"Güler Yüzlü" Bir Sosyalist, İlkeli Bir Siyasetçi: Mehmet Ali Aybar'ın Türk Siyasal Yaşamındaki Yeri ve Önemi

Mehmet Ali Aybar, Türk sosyalist düşüncesinin en önemli temsilcilerinden biridir. O, önce bir akademisyen, bir entelektüel, bir hümanist, sonra siyasetçidir. Muhtemelen bu yüzden Aybar'ın siyasi çizgisi, XX. yüzyıl Türk siyasal yaşamında pek alışılmış bir doğrultuda gitmemiş, her dönemde eleştirel, rasyonel ve tutarlı olmayı bilmiştir. Bu çalışma da, Aybar'ın etrafında Türk sosyalist düşüncesinin serencamını özellikle 1960'lara yoğunlaşarak ele almayı amaçlamaktadır. Dönemin politik atmosferi, sol içi tartışmalar, Aybar'ın sorunlara yaklaşımı ve felsefi arka planı ortaya konarak, TİP deneyimi ve M. Ali Aybar'ın Türk politik kültürüne katkıları değerlendirilecektir.

A "Debonair" Socialist, Principled Politician: The Position and Importance of Mehmet Ali Aybar in Turkish Political Life

Mehmet Ali Aybar is one of the most important representatives in Turkish socialist thought. He's an academic, an intellectual, a humanist at first, and then a politician. Probably that's why political line of Aybar has not ever moved on the ordinary way of XX. century Turkish political life, and also he has always known how to be a critical, rational and coherent. This study mainly aims to tell about the socialist movement in Turkish politics around Aybar by focusing on to 1960's. With displaying the political atmosphere of the era, the arguments in left wing and approach of Aybar with his philosophical background, it concludes on Turkish Labour Party experience and contributions of Aybar to Turkish political culture.

