LÜZÛM VE DİLSEL İLETİŞİMDEKİ ETKİSİ

Bu çalışma, iki şey arasında ayrıştırmanın (infikâk) imkansız (mümteni’) olması anlamına gelen lüzûmu ele almaktadır. Lüzûmdan maksat, lafza tayin edilen manayla, bu mananın gerektirdiği (levâzımı) arasındaki irtibattır. Bu (lüzûm), tam mânânın (el-mânâ’l-kâmil) iletilmesine etki eder. Ayrıca lüzûm, mütekellim ile karşısındaki kişi veya muhatap arasındaki iletişime de etki eder. Mütekellimin konuşmasında kast ettiği tam mânânın en az söz ve en güzel bir üslupla iletilmesinde lüzûmun kullanılması, Arap dilinin zâtî özelliklerindendir. Bu dilsel iletişim ise lüzûmun veya iltizâmın delâleti yoluyla olur. Kinaye ve istiâre de ancak lüzûmun, anlamın ve mütekellimin kasdının iletilmesi ve muhatapla en güzel bir üslupla iletişim kurulması üzerine bina olunur. Aynı şekilde Kur’an-ı Kerim dilsel iletişimde, tam mananın ve kasdın ulaştırılmasında lüzûmu kullanır. Ve söz konusu lüzûm, metnin (nassın) içeriğinde (zımnında) bulunan pek çok örtük (matvî) anlamı örtük bir biçimde ifade eder. Bu da Kur’an-ı Kerîm’in husûsiyetlerinden biridir.

CONNOTATION AND ITS INFLUENCE ON LINGUISTIC COMMUNICATION

This research focuses on the connotation which means the opposite of separation between two things. This means the link between the intended meaning and the connotations of the meaning; this impacts delivering the full meaning and thus its effect in the communication between the speaker and the recipient or the addressee. One of the Arabic language features is the usage of connotation to convey the full meaning that the speaker intended to send via fewer words and most charming style; this occurs when the connotation is used. Metonymy and metaphor are based on connotation in order to deliver the meanings and intention of the speaker and to communicate with the addressee with the nicest style. Moreover, the Holy Quran used the connotation in the linguistic communication and delivering the full meaning and the exact intention. This connotation includes implicated meanings within the text. And this is one of the characteristics of the Holy Quran.

___

  • * التهانوي، محمد بن علي ابن القاضي محمّد صابر الفاروقي الحنفي، (ت: 1158هـ) - موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون والعلوم ، تحقيق: علي دحروج ،ط1، مكتبة لبنان ناشرون-بيروت، 1996م.
  • *الجوهري ، أبو نصر إسماعيل بن حماد، (ت: 393هـ) - الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية ، تحقيق: أحمد عبد الغفور عطار ، ط4 ، دار العلم للملايين – بيروت ، 1407 هـ‍ - 1987.
  • *حبنكة ، عبد الرحمن بن حسن الدمشقي، (ت: 1425هـ) - البلاغة العربية ،ط1، دار القلم، دمشق، الدار الشامية، بيروت ، 1416 هـ - 1996 م ،
  • - ضوابط المعرفة واصول الاستدلال والمناظرة ، ط4 ، دار القلم ، دمشق ، 1414هـ – 1993م.
  • * ابن خضر، شهاب الدين احمد بن محمد بن عمر بن مسلم ( ت: 785 هـ) - قول احمد حاشية على الفوائد الفنارية شرح متن ايساغوجي ، تحقيق: محمد عبد العزيز احمد الخالدي ، ط1، دار الكتب العلمية ، بيروت لبنان ، 1435 هـ -2014م.
  • *ابن خلدون عبد الرحمن بن محمد ( ت: 808 هـ) -مقدمة ابن خلدون ، دار القلم ، بيروت ،1984م
  • *الدسوقي ، محمد بن محمد بن عرفة ( ت: 1230 هـ ) - حاشية الدسوقي على مختصر المعاني ، المطبوع ضمن مجموعة شروح التلخيص ، نشر ادب الحوره ، ( د.م ) ( د.ت)
  • * الدميري، محمد بن موسى بن عيسى بن علي (ت: 808هـ) - حياة الحيوان الكبرى، ط2، دار الكتب العلمية، بيروت، 1424 هـ.
