Eski kültürlerde köpeğin algılanışı: “Eski Mezopotamya Örneği”

Tarih boyunca yaşamış hemen hemen her toplumda köpekle ilgili bir inanışın ve birikimin olduğu gözlemlenmektedir. Köpeklerin, hem arkeolojik buluntularda hem de yazılı kaynaklarda mevcut olması, şüphesiz, en eski dönemlerden itibaren insanoğluna en yakın olan hayvanlardan birisi olması ile açıklanabilir. Dolayısıyla köpeklerin insanoğlu ile hikâyesi, aslında, evcilleştirilmiş oldukları ve insanoğlu ile birlikte yaşamaya başladıkları dönemden itibaren başlamış olmaktadır. Ancak bu dönemlerde köpeğin, çoğunlukla ölümle ilişkilendirilmiş bir hayvan olduğuna vurgu yapan arkeolojik buluntular ele geçmiştir. Gerçekten, bu eski toplumlarda cesetler büyük ölçüde bir köpekle birlikte defnedilmiş ve mezarlarda birçok köpek iskeletine rastlanmıştır. İnsanı, yaşadığı sürece koruyan bu hayvanın, insanın ölmesi durumunda da bu misyonuna sâdık kaldığına inanılmış olduğunu düşünüyoruz

Anahtar Kelimeler:

Eski Mezopotamya, Şifa, Tıp, Tanrıça Gula, Köpek

The Dog’s Perception in the Old Cultures: “The Case of the Ancient Mesopotamia”

It’s observed that throughout history and in almost all societies, there have been a belief and knowledge regarding the dog as a special relation to human being. This can partly be explained in the fact that the dog has always been the closest animal to mankind, this already stated in several written sources and archaeological scripts since the oldest period. The history of dogs and their special relation to human beings began when the dog became domesticated and started to live close with human beings. One of the special roles the dog had was to play a protective part. This is indicated in the many corpses that have been buried together with a dog and the numerous of dog skeletons have been found in human graves. They believed dogs did not only protect the living ones but continued their mission to protect the human also in his after death

Keywords:

