Emevîler ve Abbasiler Döneminde önemli bir Sugûr Sehri Tarsus

Biz bu çalışmamızda Đslâm fetihlerinin en yoğun olduğu Emevîler ve Abbasiler döneminde Tarsus’un Đslâm-Bizans sınırında yer alması açısından, şehrin bu dönemde islâm dünyasındaki önemini ortaya koymaya çalıştık. Tarsus Hz. Ömer zamanında feth edilmiş ve daha sonra Đslâm ordularının en fazla faaliyet gösterdikleri bölgelerin başında gelmeye başlamıştır. Tarsus ele geçirildikten sonra Bizans imparatorluğu sınırındaki diğer başka şehirlerle beraber yeniden tahkim edildi. Müslümanlar Tarsus’u elde tuttukları zaman içerisinde Hıristiyanlara karşı cihad vazifesini yerine getirmek için bütün Đslâm topraklarından toplanan gâziler ve mücahitler inanışları için gönüllü savaşçılar olarak Tarsus’a gelerek, burada güçlü bir tahkimat oluşturdular. Bu şekilde Tarsus garnizonuna yerleştirilen gönüllü birlikler hemen her yıl yaz ve kış Anadolu içlerine akınlar tertip etmeye başladılar. Buna karşılık olarak Bizans saldırılarının da ilk hedefi Tarsus gibi sınır şehirleri oldu. Bu bakımdan Tarsus zaman zaman Bizans’ın saldırılarına maruz kaldı. Buna karşılık olarak çoğunlukla Bizans’ın bu taarruzlarına karşılık verildi ve Tarsus uzun süre Müslümanların elinde kaldı. Ancak Tarsus’un Đslâm-Bizans sınırında yer alması ve sık sık savaş alanı olmasından dolayı büyük zararlara uğradı, fakat bununla birlikte Tarsus bu dönemde önemli bir ticaret merkezi olmayı da sürdürdü.
Anahtar Kelimeler:

Emevî, Abbasi, Tarsus, Sugûr

Tarsus, A Significant Thughur City During The Umayyads And The Abbasids Period

The city of Tarsus was conquered during the period of caliphate of Umar and later started to come up to the beginning of the regions in which they operate. After the capture of Tarsus, ıt was fortified again together with the other cities which were on the fronties of Byzantine. During the time in which the Muslims in Tarsus retained, to perform the duty of jihad, the mujahideen veterans from all the İslamic lands came to Tarsus for their beliefs as a volunteer warriors and they formed a strong fortification here. In this way, the volunteer associations placed in garrison in Tarsus began to organise raids into Anatolia each year summer and winter. In response to this, the first goal for the Byzantine attacks were the border cities such as Tarsus. In this regard, from time to time Tarsus was subjected to attacks by the Byzantines.In response to this, mostly the Byzantine attacks were responded and Tarsus was remained for along time in the hands of Muslims. However, the IslamicByzantine border took place in Tarsus and often suffered huge losses due to the war zone, but neverthless Tarsus continued to be an important trade center in this period

