İskenderiye Kütüphanesinin Tarihi Serüveni ve Akıbeti
Büyük bir kültür birikimine sahip olan Mısır, Hz. Ömer döneminde Amr b. el-As tarafından M.S. 642 yılında fethedilmiştir. Mısır’ın tarihi birikiminin en önemli göstergelerinden olan ve Ptolemaioslar tarafından yaptırılan İskenderiye Kütüphanesi, akıbeti ve günümüze ulaşan bilgileri ile önemli şüphelere haiz olmuştur. Zira söz konusu kütüphane içerisinde barındırılan kitapların İslam dinine zarar verebileceği düşünülerek Halife Ömer döneminde Amr b. El-As tarafından yaktırıldığı rivayet edilmektedir. Bu bilgi, umumiyetle Müslümanların ilme ve fenne karşı olduğu tezi üzerine, yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından dile getirilmeye çalışılmıştır. Ancak bu durumun, Batılı araştırmacılar tarafından tarihsel bir bilgiden çok ideolojik bir yaklaşım olarak değerlendirildiği birçok platformda gün yüzüne çıkmıştır. Bununla birlikte İskenderiye Kütüphanesinin tahrip edilme hadisesinin, Müslümanlar tarafından gerçekleştirilmediği ve hatta daha önce defalarca yağmalanma süreçlerine maruz kaldığı, günümüzde kaynaklarda geçen tartışmalar neticesinde bilim dünyası tarafından kabul edilmektedir. En nihayetinde İskenderiye Kütüphanesinin Müslümanlar tarafından yakıldığı hadisesinin tarihî bir karşılığının olmadığı gibi buna karşılık, Müslüman dünyasının ilme ve fenne yaptığı katkı, yetiştirdiği bilim insanlarının değeri, bugün tüm ilgili çevreler tarafından kabul edilip takdir edilmektedir.
Anahtar Kelimeler:
İskenderiye, Kütüphane, Mısır, Kitap, Bilim
The Historical Adventure And Fate Of The Library Of Alexandria
Egypt, which has a great cultural accumulation, Hz. Omar the reign of Amr b. by al-As M.S. It was conquered in 642. The Library of Alexandria, which is one of the most important indicators of Egypt's historical accumulation and was built by the Ptolemies, has had important doubts with its fate and information that has survived to the present day. Because, considering that the books it contains could harm the religion of Islam, the library in question was built by Amr b. It is rumored that he was burned by al-As. This information has been tried to be expressed by local and foreign researchers on the thesis that Muslims are against science and science in general. However, it has emerged in many platforms that this situation is considered as an ideological approach rather than a historical knowledge by Western researchers. As a matter of fact, the destruction of the Library of Alexandria is accepted by the scientific world as a result of the extensive discussions in the sources today, where it was not carried out by the Muslims and even exposed to plundering processes many times before. In the end, the event that the Library of Alexandria was burned by Muslims does not have a historical counterpart, but on the other hand, the contribution of the Muslim world to science and science and the value of the scientists it has trained are now accepted and appreciated by all relevant circles.
Keywords:
Alexandria, Library, Egypt, Book, Science,
___
- Adıvar, Adnan (1980), Tarihte Bilim ve Din, Alfa Yayınları, İstanbul.
- Apak, Âdem (2003), “İskenderiye Kütüphanesi'nin Akıbeti Üzerine Değerlendirmeler”, İslami Araştırmalar Dergisi, c. 16, S. 1, Ankara.
- Azimli, Mehmet (2018), Dört Halifeyi Farklı Okumak-2 Hz. Ömer, Ankara Okulu Yayınları, Ankara.
- Bilim Tarihi, (2018), Remzi Kitapevi, İstanbul.
- Eco, Umberto (2018), Antik Yunan, Alfa Yayınları, İstanbul.
- Genç, Mustafa, (2021) “İlmi Çin’de de Olsa Talep Edin, Çünkü İlim Talep Etmek Her Müslümana Farzdır Rivayetinin Sened ve Metin Analizi”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 23, S. 43, Sakarya.
- Güçlüay, Sezgin - Bamyacı Mehmet Ertan (2018), “Hz. Ömer ve İskenderiye Kütüphanesinin Yakılması İddiası”, Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu, c. 2, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Sivas.
- Gül, Yusuf (1998), Antik Kentler, İzmir, Okullar Yayınevi.
- Günaltay, Mehmed Şemseddin (2020), Antik Felsefenin İslam Dünyasına Girişi Giriş Yolları ve Şekilleri, ARK Kitapları, İstanbul.
- Hamidullah, Muhammet (1981), Hz. Peygamberin Savaşları ve Savaş Meydanları, Yağmur Yayınevi, İstanbul.
- Hitti, Philip (1989), İslam Tarihi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul. İslam Medeniyet Tarihi, (2020), Bilay Yayınları, Ankara.
- Keseroğlu, Hasan Sacit-Demir Güler (2016), “Antikçağda Bilim ve Kütüphane”, Türk Kütüphaneciliği, c. 30, S. 3.
- Lewis, Bernard (2008), “İskenderiye Kütüphanesi’nin Araplar Tarafından Yıkımı: Bir Efsanenin Anatomisi” Library of theWritten Word, Volume 3, Boston.
- Mansur, Mahmed (1995), İskenderiye Kütüphanesini Müslümanlar Mı Yaktı? Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
- Ortaylı, İlber (2006), “İskenderiye Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciliği, c. 20, S. 1.
- Özden, H. Ömer (2021), İslam Felsefesi Tarihi, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
- “Prof. Dr. Fuat Sezgin ve Geçmişten Geleceğe Türk-İslam Bilimine Katkıları”, (2019), Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi.
- Sabuncu, Ömer (2018), “Hz. Ömer Dönemi Kurumsallaşma Faaliyetleri”, Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Sivas.
- Sönmez, Zekiye (2018), “Hz. Ömer'in Arap Yarımadası ve Çevresindeki Hristiyanlarla Münasebetleri”, Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu, c. 2, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Sivas.
- Terzioğlu, Aslan (1971), “İskenderiye Kütüphanesi Müslümanlar Tarafından Yakılmamıştır”, Vakıflar Dergisi, S. 9, Ankara.
- Watson, Peter (2020), Fikirler Tarihi Ateşten Freud’a, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Yıldırım, Cemal (2010), Bilimin Öncüleri, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul.
- Yıldız, Muhammet (2022), Anadolu’nun Son Dirilişi, Kutlu Yayınevi, İstanbul.
- Yıldız, Nuray (2003), Kalıntılar ve Edebi Kaynaklar Işığında Antik Çağ Kütüphaneleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
- Zeydan, Corci (2016), İslam Tarihi Uygarlıkları, c. 1, İletişim Yayınları, İstanbul. http://bede.org.uk/Library2.htm
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Eyüp Fahri KESKENLER