Ancient Mesopotamia, Healing, Medicine, Goddesses Gula, Dogs,

PDF

___

ARMUTAK, Altan, “Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Motifi”, İstanbul Üniversitesi, Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 28/2 (2002), s.411-427.
ATEŞ, Mehmet, Mitolojiler ve Semboller, Milenyum Yay., 3.Basım, İstanbul 2012.
ATMACA, Veli, “Eski Medeniyetlerde Günah-Hastalık İlişkisi veya Tanrının Gazabı Meselesi”, Atatürk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:34 (2010), s.99-121.
BEAULİEU, Paul-Alain, The Pantheon of Uruk During the Neo-Babylonian Period, Brill 2003.
BİGGS, Robert D.,-BRİNKMAN, John A. vd., The Assyrian Dictionary, Published by The Oriental Institute, Chicaqo 1999.
BİGGS, Robert D., “Recent Advances in the Study of Assyrian and Babylonian Medicine”, Journal of Assyrian Academic Studies, 19/1 (2005), pp.1-4.
BLACK, Jeremy - GREEN, Anthony, Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia, An Illustrated Dictionary, Illustrations by Tessa Rickards, British Museum Press, London 1992.
BOYANA, Hülya, “Arkadia Kökenli Keçi Tanrı Pan”, A.Ü.D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, S.37 (2005), s.153-181.
BOYANA, Hülya, “Priapos Kültü”, A.Ü.D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, S.35 (2004), s.31-44.
BÖCK, Barbara, The Healing Goddess Gula, Brill, Madrid 2013.
BRENK, Frederick E., “Artemis of Ephesos: An Avant Gadre Goddess”, Kernos,11 (1998), s.157-171.
BUDGE, E.A.Wallis, The Divine Origin of the Craft of the Hebalist, London 1928.
BURSEVİ, İ.Hakkı, Ruh’ul-Beyan Tefsiri, Tefsir Eden: Ömer Hilmi Faruk, Cilt 1, Fatih Yayınevi, İstanbul.
BLACK, J.- GEORGE, A. - POSTGATE, N. (Eds.), A Concise Dictionary of Akkadian, 2nd (Corrected) Printing, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2000.
COLLİNS, B.Jean, “The Puppy in Hittite Ritual”, JCS, 42/2 (1990), s.211- 226.
ÇAĞDAŞ, Kemal, “Hindistan’da İnek Kültü ve Bu Kültün Menşei Üzerine Bir Araştırma”,A.Ü.DTCF Dergisi,13/1-2 (1955), s.53-67.
GELLER, M.J., Akkadian Healing Therapies in the Babylonian Talmud, Max-Planck-Institut für Wissenschaftsgeschichte, Max Planck Institute for the History of Science, 2004.
GİBSON, McGuire, Nippur 1990: The Temple of Gula and A Glimpse of Things to Come, Oriental Institute 1989-1990 Annual Report, Chicaqo 1990, s.17-26.
GRÄSLUND, Anne-Sofie, “Dogs in graves-a question of symbolism?”, PECUS, Man and animal in antiquity. Proceedings of the conference at the Swedish Institute in Rome, September 9-12, 2002, Ed. B. Santillo Frizell (The Swedish Institute in Rome. Projects and Seminars, 1), Rome 2004, pp.167-176.
GUDME, Anne Katrine de Hemmer, Before the God in This Place for Good Remembrance, PhD Thesis, Department of Biblical Studies, Faculty of Theology, University of Copenhagen (Supervisor: Prof. N.P.Lemche), Kopenhag 2011.
HARBER, Prudence O., “Dog”, Ancient Near Eastern Art, The Metropolitan Museum of Art Bulletin (1989), pp.5-6.
KALAFAT, Yaşar, “Altay Türk Halk İnançlarından Anadolu El Dokumacılığına”, www.yasarkalafat.info/dosyalar/kalafat2010175443.pdf, s.1-22.
KAPLAN, Melike – ARIHAN, Seda Karaöz, “Antikçağdan Günümüze Bir Şifa Kaynağı: Zeytin ve Zeytinyağının Halk Tıbbında Kullanımı”, A.Ü.D.T.C.F. Dergisi,52/2,(Aralık 2012), s.1-15.
KARAKURT, Deniz, Türk Söylence Sözlüğü Açıklamalı Ansiklopedik Mitoloji Sözlüğü, e-Kitap, 2011. KASAPOĞLU, Abdurrahman, “Kur’an’da Hayvan Davranışlarına
Benzetilen İnsan Karakterleri”, Fırat Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi
Dergisi, 11/1 (2006), s.47-75.
LENZİ, Alan (Ed.), Reading Akkadian Prayers&Hymns, Society of Biblical Literature, Atlanta 2011.
MACQUEEN, J.G., Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çev.Esra Davutoğlu, Arkadaş Yayınevi, Ankara 1999.