___

  • ALGÜL, Hüseyin – ÇETİN, Osman, İslâm Tarihi, c.III, İstanbul 1991.
  • ALTUNDAĞ, Şinasi, ‘’Tolunlular’’, İA, c.XII/I, Eskişehir 1997.
  • BONNER, Michael, “The naming of the frontier: Awâsım, Thughûr, and the Arab Geographers”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, vol. 57 No1, London 1994.
  • BOSWORTH,C.E. “Byzantium and the Arabs: War and Peace Between two World Civilisations”, Journal of Oriental and African Studies, 3-4, Athens 1991.
  • BOSWORTH, C.E. “The City of Tarsus and The Arab-Byzantine Frontiers in Early and Middle Abasid Times”’, Oriens 33, Leiden 1992.
  • BOSWORTH , C.E., Abû’ Amr’Uthmân al-Tarsûsî’s Siyar al-Thughûr and the last years of Arab rule in Tarsus (fourth/tenth century), Graeco-Arabica, 5, Athens 1993.
  • BİKHAZİ, Ramzi Jiban, The Hamdanid Dynasty of Mesopotamia and North Syria 254-404/868-1014, Volume I, Adissertation submitted in partial fulfillment of the requirements fort the degree of Doctor of philosophy in The University of Michigan, 1981.
  • CANARD, Marius, Histoire de la Dynastie des Hâmdanides de Jazîra et de Syrie, Tome Premier, Alger 1951.
  • ÇETİN, Altan, Memlûk Devleti’nin Kuzey Sınırı, Ankara 2009.
  • DARKOT, Besim,’’ Tarsus’’, İA., C. XII/I, Eskişehir 1997.
  • Ebu’l-Fida, Takvimü’l-Buldan, Farsça Terc. A. Muhammed Ayeti, Tahran 1349.
  • EGER, Alexander Asa, The Spaces Between The Teeth: Environment, Settlementi and Interaction on the Islamic- Byzantine Frontier, Vol. I, Adissertation Submitted to The Faculty of The Division of The Humanities in Candidacy For The Degree of Doctor of Philosophy, Chicago 2008.
  • El-Belâzuri, Futuhu’l-Büldan, çev. Mustafa Fayda, Ankara 1987.
  • Gegory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, c. I, Çev. Ömer Rıza Doğrul, Ankara 1987.
  • HİTTİ, Philip K., Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, c. I, Çev. Salih Tuğ, İstanbul 1989.
  • HONİGMANN, , Bizans Devletinin Doğu Sınırı, Terc. Fikret Işıltan, İstanbul 1970.
  • HONİGMANN, Ernest “Misis”, İA, c. VIII, Eskişehir 1997.
  • HUGH, Kennedy, Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State, Routledge 2001.
  • İbnü’l-Cevzi, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, el-Muntazam fi Tarihi’l-Ümem ve’l- Müluk, (thk. Muhammed Abdülkadir Ata-Mustafa Abdülkadir Ata), c.X, Beyrut 1992.
  • İbnü’l-Esir, El-Kamil Fi’t-Tarih, çev. Ahmet Ağırakça, c. VII, İstanbul 1991.
  • KOPRAMAN, Kâzım Yaşar, “Tolunoğulları”, DGBİT, c.VI, İstanbul 1989.
  • KOPRAMAN, Kâzım Yaşar, “Abbâsiler döneminde Bizans Sugûru’nda Türklük Faaliyetleri”, Makaleler, Ankara 2005.
  • Mesudî, Murûc ez-Zeheb, Arapçadan Çev. Ahsen Batur, İstanbul 2011.
  • OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Türkçeye çev. Fikret Işıltan, Ankara 1991.
  • ÖZKUYUMCU, Nadir “Toluoğulları”, Türkler, c. V, Yeni Türkiye yayınları, Ankara 2002.
  • RANDA, Jr Ernest William, The Tulunid Dynasty in Egypt: Loyaltty and State Formation During the Dissolution of The Abbasid Caliphate, Adissertation Submitted to the faculty of The University of Utah in partial fulfilment of the requirements fort the degree of Doctor of Philosophy, The University of Utah 1990.
  • SİCKER, Martin, Islamic World in Ascendency:From the Arab Conquest to the Siege of Vienna, Westport 2000.
  • STRANGE, Guy Le, Paletsine Under the Moslems, Beirut 1965.
  • STRANGE, Guy Le, The Lands of the Eastern Caliphate, Cambridge 1976.
  • TROMBLEY, Frank R., “The Arabs in Anatolia and the Islamic Law of War (fiqh al-jihad) Seventh-Tenth Centuries) Al-Masâq- Vol. 16.No 1, March 2004.
  • Tabari, The History of al-Tabari (Ta’rikh al-rusul wa’l-muluk) , translated by Khalid Yahya Blankinship,Volume XXV, New York 1989.
  • Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr Taberî, Tarihu’l-Ümem ve’l Mülûk, (Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim), I-XI, Beyrut ts.
  • TURAN, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul 1993.
  • UÇAR, Şahin, Araplar’ın Anadolu Seferleri, İstanbul 2012.
  • YAZICI, Nesimi, İlk Türk –İslâm Devletleri Tarihi, Ankara 2004.
  • YILDIZ, Hakkı Dursun, “Avâsım”, DİA, c.IV, İstanbul 1994.