  • *زكريا الأنصاري، زكريا بن محمد بن أحمد بن ، زين الدين السنيكي (ت: 926هـ) - الحدود الأنيقة والتعريفات الدقيقة ، تحقيق: د. مازن المبارك ،ط1 ، دار الفكر المعاصر - بيروت، 1411 هـ.
  • *الزمخشري، أبو القاسم محمود بن عمرو بن أحمد، جار الله، (ت: 538هـ) - الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل ، ط3 ، دار الكتاب العربي – بيروت ، 1407 هـ.
  • *السبكي ، أحمد بن علي بن عبد الكافي، أبو حامد، بهاء الدين (ت: 773 هـ) - عروس الأفراح في شرح تلخيص المفتاح، تحقيق: عبد الحميد هنداوي، ط1ا، لمكتبة العصرية ، بيروت – لبنان ، 1423 هـ - 2003م.
  • *السيوطي ، جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر، (ت: 911هـ) - معجم مقاليد العلوم في الحدود والرسوم ، تحقيق : محمد إبراهيم عبادة ، ط1، مكتبة الآداب ، القاهرة – مصر ، 1424هـ - 2004 م .
  • *الشريف الجرجاني، علي بن محمد بن علي الزين (ت: 816هـ) - التعريفات، ط1 ، دار الكتب العلمية، بيروت –لبنان، 1403هـ -1983م
  • *الشوكاني ، محمد بن علي بن عبد الله اليمني (ت: 1250هـ) - فتح القدير ، ط1 ، دار ابن كثير، دار الكلم الطيب - دمشق، بيروت - 1414 هـ.
  • *ﺷﻴﺒﺎﻧﻲ اﻟﻄﻴﺐ - إستراتيجية التواصل اللغوي في تعليم وتعلم اللغة العربية دراسة تداولية ، رسالة ماجستير، 2010، جامعة قاصدي مرباح ، كلية الآداب واللغات ، الجزائر
  • *ابن عاشور، محمد الطاهر بن محمد بن محمد الطاهر التونسي (ات : 1393هـ) - التحرير والتنوير (تحرير المعنى السديد وتنوير العقل الجديد من تفسير الكتاب المجيد)، الدار التونسية – تونس ، 1984 م.
  • *عبد القاهر الجرجاني ، أبو بكر بن عبد الرحمن بن محمد الفارسي ، (ت: 471هـ)، - أسرار البلاغة فى علم البيان ، تحقيق: عبد الحميد هنداوي ، ط1 ، دار الكتب العلمية، بيروت ، 1422 هـ - 2001 م *عتيق ، عبد العزيز ( ت: 1396 هـ)
  • - علم البيان ، ط1 ، دار النهضة العربية ، بيروت – لبنان ، 1405 هـ - 1982م .
  • *عصام الدين ، إبراهيم بن محمد بن عربشاه الحنفي (ت: 943 هـ) - الأطول شرح تلخيص مفتاح العلوم ، تحقيق: عبد الحميد هنداوي، ط1، دار الكتب العلمية، بيروت – لبنان ، 2001م
  • *الفناري ، شمس الدين محمد بن حمزة ( ت: 834 هـ) - الفوائد الفنارية شرح متن ايساغوجي ، تحقيق: محمد عبد العزيز احمد الخالدي ، ط1، دار الكتب العلمية ، بيروت لبنان ، 1435 هـ -2014م
  • *قطب الدين الرازي ، محمود بن محمد(ت: 766 هـ ) - تحرير القواعد المنطقية في شرح الرسالة الشمسية ، تحقيق ، : محسن بيدارفر ، ط2 ، شريعت –قم ، ايران ، 1384 هـ.
