CAHİLİYE DÖNEMİNDE ARAP YARIMADASI PANAYIRLARI

İslam’ın ilk döneminde ve İslam öncesi dönemde Arap Yarımadasında Kervan tüccarlarının vazgeçilmezleri olan bazı önemli cahiliye panayırları vardı. Bunlar; kuzey Arabistan’daki Dûmetü’l-Cendel Panayırı, Bahreyn’in güneyindeki Muşakkar Panayırı, Ummandaki Suhar Panayırı, Hicaz’daki Ukaz Panayırı ve benzerleridir. Yarımadanın Hint Okyanusu kıyısında Aden’de iki panayır varken, Mekke Yakınlarında da yılın belli zamanlarında alışveriş mekânı olarak hayatiyetini sürdüren üç panayır bulunmaktaydı. Bu pazarların kuruluş yerleri, işlevsel olduğu zamanlar, panayırların süresi, oralarda satılan mallar ve onlara gelen tüccarlar düşünüldüğünde; pazarlar ticaret, girişimcilik ruhunu yansıtması bir yana, başka önemli sonuçları ve getirileri olan ticari faaliyetler olmuştu. Makalemiz, tarihi bilgilerle birlikte, söz konusu panayırları farklı yönleriyle ele alacaktır

Anahtar Kelimeler:

Panayırlar, Ukaz, Mecenne, Arap Yarımadası, Arap Pazarları, Kervan tüccarları

FESTIVALS IN ARABIAN PENINSULA IN THE TIME OF CAHILIYYAH

There were very important festivals during pre-Islamic period for caravan traders. They were Dûmetu’l- Candal festival at North Arabia, Mushakkar festval at South Bahrain. Suhar festival at Omman, Ukaz festival at Hijaz etc. There were two festivals near by Indian ocean at Aden. There were three festivals as shopping centre near Makkah during seasons. Where they are settled, what was their functions, durations of festival, goods for trading; all they were very important commercial activities with their important results. In this article those festivals in variety will be analysed with historical background

Keywords:

Okaz, Macanna, Arabian Peninsula, Araban Festivals, Caravan trades.,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Müsned, I- VI, Beyrut ty.
Ahmed Emin, Fecru’l- İslam, terc., Ahmed Serdaroğlu, Kılıç Kitabevi, Ankara 1976.
Abdulfettah Ali Şehhâle, Dırâsât fî Târîhi’l Arab, Kahire 1972.
Ahmed Emin, Fecru’l- İslâm, terc., Ahmed Serdaroğlu, Kılıç Kitabevi, Ankara 1976.
Ağırman, Mustafa, “Deba”, DİA, IV, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994, s. 61- 61.
Algül, Hüseyin, “Esved el- Ansi”, DİA, XI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, s. 441- 442.
Belâzuri, Fütûhu’l- Büldân, terc., Mstafa Fayda, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
Beyzavî, Abdullah b. Ömer, Envâru’t- Tenzîl, I- VI, Çağrı Yayınları, İstanbul 1979; (altı ciltlik Mecma’u’t- Tefâsir İçinde).
Buhari, Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l- Buhari, I- VIII, el- Mektebetü’lİslâmiyye, İstanbul ty.
Bilge, Mustafa L., “San’a”, DİA, XXVI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2009, s. 88- 89.
Bûti, Mustafa Ramazan, Fıkhu’s- Sîre, terc., Ali Nar- Orhan Aktepe, Selam Yayınları, İstanbul 1328.
Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte, I- XVIII, Akçağ Yayınları, İstanbul ty.
Corci Zeydan, Medeniyet-i İslamiye Tarihi, I- IV, terc., Zeki Meğamiz, Doğan Güneş Yayınları, İstanbul 1971.
Çağatay, Neşet, İslam Dönemine Dek Arap Tarihi, TTK Yayınları, Ankara 1989.
Çetin, Nihad M., “Arap” (Yazı), DİA, III, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1991, s. 286- 309.
Debbeğoğlu, Ahmet- Kara, İsmail, Ansiklopedik Büyük İslam İlmihali, Dergâh Yayınları, İstanbul 1970.
De Goeje, M. J., “Arap” (Etnoğrafya) , İA, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
1978, s. 481- 486. Demirkent, Işık, Herakleios” , DİA, XVII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994, 210- 215
Diyarbekri, Hüseyin b. Muhammed, Târîhu’l- Hamîs, I- II, Dâru’s- Sâdır, Kahire 1283.
Ezrakî, Ebu’l- Velid, Muhammed b. Abdullah, Kitâbu Ahbâr-ı Mekke, neşr, Wüstenfeld, Leibzig, 1858.
Ezrakî, Ebu’l- Velid, Muhammed b. Abdullah, Ahbâru Mekke (Kâbe ve Mekke Tarihi), Terc., Y. Vehbi Yavuz, Feyiz Yayınları, İstanbul 1974.
Fayda, Mustafa, “Busra”, DİA, VI, Türkiye diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, s. 470- 472.
Fayda, Mustafa, “Bedir Gazvesi”, DİA, V, Türkiye diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, s. 325- 327.
Feyruzabadi, Muhammed b. Yakûb, el- Kâmûsu’l- Muhît, Müesssesetü’rRisâle, Beyrut 1996.
Güner, Ahmet, “Dûmetü’l- Cendel”, DİA, X, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994, s.1-2.
Hasan İbrahim Hasan, Siyasi, Kültürel, Dini, Sosyal İslam Tarihi, I- VI, Terc., İsmail Yiğit ve arkadaşları, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1985.
Hâzin, Alâüddin Ali b. Muhammed, Lübâbu’t- Te’vîl, I- VI, Çağrı Yayınları, İstanbul 1979, (altı ciltlik Mecma‘u’t- Tefâsir içinde).
Heyet, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, I- XIV, Redaktör, Hakkı Dursun Yıldız, Çağ Yayınları, İstanbul 1990, III, 167.
Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, I- IV, terc., Salih Tuğ, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1997.
Hodgson, M. G. S. İslâm’ın Serüveni, I- IV, terc., İzzet Akyol ve arkadaşları,İz Yayıncılık, İstanbul 1993.
İbn-i Abbas, Abdullah b. Abbas, Tenvîru’l- Mikbâs, I- VI, Çağrı Yayınları, İstanbul 1979, (altı ciltlik Mecma u’t- Tefâsir İçinde).
İbn-i Hişam, Abdulmelik b. Hişâm, Sîretü’n- Nebi, I- IV, Dâru’l- Fikr, Beyrut 1981.
İbn-i İshak, Muhammed b. İshâk, Sîratü İbn-i İshâk, tahkik, Muhammed Hamîdullah, Hayra Hizmet Vakfı Konya, 1981.
İbnü’l-Esir, Ali b. El- Kerm, el- Kâmil fi’t- Târih, I- XII, Dâru’s- Sâdır, Beyrut ty.
İbnü’l- Kelbi, Muhammed b. Sâib, kitâbu’l- Asnâm, Kahire ty.
İbn-i Kesir, İsmail b. Ömer, Tefsîru’l- Kur’âni’l- Azîm, I- IV, Çağrı Yayınları, İstanbul 1987.
Kallek, Cengiz, “Hubâşe”, DİA, XVIII, Türkiye diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1998, s. 264- 265.
Kastalâni, İrşâdu’s- Sâri, I- X, İstanbul 1871.
Kettani, Muhammed b. Abdulhay, et- Terâtîbü’l- İdâriyye, I- III, Çev., Ahmet Özel, İz Yayıncılık, İstanbul 1991.
Köksal, M. Âsım, Hz. Muhammed ve İslamiyet, I- XII, Şamil Yayınevi, İstanbul,1981.
Lings, Martin, Hz. Muhammed’in Hayatı, terc., Nazife Şişman, İz Yayıncılık, İstanbul 1996.
Mahmud Esad Seydişehri, Târih-i Dîn-i İslâm, Divan Yayınları, İstanbul 1983.
Mansur Ali Nasif, et- Tâcu’l- Câmi‘u li’l Usûl, I- V, Mektebetü Pamuk, İstanbul 1961.
Merzûkî, Ahmed b. Muhammed, el-Ezmine ve’l- Emkine, I- II, Haydarabâd 1332.
Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, I- II, terc., Salih Tuğ, İrfan Yayınevi, İstanbul 1980.
Muhammed Hamidullah, el- Vesâiku’s- Siyâsiyye, Dâru’n- Nefâis, Beyrut 1987.
Muhammed Hamidullah, “Hayber”, DİA, XVII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1998, s. 20-22.
Muhammed Rıza, Muhammed, Dâru’l- Kütübi’l- İslâmiyye, Beyrut 1988.
Nesefî, Abdullah b. Ahmed, Medârikü’t- Tenzil, I- VI, Çağrı Yayınları, İstanbul 1979, (altı ciltlik Mecma‘u’t- Tefâsir içinde).
Özaydın, Abdulkerim, “Arap” (İslam’dan Önce Araplarda Sosyal ve İktisadi Hayat) , DİA, III, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, İstanbul 1991, s. 321- 324.
Öztürk, Necati, - Özel, Ahmet, Hicaz Albümü, İSAM Yayınları, Ankara, 2007.
Sarıcık, İnanç ve Zihniyet Olarak Cahiliye, Nesil Yayınları, İstanbul 2004.
Sarıcık, Murat, Hz. Muhammed’in Çağrısı- Mekke Dönemi, Nesil Yayınları
İstanbul 2006. Sarıcık, Murat, “Hübel Mekke’ye Ne Zaman Getirildi”, EKEV Akademi Dergisi, Erzurum Kültür ve Eğitim Vakfı yayınevi, Erzurum 2007, sayı, 32, s. 125- 138.
Sarıcık, Murat, Hz. Muhammed’in Çağrısı- Medine Dönemi, Nesil Yayınları, İstanbul 2009.
Sarıcık, Murat, Dört Halife Dönemi, Nesil Yayınları, İstanbul 2010.
Sarıcık, Murat, Cahiliye Kültürü, Fakülte Kitabevi, Isparta 2002.
Sarıçam, İbrahim, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1996.
Taberi, Muhammed b. Habib, el- Muhabber, Beyrut ty.
Unat, Faik Reşit, Hicri tarihleri Miladi Tarihe Çevirme Klavuzu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1974, s. 10
Vakidi, Muhammed b. Ömer, el- Meğâzi, I- III, tahkik, Marsden Joner, Matba‘atu Câmi‘ati London, Londan, 1966.
Wat, W. Montgomery, Hz. Muhammed Mekke’de, terc., Rami Ayas- Azmi Yüksel, A. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1986.
Yazır, A. Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, I- IX, Eser Neşriyat, İstanbul 1979.
Yıldız, Hakkı Dursun, “Arap” ( Tarih), DİA, III, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1991, s. 272- 276.
Zehebi, Ahmed b. Osmân, Târîhu’l- İslâm, tahkik, Ömer Abdusselâm, Dâru’l- Kitâbi’l- Arabi, Beyrut 1987.