İzmiroğlu Cüneyd Bey (Ö.1426): Hayatı Kişiliği ve Mücadeleleri

Anadolu Selçuklu Devleti’nin siyasî hayatının son bulmasından sonra Anadolu’da çeşitli beylikler kurulmuştur. 1310’da kurulan Aydınoğulları Beyliği de Batı Anadolu’daki uç beyliklerinden birisidir. Bu çalışmada, Aydınoğulları soyundan gelip gelmediği tartışmalı olan Cüneyd Bey’in soyu ve kişiliği ve mücadeleleri üzerinde durulacaktır. Aydınoğulları Beyliğinin topraklarını, Osmanlı Devleti’nin hâkim olmasına kadar, kontrolü altında Cüneyd Bey tutmuştur. Çalışma üç konu üzerinde yoğunlaşmıştır. Aydınoğulları beyliğinin topraklarını, Osmanlı Devleti’nin hâkim olmasına kadar, kontrolü altında Cüneyd Bey tutmuştur. Bu neden çalışmamız Cüneyd Bey çerçevesinde ele alınarak üç ana bölüm olarak incelenmiştir. Cüneyd Bey’in Aydınoğulları’ndan olup olmadığı, Aydınoğulları’nın siyasi olarak son dönemi (Osmanlı hâkimiyetine girişi) ve Cüneyd Beyin kişiliği hakkında değerlendirmelerde bulunulacaktır. Ayrıca devrin kaynaklarından ve belgelerden hareket ederek; Cüneyd Bey’in soyu hakkında değerlendirilmelerde bulunulacaktır. Son dönemde tekrar Cüneyd Bey’in soyu hakkında tartışmaların yaşandığı bu konuya katkıda bulunulmaya çalışılacaktır. Ayrıca kişiliği üzerinde Osmanlı Kroniklerinde ve Doukas gibi Bizans tarihlerinde kayıtlara rastladığımız Cüneyd Bey’in karakter özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunulacaktır. Bu şekilde hem Aydınoğullarının siyasî hayatındaki son dönem hakkında hem de Cüneyd Bey’in soyu ve kişiliği hakkında bu zamana kadar yapılan çalışmaların zenginleşmesine ve farklı açılardan bu meselelere bakılmasına katkı verilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Aydınoğulları, İzmiroğlu, Cüneyd Bey, Fetret Devri, Beylikler Dönemi.