  • * الكفوي، أيوب بن موسى الحسيني القريمي ، أبو البقاء الحنفي، (ت: 1094هـ) - الكليات معجم في المصطلحات والفروق اللغوية ، تحقيق: عدنان درويش - محمد المصري، ط1 ، مؤسسة الرسالة – بيروت،1998م.
  • *الكلنبوي ، إسماعيل بن مصطفى بن محمد ، ( ت:1205 هـ) - البرهان في علم المنطق ، تحقيق: مشتاق صالح حسين المشاعلي ، ط1 ، دار ابن حزم ، 1438 هـ - 2017م .
  • - شرح الكلنبوي في علم المنطق على متن ايساغوجي ، تحقيق: جاد الله بسام صالح ، ط1 ، دار النور المبين ، عمان – الأردن ،2016م
  • *ﻣﺮﺗﺎض ﻋﺒﺪ الجليل اﻟﻠﻐﺔ واﻟﺘﻮاﺻﻞ ، دار هومة ، الجزائر، 2003م
  • *المغنيسي ، محمود حسن ( ت:1222 هـ) - مغني الطلاب شرح متن ايساغوجي، تحقيق : محمود رمضان البوطي ، ط1 ، دار الفكر ، دمشق ، 1424 هـ -2003م
  • *المناوي ، زين الدين محمد عبد الرؤوف بن تاج العارفين بن علي الحدادي ( ت: 1031 هـ) - التوقيف على مهمات التعاريف ، ط1 ، عالم الكتب مصر – القاهرة ، 1410هـ-1990م.
  • *نكري ، القاضي عبد النبي بن عبد الرسول - جامع العلوم في اصطلاحات الفنون ، ط 1، دار الكتب العلمية ، لبنان – بيروت ، 1421هـ - 2000م El-Cevheri, Ebu Nasr İsmail ibn Hammad ö: 393h, Es-Sihah Tac’ul-Lugat Tahkik Ahmet Abdulagafur Attar Baskı:4, Darul-ilim lil-Melayin, Beyrut, 1987
  • Habenneke, Abdurrahman ibn Hasan ed-Dimeşki, ö:1425h, el-Belagatul-Arabiyye, Darul-kalem ed-Dimeşk, 1993
  • İbn Hudr Şihabuddin Ahmet ibn Muhammed ibn Ömer ibn Müslim ö:785, ‘‘Kavlu Ahmed Haşiye ala El-favaid Fennariyye Şerh metni İsagoci’’, Tahkik Muhammed Abdulaziz Ahmet El-Halidi Birinci Baskı, Darul Kutubu’l İlmiye, Beyrut, 2014
  • Ed-Düsüki Muhammed ibn Muhammed ibn Arefe ö: 1230 ‘‘Haşiyet’ud-Düsüki ale muhtasar El-Meani , haşiye metni, Edeb’ul-Hura , Baskı Tarihi Yok, Baslı Tarihi Yok
  • Zekeriyya El-Ensari ibn Muhammed ibn zeyneddin Es-Seniki ö:926,’‘el hududul-enika vet’tarfatud-dakika’’, Tahik: Mazin el-Mübarek, Birinci Baskı, Dar’ul-Fikr’ul-Muasır, Beyrut, 1411h
  • Ez’Zemahşeri Ebu Kasım Mahmut ibn Amr ibn Ahmet, ö: 538h, el-Keşşaf an Hakaiki Ğavami et-Tenzili, Üçüncü Baskı, Dar’ul-Kitab’ul-Arabi , Beyrut, 1407
  • Es-Sübki Ahmed ibn Ali ibn Abdulkafi inb Ebu Hamid Bahauddin, ö:773h, ‘‘Arus’ul-Efrah fi Şerhi Terhis’il- Miftah’’, Tahkik: Abdulhamid Hindavi, Birinci Baskı, Mektebet’ul Asriyye, Beyrut, 2003
  • Es-Suyuti Celalüddin Abdurrahman ibn Ebi Bekr, ö: 911h, ‘‘Mucem Makalid Ulum fi Hudud ve Rusum, Tahkik: Muhammed İbrahim İbade, Birinci Baskı, Mektebet Adab, Kahire, 2004
