçük Cevdet, Emecen Feridun M., Bostan İdris ve diğerleri, Ege Adalarının Egemenlik Devri Tarihçesi, SAEMK, Ankara, 2001
Kütükoğlu Mübahat S., Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Enderun, İstanbul, 1983
Kütükoğlu Mübahat S., XV. ve XVI. Asırlarda İzmir Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir, 2000
Kütükoğlu Mübahat S., Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri (1580-1838), Ankara, 1974, i
Lowry Heath W., Pifteenth Century Ottornan Realities Christian Peasant Life on the Aegean Islands of Limnos, Eren, İstanbul, 2002.
Mansel Arif Müfit, Ege ve Yunan Tarihi, TTK, Ankara, 1963
Mantran Robert & Jean Sauvaget, Reglements fiscaux ottomans Les provinces syriennes, Beyrouth, 1951
Masson Paul, Histoire du Commerce français dans le Levant an XVIIe sCcle, Paris, 1896; Paris, 1911
0livier, Türkiye Seyahatnamesi, (Çev. Oğuz Gökmen, II. Kitap, İstanbul, 1991
Piri Reis (Kitab-ı Bahriye, İstanbul, 1935).
Planhol Xavier de, Les fondements geographiques de l'histoire de l'Islam, Flommaarion, Paris, 1968; De la plaine pamphylienne aux lacs pisidiens. Nomadisme et vie paysanne, A. Maisonneuve, Paris, 1958
Refik Ahmet, On İkinci Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı (1689-1785), İstanbul, 1930, yeniden, Enderun, İstanbul, 1988
Rostovtzeff M., The Social and Economic History of the Helienistic World, Oxford, 1964,3 cilt
Tansel Fevziye Abdullah, Namık Kemal'in Hususi Mektupları, TTK, Ankara, 1973
Uluçay Çağatay, XVII. yüzyılda Manisa'da Ziraat, Ticaret ve Esnaf Teşkilatı, İstanbu1,1942
UzunçarşıIı İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, TTK, Ankara, 1964, II
Ünal Ayhan Afşın, XVI. yüzyılda Ceza ir-i Bahr-i Sefid Eyaleti, Midilli Sancağı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, doktora tezi, 2001.
Yerasimos Stefanos, Sultan Sofraları, /5. ve /6. yüzyıllarda Osmanlı Saray Mutfağı, YKY, İstanbul, 2000.
Yorulmaz Ahmet, Ayvalık'ı Gezerken, Ayvalık, 2000, 6.baskl
Wallerstein Immanuel, The Modern World-System II. Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, /600-1750, New York, 1980.