PDF

___

ANDERSON, Perry: Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler, çev: Bülent Aksoy, İstanbul, Birikim Yayınları, 3.baskı, 2008
ATEŞ, Toktamış: "Kemalizm ve Özgünlüğü", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Cilt 2: Kemalizm, (içinde), Ed: Ahmet İnsel, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001, s.s.317-322
AVCIOĞLU, Doğan: "TİP'e Dair...", Yön, Sayı:168, 17 Haziran 1966
AYBAR, Mehmet Ali: "Kağıt Üstünde Demokrasi", Vatan, 24-25 Ağustos 1945
AYBAR, Mehmet Ali: "Kağıt Üstünde Demokrasinin Havası, İdaresi ve Halkı-2", Vatan, 2 Eylül 1945
AYBAR, Mehmet Ali: "Romantik Demokrasi: Hürriyet ve Müsavatın Manası", Vatan, 8 Eylül 1945
AYBAR, Mehmet Ali: "Bir Gün Sabah Olursa", Vatan, 13 Ekim 1945
AYBAR, Mehmet Ali: "Kafa Düşünmek İçindir", Doğru Yol, 7 Mayıs 1946
AYBAR, Mehmet Ali: "Hürriyet Kanunla Olmuyor", Doğru Yol, 8 Temmuz 1946
AYBAR, Mehmet Ali: "Yeni Dünya", Gün, 13 Ekim 1946
AYBAR, Mehmet Ali: "Amerikan Yardımını Bizde Kimler İstiyor?", Zincirli Hürriyet, 12 Nisan 1947
AYBAR, Mehmet Ali: "Sağ, Sol...", Hür, 22 Şubat 1947
AYBAR, Mehmet Ali: Bağımsızlık, Demokrasi, Sosyalizm: Seçmeler 1945-1967, İstanbul, Gerçek Yayınevi, 1968
AYBAR, Mehmet Ali: Marksizmde Örgüt Sorunu: Leninist Parti Burjuva Modelinde Bir Örgüttür, İstanbul, Yaylacık Matbaası, 1979
AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 1, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 2, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 3, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
AYBAR, Mehmet Ali: Marksizm ve Sosyalizm Üzerine Düşünceler, (haz: Aylin Özman), İstanbul, İletişim Yayınları, 2002
"Başeğmez Bir Devrim Savaşçısı", http://www.hikmetkivilcimli.org/ , (27 Mayıs 2009)
BELGE, Murat: "Türkiye'de Sosyalizm Tarihinin Ana Çizgileri", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde), Ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s.19-48
BELLİ, Mihri: Milli Demokratik Devrim, Ankara, Aydınlık Yayınları, 1970
CANTEK, Levent: Marko Paşa: Bir Mizah ve Muhalefet Efsanesi, İstanbul, İletişim Yayınları, 2001
CARR, Edward Hallett: Milliyetçilik ve Sonrası, çev: Osman Akınhay, İstanbul, İletişim Yayınları, 4.baskı, 2007
ÇULHAOĞLU, Metin: "Türkiye'de Sosyalist Düşüncenin Doğuşu: Konjonktürün Başatlığı", Praksis, Cilt:2, Sayı:6, 2002, s.s.9-21
ERTEN, A.Bağış: "Türkiye'de 68", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde) ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s. 834-846
KAHRAMAN, Hasan Bülent: Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-I: Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar, İstanbul, Agora Kitaplığı, 2008
KAKINÇ, T.: Marx Kimdir, Marksizm Nedir?, İstanbul, Kitaş Yayınları, 1968
KARACA, Emin: Unutulmuş Sosyalist: Esat Adil, (Esat Adil Müstecaplıoğlu'nun Hayatı, Mücadelesi ve Eserleri), İstanbul, Belge Yayınları, 2008
KARPAT, Kemal H.: Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul, Afa Yayınları, 1996
KIVILCIMLI, Hikmet: Marks-Engels-Hayatları, İstanbul, Tarihsel Maddecilik Yayınları, 1970
KÜÇÜKÖMER, İdris: "Batılaşma" Düzenin Yabancılaşması, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1995
KÜRKÇÜ, Ertuğrul: "Türkiye Sosyalist Hareketine Silahlı Mücadelenin Girişi", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde), Ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s. 494-542
MARX, Karl ve F. ENGELS, Sömürgecilik Üzerine, çev: Selahattin Hilav, İstanbul, Gerçek Yayınları, 2.baskı, 1974
MUMCU, Uğur: Bir Uzun Yürüyüş, Ankara, um-ag Vakfı Yayınları, 1996
ÖĞÜN, Süleyman Seyfi: Türk Politik Kültürü, İstanbul, Alfa Yayınları, 2.baskı, 2004
ÖZDEMİR, Hikmet: Kalkınmada Bir Strateji Arayışı: Yön Hareketi, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1986
ÖZMAN, Aylin: "Mehmet Ali Aybar", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde) ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s. 376-403
PARLA, Taha: Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'de Korporatizm, İstanbul, İletişim Yayınları, 2.baskı, 1993
SİNAN, Mehmet: "Marksizm ve Türk Solunun İdeolojik Geleneği", http://www.marksist.com/mehmet_sinan/marksizm_ve_turk_solunun_ideolojik_gelen egi.htm , (29 Mayıs 2009)
"Sosyalizm" maddesi, Devrimler ve Kültür Tarihi Ansiklopedisi, İstanbul, Gelişim Yayınları, s.s. 16-19
ŞENER, Mustafa: "Türkiye İşçi Partisi", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde) ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s. 356-417
TANÖR, Bülent: Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 1789-1980, İstanbul, Yapı Kredi Yayıncılık, 1998
TİMUR, Taner: Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçiş, İstanbul, İletişim Yayınları, 1994
TOPUZ, Hıfzı: 100 Soruda Türk Basın Tarihi, İstanbul, Gerçek Yayınları, 1973
TUNAYA, Tarık Zafer: Türkiye'de Siyasal Partiler: Mütareke Dönemi 1918-1922, Cilt 2, İstanbul, İletişim Yayınları, 1999
TUNÇAY, Mete: Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931, Ankara, Yurt Yayınları, 1981
ÜNLÜ, Barış: Bir Siyasal Düşünür Olarak Mehmet Ali Aybar, İstanbul, İletişim Yayınları, 2002
ÜNSAL, M. Süha: "Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve Vatan Partisi", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 150 sayfa, 1996
ÜNÜVAR, Kerem: "Fikir Kulüpleri Federasyonu(1965-1969)", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde) ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s.821-829
ZÜRCHER, Erik Jan: Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, çev: Yasemin Saner Gönen, İstanbul, İletişim Yayınları, 21.baskı, 2007
MEHMET ALİ AYBAR'IN YAYIMLANMIŞ KİTAPLARI:
AYBAR, Mehmet Ali: Bağımsızlık, Demokrasi, Sosyalizm: Seçmeler 1945-1967, İstanbul, Gerçek Yayınevi, 1968
AYBAR, Mehmet Ali: 12 Mart'tan Sonra Meclis Konuşmaları, İstanbul, Sinan Yayıncılık, 1973
AYBAR, Mehmet Ali: Marksizmde Örgüt Sorunu: Leninist Parti Burjuva Modelinde Bir Örgüttür, İstanbul, Yaylacık Matbaası, 1979
AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 1, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 2, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 3, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
AYBAR, Mehmet Ali: Neden Sosyalizm?, İstanbul, BDS Yayınları, 1995
AYBAR, Mehmet Ali: Marksizm ve Sosyalizm Üzerine Düşünceler, (haz: Aylin Özman), İstanbul, İletişim Yayınları, 2002