Çin kaynaklarına göre Türk kültür çevresinde evlenme ve cenaze gelenekleri

Tarih boyunca Orta Asya’da Türkler, Çinliler ve diğer pek çok kavim iç içe yaşamış ve pek çok konuda birbirlerinden etkilenmişlerdir. Bu etkileşim kimi davranışlarını aynı kılarken, kimilerinde ise önemli farklılıklar meydana getirmiştir. İnsanlar için, evlilik ve ölüm iki doğal olgudur. Orta Asya halklarının bu iki olguya atfettiği anlam geleneksel uygulamalarından anlaşılmaktadır. Üçüncü yüzyıldan altıncı yüzyıla kadar olan Çin kaynakları temel alınarak hazırlanan bu çalışmada Orta Asya Türk kültür çevresinde yaşayan çeşitli kavimlerin evlenme ve cenaze geleneklerinin benzer ve farklı yönleri ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler:

Çin kaynakları, Göktürkler, Evlilik, Cenaze, Gelenek

Marriage And Funeral Traditions In Turkic Cultural Environment According To Chinese Sources

Throughout history, Turks, Chinese and many other tribes lived together in the Middle Asia and they influenced each other on different aspects. This interaction created similarities and also caused some clear differences among the people. In this content, marriage and death are two important phenomena of humankind. And the meaning attributed to these two notions can be seen from their customs and practices performed by Inner Asian Turks. In this study, Chinese sources dated from 3rd to 6th centuries are used as basic sources and Middle Asia residents’ similar and different views on marriage and funeral practices are dealt with

Keywords:

Chinese Sources, Gokturks, Marriage, Funeral, Tradition.,

PDF

___

CHEN Shou, 陳壽 , San Guo Zhi 三國志 (Üç Devle t Kayıt la rı ), Zhonghua Shuju, Pekin 1988.
DİVİTÇİOĞLU, Sencer, Orta Asya Türk İmparatorluğu, İmge Kitabevi, Ankara 2005.
EBERHARD, Wolfram, “Çin kaynaklarına Göre Orta Ve Garbi Asya Halklarının Medeniyeti”, Çev. Mecdut Mansuroğlu, Türkiyat Mecmuası, Ankara 1942, Cilt 7, s.125-191
EBERHARD, Wolfram, Çin’in Şimal Komşuları, Çev. Nimet Uluğtuğ, TTK Yayınları, Ankara 1996
ERKUL, Ali, “Eski Türklerde Evlenme Gelenekleri”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara 2002, Cilt 3, s. 90-106
GÖMEÇ, Saadettin, Kök Türk Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara 2011.
GÖMEÇ, Saadettin, Türk Kültürünün Ana Hatları, Akçağ Yayınları, Ankara 2006.
GÖMEÇ, Saadettin, “Şamanizm Ve Eski Türk Dini” PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Denizli, 1998, Sayı 4 s. 38-50.
HACIGÖKMEN, Mehmet Ali “Türklerde Yas Âdeti Temelleri Ve Sonuçları”, Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Nejat Göyünç’e Armağan, S.Ü. Türkiyat Ens. Yayınları, Konya 2013, s. 393-423.
HASSAN, Ümit, Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, Doğu Batı, Ankara 2009.
KÂŞGARLI Mahmud, Divanü Lûgat-it-Türk, I-IV, Çev. Besim Atalay, Türk Dil Kurumu Yay. 3. Bs Ankara 2006.
KIRİLEN, Gürhan, Çin’de Afyon Savaşları, Gece Kitaplığı, Ankara 2014.
KIRİLEN, Gürhan, Göktürklerden Önce Türkler, Gece Kitaplığı, Ankara 2015.
KOCASAVAŞ, Yıldız, “Eski Türklerde Yas Ve Ölü Gömme Âdetleri”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara 2002, Cilt 3, s. 107-121
Lİ, Yanshou 李延寿, Bei Shi 北史(Kuzey Hanedanları Tarihi), Zhonghua Shuju, Pekin 1988.
LİNGHU, Defen 令狐德棻, Zhou Shu 周書, (Zhou Hanedanı Kayıtları), Zhonghua Shuju, Pekin 1988.
LİU, Xu 刘昫, Jiu Tang Shu,舊唐書 (Eski Tang Kayıtları), Zhonghua Shuju, Pekin 1988.
ONAT, Ayşe, Han Hanedanı Tarihinde Batı Bölgeleri, TTK Yayınları, Ankara 2012.
ONAT, Ayşe, Orsoy Sema, Ercilasun Konuralp, Çin Kaynaklarına Göre Han Hanedanlığı Tarihi, TTK Yayınları, Ankara 2004.
ROUX, Jean Paul, Altay Türklerinde Ölüm, Çev. Aykut Kazancıgil, Kabalcı, İstanbul 1999.
SHEN, Yue 沈约 ,Song Shu 宋書(Song Hanedanı Kayıtları), Zhonghua Shuju, Pekin 1988.
TRYJARSKI, Edward, Türkler Ve Ölüm, Çev. Hafize Er, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2012.
WEİ, Shou 魏收 Wei Shu 魏書(Wei Hanedanı Kayıtları), Zhonghua Shuju, Pekin 1988.
WEİ, Zheng 魏征, Sui Shu 随書(Sui Hanedanı Kayıtları), Zhonghua Shuju, Pekin 1988. Kısaltmalar
BS: Kuzey Hanedanları Tarihi SS: Sui Tarihi ZS: Zhou Tarihi
JTS: Eski Tang Tarihi SOS: Song Tarihi
SGZ: Üç Devlet Kayıtları agm: Adı geçen makale