  • Eş-Şerif Cürcani Ali ibn Muhammed ibn Ali Zeyn, ö: 816h ‘‘Tarifat’’, Birinci Baskı, Darul Kutubu’l İlmiye, Beyrut, 1983
  • Eş-Şevkani Muhammed ibn Ali ibn Abdullah Yemeni, ö: 1250h, ‘‘Feth el-Kadir’’, Dar’ul-Kelim’ut-Tayyib, Birinci Baskı, Beyrut, 1414h
  • İbn Aşur Muhammed et-Tahir ibn Muhammed et-Tahir, ö:1393h ‘‘Tahrir el-Mana es-Sedid ve Tenvir’ul-Akl’il-Cedid min Tefsir Kitab el-Cedid’’, Dar’ut-Tunusiyye, Tunus, 1984
  • Abdulkahir El-Cürcani Ebu Bekir ibn Abdurrahman ibn Muhammed El-Farisi, ö:471h, ‘‘ Esrar’ul-Belağa fi İlm’ul-Beyan, Tahkik: Abdulhamid Hindavi, Birinci Baskı, , Darul Kutubu’l İlmiye, Beyrut, 2001
  • Atik Abdulaziz, ö:1396h, ‘‘İlm’ul-Beyan’’ Birinci Baskı, Dar’un-Nehd’ul-Arabiyye, Beyrut, 1982
  • İsamuddin, İbrahim ibn Muhammed ibn Arapşah el-Hanefi, ö:943, ‘‘el-Etval Şer Terhis Miftah’ul-Ulum’’, Tahkik: Abdulhamid Hindavi, Birinci Baskı, , Darul Kutubu’l İlmiye, Beyrut, 2001
  • El-Fenari Şemsuddin Muhammed ibn Hamza, ö: 834h, ‘‘El-favaid fenariyye Şerh metni İsagoci’’, Tahik: Muhammed Abdulaziz Ahmet el-Halidi, Birinci Baskı, , Darul Kutubu’l İlmiye, Beyrut, 2014
  • Kutbeddin er-Razi Mahmut ibn Muhammed, ö:766h, ‘‘Tahrir’ul-Mantıkıyye fi Şerh’ir-Risalet’uş-Şemsiyye, Tahkik: Muhsin Bidarfer, İkinci Baskı, Kum İran, 1384h
  • El-Kufi Eyyüb ibn Musa el-Hüseyni el-Karimi Ebu’l-Baka el-Hanefi, ö: 1094h, ‘‘Külliyat Mucem fi Mustalahat ve’l- Furuk’ul-Luğaviyye’’, Tahkik: Adnan Derviş Muhammed el-Mısri, Muesseset’ur-Risale, Beyrut, 1998
  • Gelenbevi İsmail ibn Mustafa ibn Muhammed, ö: 1205h, ‘‘Burhan fi İlm’il-Mantık’’, Tahkih: Müştak Salih Hüseyin el-Meşaili, Birinci Baskı, Dar’u-İbn-i Hazım, 2017
  • -‘‘Şerh’ul-Gelenbevi fi İlm’i Mantık ala Metni İsagoci, Tahkik: Cadullah Basim Salih, Birinci Baskı, Dar’un-Nur’ul-Mübin, Amman, 2016
  • El-Muğnisi Mahmut ibn Hasan, ö: 1222h, ‘‘Muğn’it-Tullab Şerh Metn-i İsagoci’’ Tahik: Mahmut Ramazan el-Buti, Birinci Baskı, Dar’ul-Fikr, Dimaşk, 2003
  • El-Menavi Zeyneddin Muhammed Abdurrauf ibn Tac’ul-Arifin ibn el-Haddadi, ö: 1031, ‘‘Tavkif ala Mumimmat et-Tearif’’, Birinci Baskı, Alem Kutub’ul-Mısır, Kahire, 1990
  • Nekri el-Kadi Abdunnebi ibn Abdurrasul, ‘‘Cami’ul-Ulum fi İstilahat’ul-Funun, Birinci Baskı, Dar’ul-Kutub’ul-İlmiyye, Beyrut, 2000