MCİNTOSH, Jane R., Ancient Mesopotamia: New Perspectives, Santa Barbara, California 2005.
MURAT, Leyla, “Ammihatna Ritüelinde Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri”, Archivum Anatolicum, VI/2 (2003), s.89-109.
OATES, Joan, Babil, Çev.F.Çizmeli, Arkadaş Yay., Ankara 2004.
ORNAN, Tallay, “The Goddess Gula and Her Dog”, Israel Museum Studies in Archaeology 3 (2004), pp.13-30.
ÖZDEMİR, İbrahim, “Kur’an ve Çevre”, İslam İlimleri Dergisi, (2006), s.1- 22.
PAÇACIOĞLU, Burhan,““Sözlerin Soyağacı” Üzerine Bazı Notlar”, TÜBAR, XV (2004), s.279-289.
PAVLİSİAN, Robert, “Medicine in Ancient Assyria and Babylonia”, Journal of Assyrian Academic Studies, V/1 (1991), pp.1-51.
RADNER, Karen, “The Seal of Tašmetum-šarrat, Sennacherib’s Queen and Its Impressions”, In G.B. Lanfranchi et al. (ed.), Leggo Studies presented to Frederick Mario Fales. Leipziger Altorientalische Studien 2, Wiesbaden 2012, pp. 687-698.
REİNER, Erica, Astral Magic in Babylonia, The American Philosophical Society, Vol.85, Part 4, Philadelphia 1995.
DURDİN-ROBERTSON, Lawrence, Communion with the Goddess, Part I: The Vital Elements, Cesara Publications, 2.Basım, 1986.
SAA 06: Theodore Kwasman-Simo Parpola, Legal Transactions of the Royal Court of Nineveh, Part I: Tiglath-Pileser III through Esarhaddon, State Archives of Assyria, Volume VI, The University of Helsinki, Helsinki 1991.
SAA 10: Simo Parpola, Letters from Assyrian and Babylonian Scholars, State Archives of Assyria, Volume X, The University of Helsinki, Helsinki 1993.
SAA 14: Raija Mattila, Legal Transactions of the Royal Court of Nineveh, Part II: Assurbanipal Through Sin-šarru-iškun, State Archives of Assyria, Volume XIV, The University of Helsinki, Helsinki 2002.
SAA 16: Mikko Luukko-Greta Van Buylaere, The Political Correspondence of Esarhaddon, State Archives of Assyria, Volume XVI, The University of Helsinki, Helsinki 2002.
SARI, Nil- ALTINTAŞ, Ayten, vd., Tıp Tarihi ve Tıp Etiği, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yay., İstanbul 2007.
SAYILI, Aydın, Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp, TTK, Ankara 1991.
SEVİMLİ, Şükran, Anadolu Uygarlıklarında Temizlik Kavramı ve Uygulamalarının Evrimi, Basılmamış Doktora Tezi (Danışman: Prof.Dr.İlter Uzel), Çukurova Üniv., Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Deontoloji ve Tıp Tarihi ABD, Adana 2005.
TEMÜR, Akın, “Grek Sanatında Deniz Yaratıkları-I: Skylla”, Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fak. Dergisi, S.16 (2009), s.1-8.
THEMELİS, Chryssa Bourbou et Petnos, “Child Burials at Ancient Messene”, L’Enfant et la mort dans l’Antiquité I, Actes de la table ronde internationale organisée à Athènes, Ecole française d’ Athènes 29-30 Mai 2008, De Boccard, Paris 2010, pp.111-128.
ÜNAL, Ahmet, “Boğazköy Metinlerinin Işığı Altında Hititler Devri Anadolu’sunda Filolojik ve Arkeolojik Veriler Arasındaki İlişkilerden Örnekler”, 1992 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, Yay.Haz. S.Kıvanç-M.Arslan vd., Dönmez Offset, Ankara 1993, s.11-31.
WATANEBE, Chikako E., Animal Symbolism in Mesopotamia, A Contextual Approach, WOO, Band 1, Institut für Orientalistik, Universität Wien, Wien 2002.
http://oracc.museum.upenn.edu/amgg/listofdeities/gulaninkarrak/ Erişim 08.05.2013, 20:00
jeanmarcel.over-blog.com/article-mon-ami-le-chien-51385175.html. Erişim:10.05.2013, 20:16.
www.proverbesfrancais.com/?=chien. Erişim: 15.05.2013, 17:15.
http://en.wikipedia.org/wiki/Wound_licking. Erişim: 10.06.2013, 14:20.
http://raf-proverbes.blogspot.com/2008/11/proverbes-sur-le-chien.html. Erişim: 02.03.2013, 15:15.
http://www.abdn.ac.uk/bestiary/translat/19v.hti. Erişim: 15.09.2013, 16:10.