PDF

___

Adıtatar, Funda, “Aydınoğlu İbrahim Bey Ve Bodamya Meselesi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.39, Sayı: 68, Yıl: 2020, s.175-205.
Ahmed Tevhid , “Aydın Oğulları”, İzmir Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, Yıl: 2016, s. 75-79.
Ahmet Eflâkî, Âriflerin Menkıbeleri, C. II,, Çev. Tahsin Yazıcı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1986.
Akın, Himmet, Aydın Oğulları Tarihi Hakkında Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1968.
Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512), Haz. Necdet Öztürk, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 2000.
Anonim Tevârîh-i Âl-i Osmân (Kuruluştan 892/1487’ye kadar), Haz. Cihan Çimen, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2006.
Anonim, Tevârîh-i Âl-i Osman, F. Giese Neşri, Haz. Nihat Azamat, Marmara Üniversitesi Yay., İstanbul 1992.
Baykara, Tuncer, Aydınoğlu Gazi Umur Bey, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990.
Derviş Ahmed Âşıkî (Âşıkpaşazâde), Âşıkpaşazâde Tarihi (Osmanlı Tarihi 1285-1502), Haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2013.
Dukas, Bizans Tarihi, Çev. Vl. Mirmiroğlu, İstanbul Fethi Derneği İstanbul Enstitüsü Yay., İstanbul 1956.
Doukas, Mikhael, Tarih Anadolu ve Rumeli 1326-1462, Çev. Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul 2008.
Emecen, Feridun, “Cüneyd”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.8, İstanbul 1998, s.122.
Emecen, Feridun, İlk Osmanlılar Ve Batı Anadolu Beylikleri Dünyası, Timaş Yay., İstanbul 2012.
Erdoğru ,M. Akif & Değerli, Ayşe, 16. Yüzyılda Türk İzmir, Selenge Yay., İstanbul 2021.
Gelibolulu Mustafa Ali, Kitâbü’t-Tarih-i Künhü’l-Ahbâr, Haz. Ahmet Uğur vd., Kayseri 1997. (Kayseri Reşit Efendi Kütüphanesi, 901 ve 920 nulu Nüshalar)
Gibbons, Herbert A., Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, Çev. Bülent Arı, 21. Yüzyıl Yay., Ankara 1998.
Hadîdî, Tevârih-i Âl-i Osman (1299-1523), Çev. Necdet ÖZTÜRK, Marmara Üniversitesi Yay., İstanbul 1991.
Halil Edhem ,“Saruhan Oğulları, Aydın Oğulları, İzmir Oğulları”, İzmir Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5, Yıl: 2017, s.175-183.
Hasan-ı Rumlu, Ahsenü’t-Tevârîh, Çev. Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2006.
Haykıran, Kemal Ramazan, “Aydınoğulları Beyliği’nin Son Bey’i Cüneyd Bey ve Beyliğin Yıkılışından Sonra Aydınoğlu Soyunun Durumu”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih Kültür ve Medeniyeti Sempozyumu I, Aydınoğulları Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013, s. 155-167.
Hoca Sadettin Efendi, Tacü’t-Tevarih, C.II, Haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yay., Eskişehir 1992.
İbn Bibi, El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Nama) II, Çev. Necdet Öztürk, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1996.
Karadeniz, Hasan Basri, Osmanlılar ile Anadolu Beylikleri Arasında Psikolojik Mücadele, Yeditepe Yay., İstanbul 2011.
Kireç, Hasan, “Cüneyd Bey ve Aydınoğulları Meselesi”, Anadolu Nümismatik Bülteni, Sayı: 26, Yıl: Eylül 2019, s.10-13.
Koca, Salim, Anadolu Türk Beylikleri Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara 2013.
Köprülü, Mehmet Fuad, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, Alfa Yay., İstanbul 2015.
Merçil, Erdoğan, “Aydınoğulları”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. IV, İstanbul 1991, s.239- 249.
Mevlânâ Mehmed Neşrî, Cihânnümâ (Osmanlı Tarihi 1288-1485), Haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2013.
Mordtmann, J. H., “Cüneyd”, MEB İslam Ansiklopedisi, C 3, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1977, s.239-240.
Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, Camiü’d-Düvel Osmanlı Tarihi (1299-1481), Haz. Murat Ağırakça, İnsan Yay., İstanbul 1995.
Nizamüddin Şâmî, Zafernâme, Çev. Necati Lugal, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1987.
Oruç Beğ Tarihi (Osmanlı Tarihi 1288-1502), Haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Yay., İstanbul 2008.
Önkal, Hakkı, Beylikler Devri Bey Türbeleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara 2020.
Özcan, Abdülkadir, “Osmanlılarda Tarih Yazımı Türlerin Ortaya Çıkışı ve Bunlardan Faydalanma Yolları”, Edt. Arif Bilgin & M. Bedizel Aydın, Osmanlı Tarihçiliğine Yön Veren Konuşmalar, Kronik Yay., İstanbul 2021, s.51-70.
Piri Reis, Kitâb-ı Bahriyye, Denizcilik Kitabı C.I, Haz. Yavuz Senemoğlu, Tercüman Yay., 1973.
Sağıt, Betül, Teoman, Gültekin, “Aydınoğlu Beyliği Sikkeleri”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih Kültür ve Medeniyeti Sempozyumu I, Aydınoğulları Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013, s. 309-340.
Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay., Ankara 2017.
Şerefüddin Ali Yezdî, Emir Timur (Zafernâme), Çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yay., İstanbul 2013.
Teoman, Gültekin, “Batı Anadolu Beylik Mangırları”, Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi Ve Numismatik Kongresi Antalya 25-28 Şubat 2013 Bildiriler, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yay., İstanbul 2014, s.575-588.
Uzunçarşılı, İsmail H., Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2003.
Üzel, Mustafa, İzmiroğlu Cüneyd Bey, Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal, İzmir Yazarlar Kooperatifi Yay., İzmir 2021.
Yavuz, Nuri, “Ankara Savaşı Sonrası Anadolu Siyasî Coğrafyası’nın Tasviri”, Ed. Mustafa Alkan, 1402 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi Bildiri Kitabı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014, s.293-311.